Þjóðviljinn - 09.07.1978, Side 13

Sunnudagur 9. júli 1978 ÞJÓDVILJINN — SÍÐA 13
En einn tslendinganna, Sigmar
Hauksson, vildi ekki láta viö svo
búiö standa, og hann hefur tekiö á
sig mikiö af hinum praktisku
vandamáium. Þessi afturköllun
leiddi svo til þess, aö þaö er miklu
þrengra um okkur en viö bjugg-
umstviö, erfiö aöstaöa til aömat-
ast o.s.frv. — en þetta hefur samt
bjargast furöanlega.
— Þetta hefur liklega leitt til
þess, aö þaö hefur minna oröiö Ur
sambandi ykkar viö islenskar
menningarstofnanir og mennta-
menn en lofaö er I dagskrárblaö-
inu?
— Nei, þeir tveir hópar sem
hafa veriö meö þá hluti á sinni
könnu, þeir hafa náö sambandi
viö ýmsa aöila og eru bara á-
nægöir meö sinn hlut.
Þeir voru „heppnir” aö þvi
leyti, aö fólkiö i þessum hópum er
yfirleitt ekki meö börn meö sér.
Þaö gerir þeim auöveldara fyrir.
Upplifun eða
samstaða
En þú varst aö spyrja mig um
skilgreiningar Bosse Taleruds á
bandariksri og norrænni mannúö-
arstefhu. Ég er alls ekki sam-
mála öllu sem hann segir. Þessi
hreyfing er reyndar þess eölis, aö
innan hennar eiga menn erfitt
meö aö koma sér niöur á sameig ■
inlegar skoöanir. Meöal annars
vegna þess aö mannúðarstefnan
leggur svo miklu meira upp úr
hinum skapandi þætti i upplifun
augnabliksins heldur en mark-
sæknum niðurstöðum. Þetta er
ekki eins og t.d. i sósialistasam-
tökum þar sem menn hafa hug-
ann viö aö finna þá lausn sem
réttust væri sem áfangi aö á-
kveönu markmiöi. Hér á þessum
vettvangi er upplifunin sjálf hins-
vegar mikill hluti af tilganginum.
Börnin eru með
En annars er þaö reyndar þaö
merkasta sem um þessa ráö-
stefnu má segja, aö hún er líklega
sú fyrsta af öllum ráöstefnum i
heiminum þar sem reynt er aö
hafa börnin meft, á þann hátt sem
hér er gert. Viö ræddum þaö ein-
mitt mikiö á ráöstefnunni i fyrra,
hvernig fólk ætti aö haga sér
hvert viö annaö og þá sérstaklega
um framkomu okkar fulloröinna
gagnvart börnum. Og mörgum
þótti þaö ekki sem mannúöarleg-
ast, aö viö sætum á ráöstefnu og
geröum okkur gáfuleg i framan
og töluöum fræöilega meöan
börnin sætu heima. Þá varö sú
hugmynd til aö viö skyldum hafa
börnin meö og reyna aö láta þau
veröa sem stærstan hluta af ráö-
stefnunni, taka þátt i ýmsu hóp-
starfiogsvoframvegis.Þetta átti
aö vera veigam ikill þáttur i þvi aO
færa ráöstefnuna nær raunveru-
leikanum.
Viöhöfum lika ofttalaöum þaö,
aö viö eigum ekki aö loka okkur
innimeö þá reynslu sem viö verö-
um fyrir þegar viö komum sam-
an, heldur veröum viö aö miöla
öörum af henni. Og þátttaka
barnanna er einmitt ein leiö til
þess aö prófahvernig okkur tekst
til meö aö láta húmaniska afstööu
til mannlegrar sambúöar komast
til annarra.
Árekstrar?
— Nú er hægt aö gera ráö fyrir
þvi, aö fólk sem hefur svo ólikan
bakgrunn og skoöanir og hér,
lendi i vissum árekstrum.
— Viö vissum vel frá siöustu
ráöstefnu aö ágreiningur var fyr-
irhendi. Viö geröum fastlega ráö
fyrir þvi, aö hann gæti brotist
fram meö nokkrum gauragangi.
