Þjóðviljinn - 12.03.1978, Blaðsíða 9

Sunnudagur 12. mars 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Eftir þetta ur6u almennar um-
ræður og stóðu ræðumennirnir
fyrir svörum. Touraine, sem er
sjálfur prófessor, vildi láta dreifa
valdinu sem allra viðast — nema i
skólakerfinu.'Við þvi vildi hann
helst ekki hrófla. Og þegar menn
skoruðu á hann að skilgreina bet-
ur afstöðu sina til sósialista-
flokksins, sem hafði að sögn
spyrlana náð fylgi ungs fólks
vegna þess að hann boðaði ,,end-
anlegt fráhvarf frá kapitalisman-
um” sagði hann aðeins þurrlega
að hann styddi lýðræðislegan
sósialisma en hafnaði leninisma i
öllum myndum.
Svæðamenning
Á Edgard Pisani dundu spurn-
ingar um sýslur og landshluta i
Frakklandi, og þótt það kæmi
hvergi beint fram var augljóst að
spyrlarnir voru fylgismenn
„svæðamenningar” eins og sagt
er. Hinir fornu landshlutar
Frakklands höfðu margir hverjir
mjög sérstæða menningu og
stundum voru þar töluð sérstök
tungumál, bretónska, baskneska
o.þ.h. öldum saman leitaðist
rikisvaldið við að eyða menningu
af þessu tagi og svipta lands-
byggðina öllu frumkvæði i menn-
ingarmálum, þannig að allir yrðu
að elta „Parisartiskuna” á hvaða
sviði sem væri. Sýslunum var
m.a. ætlað að vera verkfæri
stjórnarinnar i þessari viðleitni.
Undanfarin ár hafa hins vegar
risið upp samtök viða um landið,
sem berjast fyrir þvi að snúa
þessari aldagömlu þróun við og
efla menningu og tungu hvers
svæðis. Félagar þeirra og stuðn-
ingsmenn lita svo á að sú stefna
sé hin eina og sanna „dreifing
valds”. Pisani var þvi spurður
hvernig hann vildi efla landshluta
og hvort hann vildi ekki afnema
sýslur með öllu. En hann visaði
þvi frá sér og sagði að almenning-
ur myndi litinn hag hafa af þvi ef
valdið væri aðeins flutt frá Paris
til höfuðborgar einhvers lands-
hluta, t.d. Rennes, höfuðborgar
Bretaniu; það þyrfti að ganga að
framkvæmdunum á annan hátt.
Greinilegt var að hér rákust á
tvær ólikar skoðanir um „vald-
dreifingu”,en um þær var þó ekki
fjallað meira, þvi að umræðurnar
leystust nú upp i hálfgert þras um
tækniatriði og um afstöðu hreppa,
sýslna og landshluta. Pisani
hraut af vörum griskt orð og
bauluðu þá áheyrendur.
„Já, afsakið að ég skuli nota
orð sem menn skilja ekki — eink-
um i þessu hverfi!”
Svo varð hann að fara, og stóð
þá Michel de la Fourniere fyrir
svörum, en hann þekkti málið
ekki eins vel og Pisani, svo að
honum fórst það óhönduglega.
Umræðurnar urðu stefnulausar
og hálfgert rót komst á menn.
Hann kemur!
Þá kviknaði allt i einu skært,
hvitt ljós i anddyri salarins eins
og það sem að sögn fylgdi kraft-
birtingu guðdómsins ifornum hof
um. Dauðaþögn varð, allir litu i
átt til dyranna og einhver hvislaði
„hann kemur” Svo opnuðust
dyrnar og Francois Mitterrand
gekk hægt inn i fararbroddi
undarlegrar prósessiu; rétt á eft-
irhonum gekk maður, sem hélt á
hljóðnema i langri stöng þannig
að hann dinglaði nokkra senti-
metra fyrir framan varir flokks-
leiðtogans. Siðan fór maður, sem
hélt á kvikmyndavél og miðaði
henni i sifellu á hnakka leiðtog-
ans. Þá gengu menn með flóð-
lampa i hendi og loks fór ballett-
flokkur ljósmyndara. Þessi
prósessia gekk hægt i gegnum
salinn og upp á sviðið eins og
fremja ætti undarlega trúarat-
höfn óþekktra trúarbragða. Svo
settist Mitterrand i sætið sem
honum var merkt, en ræðumenn
og aðrir flokkspótentátar þyrpt-
ust i kringum hann. A meðan varð
hlé á fundinum.
