Þjóðviljinn - 12.03.1978, Blaðsíða 11

Sunnudagur 12. mars 1078 ÞJÓÐVILJINN — 8ÍPA II
Þið magnið óttann
Blöðin skamma alla og allir
skamma blöðin.
— Ég er óánægður með dag-
blöðin, sagði ungur útlendingur
við mig á dögunum. Þið birtið
helst ekkert nema neikvæðar
fregnir, um eitthvað það sem
magnar ótta fólksins, fjölgar á-
hyggjum þess, heldur fyrir þvi
vöku. Eða eitthvað það sem kitlar
vonda forvitni um ógæfu annarra.
Er það nema von, sagði hann,
að menn séu geðillir og bölsýnir.
Enginn tekur eftir þvi, að það er
mikið um framfarir i heiminum.
Sjáðu bara hve miklu fleiri njóta
menntunar en áður. Eða allar
þessar stórfenglegu framfarir i
læknavisindum. Þið eruð ekki að
segja frá slikum hlutum. Ekki
nema þá i einhverskonar uppfyll-
ingaskyni.
Sjálfur var hann fæddur i fá-
tækrahverfi, en lagði nú stund á
göfug visindi og hafði meðal ann-
ars unnið talsvert i þriðja heimin-
Sjónarhorn
Ég skoðaði sem flestar þær
klausur sem teljast til frétta eða
eru mjög bundnar fréttum (ekki
þó iþróttafregnir) og reyndi að
flokka þær lauslega eftir þvi
hvort þær væru „góðar” (jákvæð-
at), „vondar” (neikvæðar) eða
nánast hlutlausar. Það gefur að
skilja, að þetta er mjög óljós
skipting. Sigur einhvers manns i
prófkjöri er sjálfsagt jákvæð frétt
fyrir stuðningsmenn hans en
harmafregn öðrum —fréttin hlýt-
ur þvi að lenda i hlutlausa safn-
inu. Ef að verklýðshreyfingin er
með uppsteit þá er það vond frétt
i Morgunblaðinu. Sama frétt get-
ur verið „góð” lesendum Þjóð-
viljans i þeim skilningi, að það sé
jákvætt vinstrisinnum ef verka-
lýðshreyfingin sýnir einhvers-
konar röggsemi — aftur á móti
getur tilefni aðgerða verklýðsfé-
laga verið hið neikvæðasta eins
og hver maður sér. En flokkunin
Kannski við ættum að nema ögn
staðar við þessa umkvörtun.
Misjöfn tíska
Vist þekkjum við þá formúlu
sem sýnist staðfesta ummæli hins
48. lb). 65. iii.
MIÐVIKUDAGUR 8. MAKZ 1978
PrémsmiðjaMorgunblaðsins.
SómaJímneimá
flótta í Ogaden
DAGBIAÐIB
fsfálst,
úháð
rlanhla/l
4. ARÚ. — MIDVIKI'DAGIIR 8.MARZ 1978 — 50. TB!..
RITSTJORN SJIU MIÚ.A 12 ALtit VsINtiAR tX. VFflHKlOSÞA ÞVKRIKlt.TI 1». — AÓAl.MMI 27022.
„Ég trúi þessu ekki—
þetta hlýtur að vera gabb!”
DIOOVHHNN
Miðvikuda>íur 8. mars 1978—43. árg, 50 tbl.
MAntikmálið”;
Rannsókn á lokastigi
„Eg stefnt að þvf að Ijúka
ranosókn malsín* íyrír
mánaftamót," sagði Þórfr
Oddssoö fulHhtt hjá Sakadómi
Heykjavlkur. er Þjaóv innti
hann fríiu af „Antikmílimt"
svonefnda t g«r. A6 rannsökn
ktkinnl vrrftur maUft sont til
rfkisiakaóknara.
Rannsókn malsins hófst hja
Sakadómt I oktðbcr ÍWS, Þónr
Oddsson hcfur séB um tamt-
sókn máislns Hann hefur
verth 1 leyfi fn Sakadómí
sBan 311 mar$ lííí, en var
falíh ah Vínna afram a6 rann-
sókn þcssa mils
floðió til nefndar-
starfa um 2. er.
kauprAnslaganna:
Nei,
takk
Svivirðileg kaupskerðing aldraðra og öryrkja:
Ellilífeyrir elnstakllngs
lækkaður um 2000 kr.

J
sermón um góðar
fréttir
og vondar
útlenda gests: engar íréttir eru
góðar fregnir. Þetta er ekki upp-
götvun blaðaheimsins: íslend-
ingasögur greina, eins og kunnugt
er, frá þvi að „bændur flugust á”.
Dostoévskí skrifaði langar skáld-
sögur um guð og menn, um gott
og illt, og hann setti morð inn i
hverja skáldsögu til að halda at-
hygli lesandans vakandi.
Tiska i blaðamennsku er likast
til nokkuð misjöfn eftir löndum.
Við getum tilfært hér tvo póla.