En svo hefur ekki veriö. Viö höf-
um ekki hafnaö neinum tillögum
vegna innihalds. En viö höfum
auðvitaö kapprætt frá ólikum
sjónarmiöum um marga hluti —
til dæmis um þaö, meö hvaöa
hætti börnin geta veriö meö okkur
i starfinu.
Strangar kröfur
Þaö má reyndar segja, aö allir
hafi fengiö nokkuö i sinn hlut,
bæði þeir sem einblina á einstakl-
inginn og þeir sem eru afskipta-
samir um félagsleg málefni. Þeir
sem eru aö þroska sjálfið höföu
sinar jógastundir, ihugunar-
stundir, meöferð á einstakling-
um. Félagshyggjumenn höföu
sinn vettvang ekki sist i þvi, aö
fjölskyldan er hér öll mætt, börn-
in eru með, viö reynum öll aö
vinna saman viö aðstæöur sem
likjast sem mest hversdagslegum
veruleika. Viö gerum tilraunir
meö stærra og virkara samfélag
en menn eiga aö venjast á hlið-
stæöum ráöstefnum. Viö reynum
að koma þvi til leiðar aö fólk upp-
lifi sterkt þetta sambýli. Um leiö
hverfur þetta venjulega sam-
kvæmislif og daöur sem yfirleitt
einkennir hliöstæðar samkomur.
Þvi er svo ekki aö neita, aö
margir eru ekki vanir aö vera
svona mikiðmeö börnum eins og
raun verður á hér I Hagaskólan-
um. Hér er ansi mikill hávaöi og
gauragangur. Viö getum orðaö
þetta svo, aö þaö séu geröar
strangar kröfur til þeirra mann-
úöarhugmynda sem hver og einn
gengur meö i maganum...
Vinstrisveifla?
— En af hverju gerist þaö á
Noröurlöndum, aö pólitisk meö-
vitund veröur sterkari meöal á-
hangenda þessarar hreyfingar og
aö jafnvel er hægt aö tala um
vissa vinstrisveiflu? Er þaö
vegna þess aö ákveðinn hluti sósi-
alista sé oröinn þreyttur á hefö-
bundinni kjarabaráttu?
— Hér ber aö hafa i huga, aö
langflestir þeirra sem hér eru
saman komnir starfa aö kennslu
eöa einhverskonar hjúkrun. Meö
öörum oröum: þetta fólk er ekki i
beinu sambandi viö framleiösl-
una. Þaö þýöir aö vinnustaöur
þess er allt ööruvisi en verka-
mannsins: þaöséraldrei neinn á-
þreifanlegan árangur af starfi
sinu. Þaö blasir aldrei viö meö ó-
tvíræöum hætti, hvaö þaö er sem
þú hefur gert. Kennari getur ekki
mælt hvaö hann hefur kennt nem-
endum. Starf þessa fólks sem hér
um ræöir er allt metiö I mannleg-
um gildum, i skoöunum og áliti
annarra, I viöbrögöum ogumræö-
um. Og sú staöreynd leiöir menn
á vettvang mannúöarsálfræöinn-
ar. Þetta fólk býr sjálft viö góö
kjör. En skilningur þess - ekki
sist Dana, hefur m jög vaxiö á þvi
aö allt félagslegt starf er pólitiskt
og menn hafa þá, einnig innan
þessarar hreyfingar, viljaö fylgja
þeim skilningi eftir i reynd.
Hinn bandariski straumur i
mannúöarsálfræöi sem áöur var
nefndur, á einnig sina talsmenn
hér. Og viö hlutsum á þá I allri
vinsemd. En mætum ræðu þeirra
meö kröfu um aö viö gerum okkur
ávallt grein fyrir þvi, hver er hin
samfélagslega þýöing þess sem
viö erum aö gera.