„Sýnikennsla i dreifingu
valds!” sagði einhver háðslega i
salnum.
Eftir stutta stund hélt fundur-
inn áfram og stóð Michel de la
Fourniere enn fyrir svörum, en
Mitterrand horfði hugsandi út i
loftið og nagaði gleraugun. Hann
virtist þreytulegur. Enn var talað
um afstöðu hreppa, sýslna og
landshluta og virtust umræðurn-
ar ætla að lenda þar i endanlegri
sjálfheldu.
Frá Perpignan, höfuðstað Austur-
Pyreneahéraða, sem ibúarnir
vilja kalla Norður-Katalóniu.
Hvernig á að taka á svæðamenn-
ingu?
Svo greip Mitterrand skyndi-
lega eina spurningu á lofti og not-
aði hana sem átyllu til að setja
fram skoðun sina á málinu i ljósi
reynslu sinnar sem bæjarstjóri i
smábænum Chateau-Chinon i
miðju Frakklandi. Hann hélt sig
mjög við staðreyndir og lýsti
rækilega þeim vandamálum, sem
upp geta komið, og aðferðum til
að leysa þau. Eftir stutta stund
virtist það augljóst að i umræð-
unum fram til þessa hefðu málin
Edgard Pisani; hefðisómt sér vel
sem skólastjóri ibændaskóla.
verið sett fram á allt of einfaldan
og einstrengingslegan hátt; veru-
leikinn væri miklu flóknari en svo
að unnt væri að loka hann inni i
einfaldri formúlu með þremur
ákveðnum stærðum. Mitterrand
útskýrði i fyrstu hvað hreppar
væru og hvaða hlutverki þeir
gegndu úti á landsbyggðinni (en
um það virtust menntamenn
Latinuhverfisins hafa nokkuð
óljósar hugmyndir.) og siöan
afstöðuna milli hreppa og sýslna;
ekki væri aðeins um þetta tvennt
að ræða, þvi að hreppsnefndir
gætu gert með sér frjáls samtök
til ýmissa framkvæmda — slik
samtök væru þegar til — og með
þvi móti jafnvel „virkjað” sýslu-
stjórnir i sina þágu. Samtök af
þessu tagi væri hægt að efla á
ýmsum grundvelli og setti hann
fram ýmsar tillögur um það.
Slóttugheit
sérfræðinga
Eftir þessa ræðu Mitterrands
varð þögn, þvi að hann hafði i
raun og veru svarað flestum þeim
spurningum sem f.ram höfðu
komið, svo að málið virtist útrætt
i það sinn. Loks tók einn af áheyr-
endunum til máls:
„Það er kannske ljótt að tala
um það á þessum stað, en hvað
finnst þér um ofurvald opinberra
verkfræðinga, sem segja hrepps-
nefndum og bæjarstjórnum fyrir
verkum og koma þannig i veg fyr-
ir að lýðræðislega sé unniö að
ýmsum framkvæmdum?”
Mitterrand taldi þetta góða
spurningu; menn gerðu sér oft
ekki grein fyrir þvi hve ismeygi-
legum þvingunum tæknifræð-
ingar ýmsir beittu kjörna fulltrúa
almennings til að fá þá til að
framkvæma það sem þeir sjálfir
álitu rétt. Notuðu þeir óspart þá
aðstöðu, sem sérþekking þeirra
veitti þeim. „Þvi eins og
Þúkidides sagði, þá gengur hver
maður eins langt og það vald,
sem hann hefur, leyfir honum að
gera”.
Mitterrand sagðist halda að
Þúkidides myndi ekki vera með
öllu óþekktur á þessum slóðum og
hélt svo áfram. Hann fór að út-
skýra hvernig háttað væri sam-
skiptum bæjarstjórna og verk-
fræðinga, og hraut honum þá af
vörum orðið „dumping”.
