Þjóðviljinn - 18.02.1979, Qupperneq 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 18. febrúar 1979
— Blessaöur/ er veðriö slæmt? Djúp röddin drynur
einhvers staðar aöofan og niður í anddyri, þar sem vind-
hrakinn blaðamaður bograr við að koma sér úr skjólföt-
unum. Svo þarf að ganga upp hringstiga andsælis til að
komast upp á sama plan og eigandi raddarinnar: Indriði
G. Þorsteinsson.
Teikning og texti: Ingóifur Margeirsson
Hann er I skyrtu, sem strekkist
aö gildum llkama hans og bindiö
ber vott um borgaralega innræt-
ingu, þ.e.a.s. ef maöur fer aö
hætti dólgamarxista og dæmir
pólitiskar skoöanir manna eftir
ytri búnaöi. En Indriöi hefur yfir-
leitt ekki veriö dæmdur eftir
klæöaburöi, heldur eftir bókum
sinum og ekki sist blaöagreinum,
sem fengiö hafa margan vinstri
manninn til aö stimpla rithöfund-
inn og blaöamanninn sem ófor-
betranlegan afturhaldssegg og
Ihaldsgaur. Þaö er þvi best aö
koma aö efninu strax.
— Indriði, ertu fasisti?
— Nei, segir sá ákæröi og
bendir blaöamanni aö fá sér kaffi.
Ég er skynsemistrúarmaöur i
pólitiskum skilningi. Þaö er aö
segja, ég tel, aö samfélagiö ætli
sér ekki meira i ötgjöld til góöra
mála en þaö hefur efni á.
— Hvaö eru góð mál?
— Þaö eru til mörg góö mál.
T.d. ellistyrkur og heilbrigöis-
mál, en þetta er náttúrlega
spurning um kerfi, spursmál um
hagræöingu. Ég er meö sósialis-
eringu, ef viö fengjum hana
gefna. En hún strlöir á móti pen-
ingamöguleikum, og hún er nei-
kvæö aö tvennu leyti: Innheimta
kemur oftast rangt niöur, og hún
kostar of mikla peninga. Sem
dæmi get ég nefnt, að 80% fjár-
laga eru lögbundin útgjöld. Sem
skattgreiöandi er ég þvi á móti
sósialiseringu. Þaö er þvi hart
fyrir mig, gamlan Framsóknar-
mann og húmanista, aö þurfa aö
reka upp harmakvein gegn
sóslaliseringu. En viö þetta verð-
ur maöur aö búa. Gallinn er , aö
ákveönir þjóöfélagshópar leggja
undir sig flokkana, eöa flokkarnir
höföa til ákveöinna stétta. Þannig
er t.d. alltaf talaö um, aö Sjálf-
stæöisflokkurinn sé flokkur kaup-
manna, Framsóknarflokkurinn
flokkur samvinnumanna og
bænda, Alþýðubandalagiö flokkur
verkamanna osfrv. Þvi ekki þá aö
stofna sérstakan flokk fyrir
Hjúkrunarkvennafélag Islands?
Af hverju þurfa allir flokkar allt-
af aö vera flokkar ákveðins hóps?
Nú býöur Indriöi upp á sigar-
ettu og teygir sig i rauöum hæg-
indastólnum. Viö skiptum um
umræöuefni og taliö berst aö
blaöamennskunni, fyrr og nú.
— Blessaöur vertu, fagiö hefur
breyst óskaplega. I gamla daga
voru menn ekkert aö spekúlera i
timavinnu. Þá var unniö eins og
menn drógu. Nú eru komnir ýms-
ir samningar um vinnutima. Allt i
einu er maöur kominn I eftirvinnu
I miöri grein. Þetta finnst manni
skrýtið. En blaöamennskunni
hefur lika hrakaö. Hún hefur fariö
niöur á viö. Þaö er llka meira
streymi i blaöamannastarfinu.
Menn koma og fara. Aöur fyrr
voru þetta miklu færri menn, sem
unnu miklu meira. Þaö var meö
þaö eins og allt hérlendis, viö
veröum aö vinna miklu meira og
hraöar en aörar þjóöir. Erlendis
þykir þaö hreinn heiöur ef blaöa-
maöur fær grein sina birta. Samt
er hann á fullu kaupi allan tim-
ann.
Ég byrjaöi i blaöamennskunni
1951 og var i henni sleitulaust til
miösumars 1972. Blaöamennskan
hefur breyst mikiö á þessum
tima; hún er orðin' frjálslegri;
leiöin frá blaöamanninum til
fjöldans er oröin styttri. Við vor-
um svo fáir i gamla daga, og urö-
um aö kunna skil á öllu. En ööru
hverju „skúpuöum” viö — náöum
I stórfréttir — og þaö hélt I okkur
vinnuþrekinu. Þá var lika neitaö
aö birta greinar, sem ekki voru á
nægilega góöri islensku, og marg-
ir féllu út, af þvi aö þeir voru ekki
nógu liprir pennar. Þetta gerist
vist ekki núna.