Lífvænleg,
ekki áhrifamikil
Eins og áöur var á minnst vill
þessihráýfing setja sköpunargáf-
una i forsæti, hylla hin beinu viö-
brögö, hiö sjálfvakta. Til dæmis
aö taka: þegar einhver brýtur
þær lauslegu reglur sem viö setj-
um okkur, þá er það annarsvegar
slæmt, eitthvert þaö athægi sem
betra væri án aö vera. En á hinn
bóginn er þaö spennandi aö vita
af hverju þú hefur brugöist viö
einmitt á þennan hátt. Þessar á-
herslur gera þaö aö verkum, aö
þaö mun erfitt aö gera mann-
úöarsálfræöinga og uppeldisfræö-
inga aö áhrifamikilli hreyfingu,
hreyfingu sem hefur slagkraft út
á viö. En um leiö veröa nógu
margir til aö viðurkenna gildi
hins tilfinningalæga, sjálf-
sprottna til þess aöhaldið veröi
áfram.
Þvi held ég að þessi hreyfing
eigi framtiö fyrir sér.
Hún er lifvænleg — en mun
varla öðlast verulega þýöingu aö
minu viti. Þetta er dálitiö svipaö
og meðlistamenn.Viðgetum sagt
aö starf listamanna hafi þýöingu
fyrir þá sjálfa og ýmsa áhuga-
sama einstaklinga—en viö getum
fátt sagt, sem treysta má, um viö-
tækari áhrif af starfi þeirra úti i
þjóðfélaginu.
Hvaö um þaö: eitt af málum
þessa þings er aö reyna að koma
eiginlegu skipulagsformi á
„Nordisk humanisme”. Og ég
geri mér vonir um aö þessi ráö-
stefna hafi jákvæöa þýöingu i
krafti þeirrar viöleitni okkar aö
koma á samræöu milli sköpun-
arviöleitni ogþess samfélags sem
skapar þeirri viöleitni skilyröi.
AB skráði.
12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 9. júll 1978
Erik Hákanson: hreyfinginer mörgum þaö mikils viröi aö hún er Hfvænleg — en eöli
hennarer þannigaö margt er óljóst um áhrif hennar.
Þaö var þröngt á þingi I Hagaskóta — hvergi smuga til aö flýja undan hversdags-
leikanum?
Naflaskoðun eða
umbótaviðleitni?
V; o\ ,m.
K
*4‘w»
Sofiö var I flatsæng um nætur, á daginn sátu menn á sömu dýnum og reyndu á þolrifin 1
húmanismanum.
Hér er veriö aö prenta Maö dagsins

Kápa ráöstefnublaösins: er nokkuö leiö aö fá annaö en almennt velvilj-
aö hjal upp ár samtvinnan uppeldisfræöa, trúarbragöa, heimspeki,
pólitikur, visinda, sálarfræöi og umhverfisverndar eins og hér er upp
dregin?
Rösklega tvö hundruð norrænir
mannúðarsálfræðingar prófuðu
þolrifin á kenningum sínum
Það var mikið um að
vera i Hagaskóla undir
iok siðustu helgi. í einni
stofu var fjölritað blað
dagsins, sjálfboðaiiðar
voru að skúra á göngum,
börn hlupu um, litlir
hópar sátu með kross-
lagða fætur á dýnum i
skólastofum — þar var
sofið i mikilli flatsæng
um nætur og rökrætt um
daga. Um sali barst
heilsusamlegur ilmur
frá brauðmeti Ananda
Marga, en sá hópur ann-
aðist matinn.
Þetta var ráöstefna, og satt
best aö segja mjög ólik öörum
ráöstefnum.
Þarna voru um 200 manns frá
öörum Noröurlöndum og fimmtlu
börn þeirra. Ráöstefnan hét
„Norræn ráðstefna um mannúð-
arsálfræöi og uppeldismái.”
Sjálfsagt er slikt heiti eitt nóg til
aö þaö farihroUur um marga. En
þaö skyldi þó ekki koma á daginn,
aö þarna heföu ýmsir skemmti-
legir hlutir gerst?