Aheyrendur bauluðu nú sýnu
hærra.
„Æ, þetta er eitt af þeim sárafáu
orðum sem ég kann i enskuv sagði
Mitterrand, „mér ætti að leyfast
þessi fordild hér”. Svo sagði hann
frá þvi hvernig verkfræðingar i
Chateau-Chinon hefðu einu sinni
byggt forljótar tröppur i borginni
að sér forspurðum. Hefði hann
sjálfur haft allt aðrar hugmyndir
um vegalagningu á þessum stað
og þvi neytt verkfræðingana til að
moka yfir tröppurnar og ganga
svo frá staðnum eins og hann
vildi. „Svo væri gaman að vita
hvað fornle fafræðingar halda
um þetta eftir 2000 ár”.
Stefnuskrá og
Ijót hús
Einn af áheyrendunum sagði nú
að þessar umræður væru orðnar
allt of tæknilegar og farið að ræða
um smáatriði. Það þyrfti að tala
um grundvöllinn, stéttabaráttu
og þjóðnýtingu, og svo spurði
hann Mitterrand hvers vegna
sósialistar hefðu falið frá hinni
„sameiginlegu stefnuskrá”.
Mitterrand tókst allur á loft og
kom með mjögýtarlega skilgrein-
ingu á stefnu flokksins i þjóðnýt-
ingarmálum. Sagði hann að
sósialistar hefðu i engu fallið frá
„sameiginlegu stefnuskránni” og
lýsti þvi svo yfir að lokum að
hann myndi gefast upp og játa sig
sigraðan — ef manninum tækist
að benda á eitt atriði, aðeins eitt,
sern sósialistar hefðu fallið frá og
fylgdu ekki lengur.
Það varð þögn i salnum.
„Ég tek mikla áhættu”, sagði
Mitterrand annars hugar. „Það
er nú orðið nokkuð langt siðan ég
hef lesið stefnuskrána — en þú
hefur kannske lesið hana nýlega.
Og kannske tekst þér það sem
engum hefur tekist, að finna atr-
iði sem sósialistar hafá fallið
frá”.
Umræðurnar urðu ekki lengri,
þvi að maðurinn gat ekki komið
með neitt dæmi — og augljóst var,
að þótt áheyrendurnir væru gagn-
rýnir og létu skoðun sina óspart i
ljós ef þeim mislikaöi, voru þeir
allir á bandi Mitterrands i þessu
máli. Engin tók undir þá gagn-
rýni kommúnista á stefnu hans,
sem maðurinn hafði gert að sinni.
Mitterand sneri sér þá aftur að
fyrra umræðuefni og flutti loka-
orðin: „Þegar ég tók við embætti
bæjarstjóra i Chateau-Chinon var
verið að byggja þar hræðilega
ljót fjölbýlishús, sem spilltu mjög
bæjarsvipnum. En hvað átti ég að
gera? Fjöldi manns var hús-
næðislaus og beið eftir þessum
húsum. Ég lét þvi halda smiðinni
áfram, og þótt það komi fyrir að
ég sjái eftir þvi nú — þegar ég
geng fram hjá þeim og sé hvað
þau eru afstyrmislega ljót — veit
ég að ég átti ekki annars kostar
völ. Augljóst er að borgir nútim-
ans eins og þær eru skipulagðar
munu um langt skeið enn hafa
áhrif á lif okkar. En það er i sliku
umhverfi sem við verðum að
skapa okkar félagslif framtiðar-
innar.”
Meðan Mitterrand talaði hopp-
uðu ljósmyndarar i einhvers kon-
ar hringdans umhverfis hann og
þvi ákafar sem nær dró fundar-
lokum. En nú var komið fram
undir miðnætti og sleit Bernard
Pingaud fundinum, og áheyrend-
ur dreifðust um fásetin kaffihús
Heilags Jakobs götu.
e.m.j.
Bandariskar geimferjur i reynsiufiugi. Sex eru nú I smiðum.