Annarsvegar er sú gula pressa
sem mest selst í nálægum lönd-
um; þar er hið daglega morð
flennistórt á hverri forsiðu, nema
þá að hrikaleg slys eða hamfarir
geti skotið þvi aftur á þriðju. A
hinum endanum höfum við
sovésk hlöð sem birta firnamarg-
ar fréttir um framkvæmdir og
uppskeru en aldrei fregnir af
glæpum eða flugslysum (a.m.k.
ekki i eigin landi), en stundum
greinar sem skrifaðar eru utan
um einstök afbrotamál. Mörgum
finnst þetta sjálfsagt kostur á
sovéskum blöðum. En þar er sá
hængur á, að þögn þeirra um slys
og glæpi er partur af þeirri alls-
herjarstefnu að tiðni t.d. flug-
slysa eða þá afbrota er rikis-
leyndarmál þar i landi; um þá
hluti éru ekki birtar neinar yfir-
litstölur.
óvísindaleg skoðun
En hvar skyldu islensk blöð
lenda inn i þessa mynd?
Lesendur geta reyndar sagt sér
það sjálfir, að islensk dagblöð
muni lenda einhversstaðar mitt á
milli þeirrar blaðamennsku sem
selur skelfingar og stórslys og
þeirrar sem hlifir lesendum (og
stjórnvöldum) sem mest við ó-
þægilegum fregnum.
En rétt til gamans tókum við
okkur til og flettum nokkrum ein-
tökum af Morgunblaðinu, Þjóð-
viljanum og Dagblaðinu. Þetta
var mjög lausleg skoðun og óvis-
indaleg og verða hafðir um hana
allir mögulegir fyrirvarar. En
kannski hún ætti samt að gefa ör-
litla visbendingu um tilhneiging-
ar i islenskri blaðamennsku.
miðast þá í stórum dráttum við
það, hvað er jákvætt, neikvætt
eða hvorugt frá sjónarhóli biaðs-
ins sjálfs sem fregnina birtir.
Auk þess sem hið almenna mat
gildir, að það sem er liklegt til að
renna stoðum undir það viðhorf
að „hart er i heimi, hórdómur
mikill, skeggöld skálmöld” fer i
einn flokk. Þangað fara innbrot,
slys, brunar, verðhækkanir, verð-
bólgutíðindi, morð, ásamt hinum
óendanlegu fjármagnserfiðleik-
um sjávarútvegsins.
Jákvæðar fregnir segja frá
allrahanda batnandi ástandi
(„Dælan komin upp”), jákvæðum
framkvæmdum, einnig menning-
arviðburðum. I hlutlausum
fregnum fer afar mikið fyrir
hverskyns upplýsingum um fé-
lagsstarfsemi, tillögugerð og öðru
þessháttar, heimildum um hátt-
bundið veðurfar og margt i þeim
dúr.
Mogginn og Þjóðviljinn
Flokkun þessi bendir til þess,
að Morgunblaðið og Þjóðviljinn
fylgi nokkuð svipuðu munstri. Af
innlendu fréttaefni sýndist um
48% hlutlaust i Morgunblaðinu,
32% neikvætt og 20 % jákvætt. I
Þjóðviljanum voru um 40% hlut-
laust, 32% neikvætt og 28% já-
kvætt efni. En ef þetta dæmi
mundi skoðað nánar, kæmi ýmis-
legt fleira i ljós. Mest af jákvæð-
um fregnum Þjóðviljans eru
smærri klausur um menningar-
viðburði, en þær neikvæðu eru um
60% af uppsláttarfregnum — og
þær mundu margar hverjar geta
talist „jákvæðar” fyrir vinstri-
blað, að svo miklu leyti sem þær
fela i sér ádrepu.
Hið háa hlutfall af hlutlausum
fregnum i Morgunblaði er mest
tengt meðalstórum fregnum um
prófkjör og svo félagastarfsemi
margskonar, sem íslensk blöð
önnur sýna reyndar meiri tillits-
semi en nokkur blöð önnur i heim-
inum (er þó alltaf vanþakkað um
leið og eitthvert smáslys kemur
upp á i þeirri þjónustu).
Dagblaðið og útlönd
Dagblaðið fylgir nokkuð öðru
mynstri eins og að líkum lætur.
Þar er neikvæði flokkurinn
stærstur, eða um 40% (nálægt
65% i uppsláttum), hlutlaust
fréttaefni er um 34%, en 24% já-
kvætt. Og ef að gerð væri nánari
grein fyrir hinum „vondu” fregn-
um Dagblaðsins, þá mundi koma
fram greinileg viðleitni til að
magna upp smámuni, hasardéra,
blása upp storm i vatnsglasi —
vegna þess að satt að segja gerð-
ist fátt skoðunardagana sem væri
verulega sölulegt fyrir siðdegis-
blað. Auk þess er það áberandi,
að privatógæfa ýmiskonar hefur
allmiklu meira pláss i Dagblað-
inu en i öðrum blöðum.
Um erlendar dagsfréttir er það
að segja, að öll hafa blöðin þrjú
nokkuð jafna tilhneigingu til að
telja engar fréttir nema vondar
sem utan úr heimi berast — og
liklega er það mjög i samræmi
við það sem á blöðin berst frá er-
lendum fréttastofum. Vondar
fréttir eru 60—70% af erlendu
efni.