Frá Marxistum
til Taóista
Þaö hélt Sigmar Hauksson,
fréttamaöur, sem haföi mikiö
staöiö i ýmislegu undirbúnings-
starfi. Þaö haföi veriö reynt aö
sýna I verki þá mannúöarstefnu
sem er yfirskrift ráöstefnunnar.
Menn höföu blandaö geöi. Þeir
höföu tekiö börnin með. Og þaö
var fólk af mjög óliku tagi sem
þarna var saman komið. Þarna
voru alltfrá gallhöröum marxist-
um til Taósinna og jóga.
Þaöer I raun og veru svo marg-
vislegur ágreiningur á þessari
ráöstefnu, aö þaö kemur ekki til
árekstra — einmitt vegna þess,
sagöi Sigmar. Pólarnir geta ekki
togaö til sin tvær fylkingar. Litróf
skoöananna er of fjölbreytilegt.
Nú þarf ég aö spyrja sjálfan
mig aö þvi hvaö mannúðar-
sálfræöi eiginlega sé. Er þaö eitt-
hvaö sem hippahreyfingin skiidi
eftir sig? Er þaö eitthvað sem
Geir Vilhjálmsson hefur i vasa
sinum? Nei — hvorugt mun vera
rétt. Hitt er svo annaö mái, aö út-
skýringarnar geta orðiö næsta
flóknar. Framan á fjölrituöu
blaöi sem út vargefiö i tilefni ráö-
stefnunnar, Brytnings Tider, er
teiknaö einskonar skilningstré
húmanismans, mannúöarstefnu,
eins og hreyfingin skilur hana:
hver grein ber virðulegt nafn:
uppeldisfræöi, trú, umhverfis-
vernd, list, visindi, heimspeki,
stjórnmál, sálarfræði. Þaö er
hætt viö, aö þegar tvinna á saman
strauma af öllum þessum sviö-
um, þá geti útkoman oröiö alltof
almennur, velviljaöur vaöall.
Tvenns konar
straumar
I grein I blaðinu um mannúöar-
sálarfræöi eftir Bosse Talerud er
einmitt lögö áhersla á aö hér sé um
aöræðahreyfingu sem getur faliö
i sér margskonar stafsemi — t.d.
aö nota músik eöa leik, eöa elsku-
legthópstarf eða ihuguneöa nudd
og snertingu til aö hressa menn,
örva sköpunargáfu þeirra, magna
meö þeim kærleika, gera þeim
auöveldara aö „veröa þeir sjálf-
ir”, finna meiningu i Öfinu. Um
leiö sé hér um aö ræöa stefnu,sem
leggur höfuöáherslu á aö allt sé á
hreyfingu jafnt meö mönnum
sem og I samfélagi.
BosseTalerud segir á þá leiö,
áð þessar hæringar hafi fyrst náö
verulegri fótfestu i Bandarikjun-
um. A Noröurlöndum hafi þær
einnig eignast áhugaliö, en þar
hafi smám saman á sex Norður-
landaróöstefnim' þróast gagnrýni á
hina bandarisku hefö. Noröur-
landamenn hafi reynt aö finna
önnur starfsform, þeir heföu aö
verulegu leyti snúiö frá þvi aö
haldamót utanum stórfræga sér-
fræöinga eöa vitringa, en þess i
staö reynt aö gera sem flesta
virka I lýöræöislegu starfi i smá-
hópum. Þá hafi gætt á Norður-
löndum vaxandi gagnrýni á þeim
sem lita á mannúöarsálfræöi meö
hinum ýmsu huglæknandi og
hressandi aöferöum hennar fyrst
og fremst sem leiö einstaklingaút
úr vanda. Þessi gagnrýni hefur
beinst gegn tilhneigingu tU veru-
leikaflótta og til aö sjá einstakl-
inginn einangraöan frá samfélagi
sinu.