Ég ætla einhvern timann aö
skrifa bók um þessi gömlu blaða-
mannaár, um þennan tima papp-
irs og prentsvertu. Þaö var nefni-
lega alltaf pappirslykt af manni
og maöur velti Sér upp úr pappir
allan daginn, þaö lá viö aö maöur
æti hann. Ég er ekkert búinn aö
hugsa út i efni bókarinnar i smá-
atriöum, en titilinn er ég kominn
meö: „Pappirsveislan”.
0
— Það hefur verið sagt um þig,
að þú sért einn hatrammasti and-
stæöingur skandinaviskra menn-
ingaráhrifa?
— Ég las einu áinni grein eftir
Sven Stolpe I Farmand, þar sem
hann sagöi, aö sænska þjóöin
heföi fengið fjögur æöisköst á
þessari öld, og síöasta kastiö
heföi veriö Vietnam-kastiö...
— En Sven Stolpe er tákn krist-
ins afturhalds i Sviþjóð, og Far-
mand timarit norskra fjármála-
manna og skipaeiganda?
— Ég vildi bara, aö viö gætum
sagt Skandinövum eitthvaö héöan
en ekki öfugt. Ég held ekki að viö
séum neitt skyldir þeim. Saga
er a

móti hóphyggju
okkar nær ekki aftur fyrir 700, áö
áliti flestra. Ég hef aftur á móti
miklar mætur á kenningum
Barða Guömundssonar og Skúla
Þóröarsonar sem halda þvi fram,
aö viö séum komin af Herúlum,
sem var þjóðflokkur suöur viö
Svartahaf, og lögöust þar I viking.
Siöan komu Langbarðar á 5. öld
og sundruöu þeim. Hópur fór
austur, en margir þeirra I vestur-
átt, upp vatnaleiöir og til Skandi-
naviu, þar sem þeir geröust hálf-
danir. Herúlar uröu jarlar (earl á
ensku) i Englandi og i Skandi-
naviu. Meö Haraldi hárfagra,
segja þeir bless og fara til Is-
lands. Þetta eru forfeöur okkar.
Athugaöu bara: vikingaöldin
hefst ekki fyrr en Herúlarnir
koma, stjórnskipulag kemst ekki
á I Skandinaviu fyrr, þvi þar
bjuggu bara súrkarlar, og þeir
uröu allir eftir þegar Herúlarnir
fóru til Islands. Viö erum þess
vegna ekkert skyldir Skandinöv-
um, viö erum komnir af Herúlum
og Keltum.
— Er þetta ekki kynþáttahat-
ur?
— Nei, nei.ég hef aldrei sagt og
mun aldrei segja aö einn þjóö-
flokkur sé öörum æöri. Mér leiöist'
bara þessi dryssugheit Skandi-
nava i garö Islendinga. Þeir eru
menn sem eru búnir aö týna tung-
unni, viö erum hins vegar aö
ljúka viö aö hreinsa hana.
Indriði G.
Þorsteinsson
krafinn
svara
Skandinavisk áhrif er sama hætt-
an og danskan var á sinum tlma.
Þeir reka kerfisbundna áróöurs-
pólitik, alveg eins og Bandarikin
og Sovétrikin. Viö veröum aö
vara okkur á slikum straum-
um, svo viö veröum ekki enn
steriliseraöri en viö erum orðin
nú þegar. Þvl er aftur á
móti ekki neitaö, að varðandi
tunguna erum viö andskoti
góöir. Viö höfum staöiö okk-
ur mun betur en Skandinavar. Viö
höfum nær engin erlend tökuorö.
En hitt vil ég segja: Norræna
húsiö er gróf móögun viö íslend-
inga. Hvers vegna eru ekki
byggöar samskonar stofnanir á
hinum Noröurlöndunum? Nei, ég
hata hvorki Sandinava né lit á þá
sem óæöri kynflokk. Þetta er
bara spursmál um aö fá aö vera i
friði. Og ef við fáum ekki aö vera I
friöi og týnum þarafleiðandi
tungunni, veröum viö bara ver-
stöö I N-Atlantshafi. Þess vegna
verðum viö aö verjast menning-
arlegu áhlaupi aö utan. Meö póle-
mik. En mikiö djöfulli væri gam-
an að finna, þó þaö væri ekki
nema einn karlskratta viö
Svartahaf, sem talaöi bara eitt
orö I Islensku.
— 0 —
Viö tölum um mismuninn á
blaöaskrifum og rithöfundar-
störfum.
— Maður nálgast þetta tvennt
meö allt öörum hætti, segir Ind-
riöi og drepur i sigarettunni.
Blaöagreinar skrifar maöur
krltiklitiö; þetta rennur eins og
vatn. En ef þú ætlar aö skrifa eitt-
hvaö, semá aö standa uppi i hillu
á bókasafni i 200 ár, og einhver
kemur þá og tekur bókina úr hill-
unni til aö lesa og sjá hvort maöur
kunni islensku eöa ekki, hvort
maöur var skáld eöa blaöur-
skjóöa, já, þá hefuröu allan mun-
inn á þvi aö vera blaöamaöur og
rithöfundur, vinur minn.