Virki bjartsýninnar
En eins og áður segir: við selj-
um þetta ekki dýrara en við
keyptum. Ef allt efni blaðanna
væri undir lagt, þá mundu hlut-
föllin breytast enn að miklum
mun. Lesendabréfin munu flest
leggja á það áherslu, að illt sé það
allt og bölvað, skitt veri með það
og svei þvi. Aftur á móti munu
auglýsingarnar stórlega bæta hag
bjartsýninnar. Það er í þeim sem
menn gera reyfarakaup, lenda i
ógleymanlegum æfintýrum, finna
það sem þeir hafa alltaf óskað sér
og virða fyrir sér fegurð og glæsi-
mennsku.
Aður en þessu léttúðlega tali
lýkur, er ekki úr vegi að vitna i
Akureyrarblaðið Dag.sem var að
eiga merkisafmæli. Þann 25.
janúar lét blaðið i ljós áhyggjur af
fréttamati, sem voru dálitið
skyldar þvi tali vinar okkar hins
útlenda, sem minnst var á fyrst i
þessu spjalli. Þar segir sem svo:
Menguð versta sora
„Menn gætu ætlað, samkvæmt
fréttaflutningi margra fjölmiðla,
að mannlifið væri allt mengað
hinum versta sora, svo sem
morðum, ránum og öðrum ófögn-
uði. Sagt er, að veiklundaðar sálir
og jafnvel fleiri, þjáist af bölsýni
vegna hinna yfirþyrmandi frétta,
sem ausið er yfir fólk alla daga og
oft á dag, i krafti þess að ljótar
fréttir séu fréttir en góðar fréttir
engar fréttir. Sem betur fer er
mannlifið með allt öðrum og feg-
urri svip og það er hinn mesti
misskilningur, að hið góða sé ekki
fréttnæmt. — Hætt er við, að hið
rangsnúna gildismat frétta hafi
hin alvarlegustu áhrif og leiði
jafnvel beint og óbeint til hinna
verstu verka. Það er mikill á-
byrgðarhluti að auka á vanliðan
fólks með of einhliða fregnum af
þvi versta i mannheimi.”
Hér gengur þaö glatt
Hið roskna málgagn Fram-
sóknarmaddömunnar fyrir norð-
an lætur ekki við þessa umkvört-
un sitja. Fréttasiður blaðsins
sama dag eru allar fagur vottur
um hið jákvæða viöhorf til lifsins
sem okkur skortir nokkuð á hér
fyrir sunnan, að maður nú ekki
tali um erlenda fréttamenn.
Uppsláttur blaðsins ber fyrir-
sögnina „Miklar framkvæmdir i
ár”sem bæjarstjórinn á Akureyri
segir frá. önnur stór frétt segir
frá þvi að „Dalvikingar (eru) á
skiðum” sem er hollt og
skemmtilegt. Hin þriðja ber fyr-
irsögnina „Gengur glatt”og á við
aðsókn að barnaleikritinu Snæ-
drottningin. A baksiðu er það
helst fregn, að „Góður háseta-
hlutur” fæst á Sauðárkróki...
Þessu næst kemur að „Aðeins
nokkur hús eftir” — ótengd við
hitaveituna á Blönduósi (jákvæð-
ar framkvæmdir). t þriðja lagi
má frétta ánægjuleg tiöindi úr
framleiðslunni: „Nýjar vörur hjá
Sjöfn”,og „hafa hotið góða dóma
þeirra sem reynt hafa”. Það eina
sem gerir smástrik i þennan
fagra reikning er forsiðufregn um
það, að enn er „Lélegur simi á
Grenivik”.
Meö silkihönskum
Það er rétt að minna á þetta
dæmi Dags vegna þess, að já-
kvæð og uppbyggileg afstaða til
tilverunnar á sér enn traust virki
i mörgum dreifbýlis- og kaup-
staðablöðum. Stundum finnst
manni þegar blaðað er i slikum
blöðum, að höfuðviðfangsefni
þeirra (ágætar undantekningar
eru til) sé það, að lofa þá prýði-
legu menn, sem eru alltaf „að
bæta þjónustuna við almenning”
eins og það heitir. Viðkvæmnin og
varfærnin andspænis skuggahlið-
um tilverunnar getur hinsvegar
verið svo mikil i andrúmslofti
hins algjöra kunningsskapar, að
það getur orðið hatursmál ef að
einhver lætur að þvi liggja, að
formaður Ungmannafélagsins
mætti vera ögn framtakssamari,
eða þá að það gleymdist að geta
um konuna sem fór með hlutverk
vinnukonunnar i Saklausa svall-
aranum. Um slikt blað yrkir
Kristinn skáld Reyr — það „fer
um lif og dauða silkihönskum”.
Við erum likast til engir sér-
stakir ofstopamenn i blaða-
mennsku, tslendingar, en samt
gerum við okkar besta til að eiga
hliðstæður — bæði við vestrænan
hasar og sovéska friðsæld á þessu
sviði.
Sunnudagspistill
eftir Arna Bergmann