Þess i staö hefur á Noröurlönd-
um gætt vilja til aö leggja áherslu
á aö manneskjan er félagsvera
fyrst og fremst og þar meö á þau
form sem samvinna fólks, sam-
heldni og sameiginleg barátta
getur tekiö. Þar meö hafa ýmsir
mannúöarsálfræöingar nálgast
sósialisk viöhorf I samfélags-
gagnrýni i þeim mæli, aö ýmsum
jógum, ýmsum sjálfhverfum i-
hugunarsinnum finnst alveg nóg
um.
Einn af
oddvitunum
Næstsiðasta dag ráöstefnunnar
náöum viötali af Erik Hákanson,
dönskum sálarfræöingi, sem átti
sæti I undirbúningsnefnd þessar-
ar sérstæðu ráöstefnu, og fer frá-
sögn hans hér á eftir.
— Ég er, segir hann, lektor i
sálarfræðii Árósum. Sú hreyfing
sem kennder viö mannúöarsálar-
fræöier 8-10 ára á Noröurlöndum,
en sjálfur hefi ég verið tengdur
henni I skamman tima. Ég kom
fyrst á ráðstefnu hjá henni fyrir
tveim árum og mér fannst hún
mjög óskipuleg og öll á ringul-
reiö. Samt tók ég i fyrra boöi um
aö flytja á ráöstefnu hreyfingar-
innarerindi um pólitiska terapiu,
en þar meö er átt viö þá meðferö
á sálrænum vandamálum sem
tengir saman einstaklingsvanda-
mál og félagsiegar aöstæöur.
Þetta leiddi svo til þess, aö ég var
spuröur, hvort ég vildi vera meö I
ÚR RÁÐSTEFNUBLAÐINU:
og gagnrym
hátiö meö bliölegri tónlist sem
menn dansa eftir I korter.
II
Mannúöarsálarfræöi og
uppeldisfræöi sem upphaf
djúpstæörar gagnrýni á vestur-
lenska menningu. Margt af þvi
sem viröist vera austurlensk dul-
hyggja og rómantiskur veru-
leikaflótti, getureinnig þróast til
meðvitaörar menningargagnrýni
sem getur faliö i sér kommúniska
eöa sósialíska gagnrýni á
kapitaliskum þjóöfélagsformum
en reynir aö ná dýpra og spanna
stærra sviö en sú gagnrýni.
Þessikona eralvarlegá svip— enda er hún aö draga upp „Sannlelkan
um ráöstefnuna”.
Börnin tóku virkan þátt I öllu — og ýmsum fannst nóg um þeirra virku
nærveru.
þvi aö skipuleggja þessa ráö-
stefnu hér á Islandi núna.
*
Islenskir tóku
boð sitt aftur
Þau samtök sem aö þessu
standa eru reyndar mjög losara-
leg. Siöasta dag hverrar ráö-
stefnu er kosin undirbúnings-
nefnd. Viö höfum verið I henni
þetta 14-17 manns. Danir og Svi-
ar, Norömenn og Islendingar.
Þaö voru íslendingarnir sem áttu
aö sjá um framkvæmdir hér og
höföu reyndar boöist til þess. En
svo fáum viö bréf frá þeim frá ti-
unda mal þar sem sagt er, aö ráö-
stefnunni sé aflýst. Nú voru góö
ráö dýr, meira en 200 manns
höföu tilkynnt þáttöku sina og
borgaö fargjöld, þaö var búiö aö
ganga frá áætlunum fyrir starfs-
hópa.
Ég skal ekki f ara út i útskýring-
ar á þvi, af hverju þetta stafaöi.
Hugleiðing
i
Laugardagur kl. 7-8. Hu-hug-
leiöing. Kraftmiklar öndunar-
æfingar itiu minútur, þá koma tiu
minútur þegar menn hleypa laus-
um öllum tilfinningum oglikams-
hvötum, hrópa og veina og láta
öllum illum látum. Eftir þetta er
sufimantran Hu hrópuö i tiu
mínútur um leiö og menn hoppa
meö upprétta arma. Tónbandiö
segir nú „Stopp” og menn halda
þeirristöðusem þeir einmitt eru i
i fimmtán minútur. Siöan koma
menn aftur tiksjálfra sin og halda
t
r
f: