Þjóðviljinn - 12.03.1978, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 12. mars 1978
og hefði útlitsins vegna sómt sér
mjög vel sem skólastjóri i bænda-
skóla. Hann byrjaði á þvi að taka
það fram að efnið „dreifing
valdsins” flokkaðist undir liðinn
„lifa saman”, en útskýrði svo
hver væri kjarni málsins.
Hingað til hefur sá háttur verið
hafður, sagði hann, að öll mál
heyrðu undir rikisvaldið nema
þau sem beinlinis væri tekið fram
að væru i verkahring hrepps-
nefnda eða sýslustjórna. Þessu
þyrfti að snúa við, þannig að
hreppsnefndir og aðrir slikir aðil-
ar hefðu bæði meiri völd i sinum
eigin málum og jafnframt fjár-
rh'ggn til framkvæmdanna. Siðan
útskýrði Pisani hvernig unnt væri
að framkvæma slika „dreifingu
valdsins” og fjallaði þá um hin
ýmsu stig sveitastjórnar. Frá
mjög fornu fari eru til i Frakk-
landi hreppar og landshlútar, en i
byltingunni 1789 var landinu einn-
ig skipt i sýslur og sýslumennirn-
ir gerðir að fulltrúum miðstjórn-
arvaldsins. Siðan var stefnt að
þvi að styrkja vald sýslumann-
anna sem allra mest á kostnað
hreppsnefnda og afnema lands-
hlutana (Normandi, Bretaniu
o.þ.b.) sem sjálfstæðar heildir. A
allra siðustu árum hefur stjórnin
stefnt að þvi — en mjög hikandi
þó — að efla landshluta á ný. Kom
Pisani fram með allnákvæmar
tillögur um það hvernig unnt væri
að auka vald hreppsnefnda og
annarra slikra aðila.
Rósirnar á gólfid
Næstur tók til máls félags-
fræðingurinn Alain Touraine,
sem er m.a. þekktur fyrir hug-
leiðingar sinar um atburðina i
mai 1968 og uppreisnir stúdenta.
Hann tók það fram i byrjun, að
hann væri ekki félagi i sósialist-
aflokknum, þótt hann styddi hann
að málum, og mætti þvi segja að
það sem hann hefði fram að færa
kæmi frá „útjöðrum flokksins”. í
þeim töluðum orðum vildi svo til
að rósirnar duttu á gólfið við mik-
inn hlátur áheyrenda. Alain Tour-
aine fjallaði svo um málið frá
öðrum hliðum en Pisani. Hann
sagði að við kreppunni, sem nú
rikti, mætti bregðast á tvennan
hátt: með sterkari miðstjórn,
sem berðist gegn vandanum, eða
með þvi að breyta um lifsstil og
„leysa úr læðingi sköpunarmátt
almennings”. Til dæmis um
þennan valkost nefndi hann valið
milli kjarnorkuvera, sem krefð-
ust sterkara miðstjórnarvalds og
gæfu „tæknikrötum ” lausan
tauminn, og sólarorku o.þ.h., sem
gæfi miklu meira svigrúm til
framtaks einstaklingsins á hverj-
um stað.
Siðastur talaði Michel de la
Fourniere. Hann glotti jafnan
fremur strákslega og tók það
fram i byrjun að hann væri aðeins
venjulegur bóndadurgur ofan úr
sveit og kynni sig þvi ekki fylli-
lega i þessari háborg menntunar-
innar. En siðan sagði hann nokkr-
ar skrýtlur um alla þá pappira
sem þyrfti til minnstu fram-
kvæmda i skólum úti á landi; það
lá við að það þyrfti leyfi mennta-
málaráðherra til að skipta um
peru.
bæri öll vandamál veraldar á
herðum sér eða væri enn i sárum.