Geimskutlur
þegarbókaðar
til 25 ferða
Sovétmenn hafa nýlega sett
nýtt heimsmet i þvi að halda úti
leiðangri í geimnum. A meðan
geristfátt stórra tiðinda i banda-
riskum geimsiglingum, en þó er
unnið að undirbúningsstarfi undir
næsta áfanga, sem hefst i mars á
næsta ári með þvi að ein af hinum
svonefndu geimskutlum fer á loft.
Verið er að þjálfa 35 geimfara
til að starfa i áhöfnum geim-
skutlna. Þeirra á meðal eru sex
konur, fyrstu konurnar sem
Bandarikjamenn þjálfa til geim-
ferða. Sovétmenn skutu Val-
entinu Teresjkovu á loft fyrir
mörgun árum, en hafa ekki sent
aðra konu út i geiminn siðan.
Þegar hefur verið gerð áætlun
um fyrstu 25 ferðir geimskutlna
út i geiminn, og flutningsgeta
þeirra, 30 smálestir i hverri ferð,
er þegar bókuð fyrir allar þessar
ferðir.
Merkasta verkefnið sem geim-
skutlur eiga að vinna á næsta ári
er að flytja geimrannsóknastöð-
ina Skylab upp á braut sem er
lengra frá jörðu — þar með á að
koma i veg fyrir að hún steypist
til jarðar.
Helsta verkefni áhafna geim
skutlanna verður fólgið i þvi, að
koma á loft gerfihnöttum til
ýmislegrar þjónustu og einnig
geimrannsóknastöðvum, sem
hægt er að manna. Meða; þeirra
aðila sem leigt hafa pláss i geim-
skutlum eru bandariskar og er-
lendar sjónvarpsstöðvar. Til
þessa hefur það kostað um 25
miljónir dollara að koma hverj-
um fjarskiptahnettiá loft, en hver
Sex konur eru þjálfaðar
til geimferða.
skutla getur flutt tvo slika á braut
fyrir alls 21 miljón dollara.
Sparnaðurinn nemur um helm-
ingi kostnaðar.
Aðalkostur geimskutlna er sá,
að þær eru fyrstu geimfarkost-
irnir sem hægt er að nota hvað
eftir annað, eða allt að hundrað
sinnum.Sex geimskutlur eru nú i
smiðum, og sú þriðja, sem tilbúin
verður, fer beina leið til flughers-
ins.
1 annan stað gefst bandarísku
geimferðastofnuninni NASA nú
tækifæri til að hafa verulegar
tekjur af geimsiglingum. Er þá
ekki aðeins átt við uppsetningu
fjarskiptahnatta heldur hafa
mörg fyrirtæki og visindastofn-
anir áhuga á að prófa framleiðslu
sina við aðstæður þyngdarleysis
eða þá gera ákveðnar tilraunir
„úr jarðsambandi”.
FYRIRLESTRAR um
sögu byggingarlistar
Undanfarin ár hefur margt ver-
ið rætt og ritað um húsagerð og
skipulag i borgum en hins vegar
litið verið gert til þess að fjalla
unt húsagerðalist i viðu sam-
hengi, sögulega þróun hennar á
þessari öld, stílbreytingar og svo
tengsl islenskrar húsagerðarlist-
rar við erlend viðhorf. Listráð að
Kjarvalsstöðum hefur nú ákveðið
að efna til fyrirlestra um sögu
byggingailistar og mun Gestur
ólafsson arkitekt flytja þá. Litur
fyrirlestraröð hans svona út:
Mánudaginn 13. mars
Rætur nútima byggingalistar
Mánudaginn 20. mars
Þróun vestrænnar byggingalistar
á 20 öld.
Þriðjudaginn 27. mars
íslensk byggingalist i 80 ár
Fara þessir fyrirlestrar fram i
fundarsal Kjarvalsstaða kl. 17.30
alla dagana og er allt áhugafólk
hvatt til að sækja þá.
Blikkiðjan
Ásgarði 7, Garðabæ
önnumst þakrennusmiði og
uppsetningu — ennfremur
hverskonar blikksmiði.
Gerum föst verðtilboð
SÍMI53468