— Indriöi, ert þú Svarthöfði?
— Ég skrifaöi undir nafninu
Svarthöföi I Timanum um nokk-
urt skeiö. Svo mörgum árum
seinna, kom einhver klausa i
Timanum undir nafninu Svart-
höföi, og þá brá Þjóðviljinn viö,
og kenndi Indriða G. Þorsteins-
syni um faðernið. Upp úr þvi
byrjaöi Svarthöföi aö koma I Visi
meö mlnu samþykki.
— Hvernig finnst þér Svart-
höfði sem dálkahöfundur?
— Hann er mistækur eins og
gengur. Hann er eitraður i pólitik
og erfiöur i oröfæri um menn og
málefni. Hann getur snúiö upp á
sig i allar áttir. Þaö hefur verið
sagt um hann aö hann hafi gam-
alla harma aö hefna viö Fram-
sóknarflokkinn. Ekki veit ég nú,
hvort þaö sé satt. Hann á nokkra
uppáhaldspólitikusa; hann er
mjög ánægöur meö Lúðvik, og
honum finnst Óli kallinn Jó
standa sig nokkuö vel. Hann er
hress yfir ungra manna upp-
hlaupi. Þeir koma hvort sem er.
Ólaf Ragnar Grimsson hefur
hann kallaö glókollinn sinn; nú,
þaö má vera, aö þaö stafi af fyrri
kynnum. Ólafur er mjög hress
maður eins og fleiri ungir menn.
— Hvert er álit þitt á greinum,
sem birtast undir dulnefni?
— Staöreyndin er sú, aö ef
menn ætla aö finna aö hlutunum
og skrifa undir fullu nafni, veröa
þeir alltaf aö sveigja framhjá
verstu svivirðingunum og
skömmunum. Þaö er þess vegna
engin leið aö skrifa eitthvaö um-
talsvert nema undir dulnefni. Þá
má þó ekki misnota dulnefniö,
heldur beita þvi til aö fria sig und-
an alls konar þvargi. Þaö á aö
nota þaö kurteislega, og láta þaö
frelsa textann. Menn sem skrifa
undir fullu nafni, skrifa annaö
hvort eitthvaö alltof ljótt eöa
skrifa bara alls ekki um neitt.
Dulnefni er þróun I rétta átt, þar
er þróun til betri dálkaskrifa.
Dálkahöfundar t.d. á Norðurlönd-
um eru miklu svivirðilegri en
nokkurn timann Svarthöföi. Viö-
kvæmnin er svo óskapleg hér.
Þaö hefur oft veriö ráöist á mig I
blööunum, og þaö hefur alltaf
glatt mig. Þaö þýöir aö maöur
hafi skrifað eitthvaö, sem fólk
þarf aö tjá sig um. Þaö er llka
yfirlýsing. Annars setti Austri
lappirnar undir mig sem dálka-
höfund. Ég var þá ritstjóri á Tlm-
anum og þetta var timafrek iöja.
En ekki llkar mér I dag þessi
skrif min þá.
— 0 —
— Ertu að fást við einhverjar
skriftir þessa dagana?
— Já, ég er aö vinna aö lltilli
skáldsögu, sem ég byrjaði á I
haust, og gengur satt aö segja al-
veg bölvanlega. En hún kemur nú
samt út næsta haust. Þetta er
saga sem fjallar um óviöráöan-
lega afleiöingu af ákveöinni hóp-
hyggju. Ég er afskaplega á móti
hóphyggju. Mér finnst aö ein-
staklingar eigi aö vera þannig
geröir aö þeir þurfi ekki aö koma
saman til aö öðlast stórar hugs-
anir.
— Hvað finnst þér um unga rit
höfunda I dag?
— Þaö er afskaplega slæmur
standard hjá þeim. Þeir eru alltof
tendensiösir. Ég hef oft spurt
sjálfan mig: Um hvern andskot-
ann ætlar þessi kynslóö aö skrifa,
þegar bylgjan er liöin hjá? Ég hef
aldrei haft nein svona tiskufyrir-
brigöi aö byggja á, en á samt fullt
I fangi aö finna mig I samtlðinni.
En þeir kunna vel til verka þessir
ungu menn. Þeir eru svo verka-
lýössinnaöir og golan og þyturinn
er svo mikill af þeim, aö maöur
fýkur næstum um koll. En þá
vantar þessa miklu, gáfuöu tals-
menn i hópinn.
Svo kemur vinur minn, Tryggvi
Emilsson, á gamalsaldri og slær
þá alla flata. Þaö er ekkert meira
aö segja — alla vega I bili.
Hvaö ég hef fram aö færa sem
höfundur? Blessaöur vertu, ég
hef ekkert fram aö færa. Ég hef
aldrei haft neitt fram aö færa.
— im