Hvernig lifa skal
Sitt hvorum megin við fram-
bjóðendurna settust svo þrir
ræðumenn, tveir mjög þekktir,
félagsfræðingurinn Alain
Touraine og Edgard Pisani, fyrr-
verandi ráðherra, en einn litt
kunnur, Michel de la Fourniere,
sem sagt var að ætti sæti i mið-
stjórninni. A borðinu var vasi
með rauðum rósum, en þær eru
merki sósialistaflokksins. Frane-
oise Pierra tók nú til máls:
„Það hefur reynst erfitt að
skipuleggja þetta vegna anna
ræðumannanna. Mitterrand er á
öðrum fundi og getur ekki komið
fyrr en um tiu....”
Það heyrðist lágt baul i salnum,
af þvi tagi sem kallað var „heim-
dallarbaul” á Islandi fyrir tveim-
ur áratugum eða svo.
,,... en þá verður Edgard Pisani
að fara, þvi að hann á að taka til
máls annars staðar. Við skulum
samt byrja, og svo getur Mitter-
and gripið inn i umræðurnar, þeg-
ar hann kemur”.
Hún hélt svo áfram og sagði að
þetta væri fyrsti fundurinn af
þessu tagi, en fleiri yrðu siðan
haldnir. Ætlaði sósialistaflokkur-
inn að efna til fundarhalda á þess-
um stað, og reyndar um allt
Frakkland, um þrjú meginefni,
sem sagt:
1) lifa
2) lifa öðruvisi
3) lifa saman.
Þvi er ekki að neita að frétta-
manni Þjóðviljans hló hugur i
brjósti, þegar hann heyrði þessa
skilmerkilegu dagskrá; seint
verður á fransmenn logið, þegar
þeir fara að spreyta sig á þvi að
smiða hljómmiklar formúlur.
Pisani dreifir valdinu
Eftir þennan inngang tók Bern-
ard Pingaud við störfum fundar-
stjóra og gaf fyrsta ræðumanni
orðið, en það var Edgard Pisani.
Sá maður á að baki nokkuð
merkilegan feril; hann var upp-
haflega gaullisti og landbúnaðar-
ráðherra i stjórn Pompidous
fram að 1968, en eftir uppþotin i
mai það ár kenndi hann dugleysi
stjórnarinnar um þá atburði,
sagði skilið við sina fyrri félaga
og stofnaði sinn eiginn flokk. Sú
tilraun mistókstþó hrapallega, og
er i annálum ritað að einn af
frambjóðendum þessa flokks
fékk ekki eitt einasta atkvæði i
þvi kjördæmi þar sem hann bauð
sig fram, en slik örlög eru næsta
óvenjuleg. Pisani er þó sjálfur
reyndur og skynsamur stjórn-
málamaður, og eftir nokkurt hik
hafnaði hann i sósialistaflokkn-
um, þegar Mitterrand hafði tekið
til við endurreisn hans, og fékk
þar talsverðan frama — ekki sist
vegna þess að eftir um það bil
tveggja áratuga stjórnarand-
stöðu eru fáir sósialistar eftir,
sem nokkra reynslu hafa af ráð-
herradómi. Pisani var hressi-
legur að sjá með vel snyrt skegg
Mitterrand sem fakir.
Mitt i glórulausri holta-
þoku kosningabaráttunnar
í Frakklandi gafst frétta-
manni Þjóöviljans kostur á
aö vera viðstaddur um-
ræöufund/ sem sósialista-
flokkurinn franski efndi til
um ,/dreifingu valdsins".
Ræðumenn voru fram-
bjóðendur flokksins í
Latínuhverfi Parísarborg-
ar, sérfræðingar hans í því
efni, sem um átti að f jalla,
— og f lokksleiðtoginn
Francois Mitterrand.
Pólitísk þreyta
Þetta var gullið tækifæri til að
kynnast undirbúningi kosning-
anna frá nokkuð öðru sjónarhorni
en þvi sem blasti venjulega við
manni. Þeir sem fróðastir voru —
stjórnmálafréttaritarar fjölmiðla
— höfðu það fyrir satt þegar
meira en tveir mánuðir voru eftir
að fyrra kjördegi, að almenning-
ur i Frakklandi væri þá þegar
orðinn dauðleiður á öllu bram-
boltinu og löngu kominn á þá
skoðun að þeir munnlegu hæl-
krókar sem herramennirnir
Barre, Chirac, Marchais og
Mitterrand beittu óspart i
áróðursglimunni væru ekki annað
en bergmálskennd vindhögg án
nokkurra tengsla við raunveruleg
vandamál landsins og til þess eins
gerð að skreyta sjónarspilið.
Hætt var við þvi, að þeir sem
fylgst höfðu með orðræðum helstu
leiðtoganna i útvarpi og sjónvarpi
freistuðust til að vera þessu sam-
mála; þótt miklar sviptingar
hefðu þá um skeið verið i frönsku
stjórnmálalifi var eins og allt sem
máli skipti hefði þá þegar verið
sagt fyrir löngu, stjórnmála-
mennirnir hefðu þegar sett fram
afstöðu sina til vandamála liðandi
stundar og gætu ekki gert annað
en endurtaka hana með misjafn-
lega góðum árangri: Prófessor
Barre minnti á kennara, sem
endurtók i sifellu sama fyrirlest-
urinn. Chirac var eins og leikari,
sem endurtók sömu ræðuna fyrir
framan spegilinn i von um að ná
hinum rétta gaulliska tóni.
Marchais talaði i vigorðum sem
hann endurtók orðrétt eins og
hann vildi hamra þau inn i hausa
áheyrendanna. En Mitterrand
beitti ismeygilegu háði og tókst
jafnvel einstöku sinnum að koma
mönnum á óvart.
En þótt fjölmiðlatækni nútim-
ans hafi breytt þjóðfélaginu i eins
konar „sjónarspils-þjóðfélag”,
þar sem ibúar heils lands eru eins
og þorpsbúar i hóp á torgi og
mæna á sama skjáinn, og jafn-
framt neytt stjórnmálamenn til
að gerast „ofurstirni” með allri
þeirri sérstöku tegund sýndar-
mennsku sem þvi fylgir, er
það þó blekking að halda
að öll stjórnmálabaráttan fari
fram i útvarpi og sjónvarpi,
það sem þar gerist er aðeins önn-
ur hlið málanna. Hin hliðin er
fólgin i fundarhöldum og umræð-
um i hverfum eða úti um lands-
byggðina, og skiptir hún kannske
ekki siður máli, þegar öllu er á
botninn hvolft. Munurinn er mik-
ill, þvi að þegar stjórnmálamenn
taka til máls á fundi og standa
fyrir svörum geta þeir hagað
máli sinu eftir áheyrendunum,
verið alþýðlegri eða fræðilegri
eftir þvi sem við á, og tekið fyrir á
ýtarlegri hátt það sem vekur
áhuga manna á hverjum stað —
en þurfa ekki að setja sig i sér-
stakar stellingar og halda sig við
það sem allir skílja og sem fæstir
geta first við, eins og i sjónvarpi.
Slikir fundir gefa þvi miklu betri
hugmynd um beinhörð tengsl
stjórnmálamanna við almenning
og þau vandamál, sem raunveru-
lega eru á dagskrá.
r
I götu Heilags
Jakobs
Fundur sósialista var haldinn i
samkomusal námuverkfræðinga-
skóla. sem stendur við Rue Saint-
Jacques ofarlega i Latinuhverfi
Parisar; sú gata er nefnd
„Jacquesgata” i nýjasta „bild-
ungsrómaninum” á islenska
tungu, „Óttari”, en reyndar var
hún kennd við Jakob postula
Zebedeusson, sem var á miðöld-
um talinn greftraður i Santiago á
Spáni. Var það lengi siður að pila-
grimar frá Paris, sem ætluðu að
biðjast fyrir á gröf postulans,
hófu ferð sina með þvi að ganga i
prósessiu suður „Heilags Jakobs
götu”, sem væntanlega hefur
fengið nafn sitt af slikum ferða-
lögum. A leiðinni fóru þeir fram
hjá klaustri, sem einnig var
kennt við postulann Zebedeusson
og stóð við þáverandi borgarhlið
Parisar; þótt klaustrið sé nú fyrir
löngu horfið af yfirborði jarðar,
er þess enn minnst að þar dvald-
ist um hrið heilagur Tómas
Akvinas sem var höfuðguð-
fræðingur i kaþólskum sið og
grundvöllur réttrúnaðar öldum
saman eða allt fram að siðaskipt-
um Páls páfa. Siöan hefur Heil-
ags Jakobs gata verið miðstöð
menntunar i Frakklandi, en þó
hafa heimspeki og guðfræði oröið
að vikja um set fyrir öðrum fræð-
um og arðvænlegri, og standa nú
einkum við götuna, auk Sorbonne-
háskóla, stofnanir eins og Efna-
fræðistofnun, Haffræðistofnun,
Landafræðistofnun og svo litlu of-
ar þessi námu verkfræðingaskóli,
sem veitir reyndar viðtækari
menntun en nafn hans segir til
um, þvi að hann ungar út stórum
hluta þeirra sérfræðinga, sem
stjórna opinberum framkvæmd-
um i landínu. A siðari árum hafa
þeir menn, sem útskrifast úr
þessum skólum verið gagnrýndir
fyrir að vera ekki siður vissir i
sinni sök en heilagur Tómas,
sem hafði almættið að bakhjarli.
Mætt til leiks
Á sviði samkomusalarins hafði
verið komið fyrir borðum ræðu-
manna, sem voru kirfilega merkt
með nöfnum þeirra; var Mitter-
rand i miðjunni. Meðan beðið var
eftir þvi að fundur hæfist fylltist
salurinn skjótt, svo að um siðir
urðu margir að standa. Þarna var
fólk af öllum aldri, en þó var ungt
fólk i miklum meirihluta — meðal
þeirra bar mikið á skeggjuðum
mönnum i gallabuxum og stutt-
klipptum konum i svipuðum
klæðnaði, sem fram til þessa hafa
einkum sett svip sinn á sam-
komur róttæklinga. Ýmsir hinna
eldri virtust vera gamlir baráttu-
menn flokksins, sem höfðu fylgt
honum i gegnum þykkt og þunnt
frá valdatimum Guy Mollet, sem
enginn vill nú helst muna eftir,
eða jafnvel Leon Blum, sem
jafnan er minnst með virðingu.
Komið var fram yfir auglýstan
fundartima, þegar allt i einu kom
hreyfing á hópinn og fimm menn
tóku sér sæti á sviðinu sitt hvor-
um megin við auðan stól Mitter-
rands. 1 miðjum hópnum var ung
kona, Francoise Pierra, sem var
frambjóðandi flokksins i hverf-
inu; hún var mjög einbeitt að sjá
með viljalegar varir, kringlótt
andlit og fléttur bundnar i hnút.
Ekki mun hún enn hafa getið sér
mikils frægðarorðs, a.m.k. ekki
utan hverfisins, en öðru máli
gegnir um varamann hennar, rit-
höfundinn Bernard Pingaud, sem
sat við hliðina á henni; hann varð
mjög þekktur fyrir skáldsöguna
„Dapurleg ást”, sem út kom um
1950. Þá var hann existentialisti
og i slagtogi með Jean-Paul
Sartre, en siðan hefur mikið vatn
runnið til sjávar og hefur hann
undanfarin ár verið einn af helstu
sérfræðingum sósialistaflokksins
i menningarmálum. Hann var
magur og fölleitur eins og hann
e.m.j. skrifar frá París
af erlendum vettvangi
Á kosningafundi
meö Mitterrand