Þjóðviljinn - 29.04.1979, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 29. aprfl 1979
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
t'tgefandi: Útgáfufélag þjóöviljans
F'ramkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann. Einar Kar\ Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir
Rekstrarstjóri: Úlfar Þormóösson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéöinsson
Afgreiöslustjóri: Filip W. Franksson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón
Friöriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur Margeirsson, Magnús
H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson. Erlendar fréttir: Halldór Guö-
mundsson. tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson. ÞingfréttamaÖ-
ur: Siguröur G. Tómasson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
Útlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: SigríÖur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Ölafsson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jón Asgeir Sigurösson.
Afgreiösla:Guömundur Steinsson, Hermann P. Jónasson, Kristín Pét-
ursdóttir.
Símavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Ráfn GuÖmundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Slöumúla 6, Reykjavlk, gfmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Að stjórna í kreppu
• Fyrsti maí er enginn dagur lofsöngva: Þann dag er
f jallað um það sem ekki hefur verið gert og blásið til
átaka. Ríkisstjórn er að jafnaði mikill skotspónn þennan
baráttudag. Sú sem nú situr er engin undantekning,
nema síður vaeri. Hún má einmitt búast við sérstaklega
harðri hríð. Vegna þess að íslenskt þjóðfélag er í kreppu
og vegna þess að í stjórninni sitja verkalýðsflokkar.
• Greinahöfundar, sem mæla fyrir vinstri viðhorfum
hafa ekkert verið að hlífa þessari stjórn í vetur. Þeir
hafa sumir viljaðsýna fyllstu sanngirni, aðrir hafa hins-
vegar varla átt orð til að lýsa andstyggð sinni. Hvað um
það: samnefnari þessarar gagnrýni er sá, að það sé illt
og bölvað, að vinstristjórn, sem svo vill heita, geti ekki
beitt öðrum úrræðum en þeim sem hægristjórnir nota.
Er þá bæði rætt um niðurskurð á verðbótum og svo út-
gjöldum til samneyslu. Með þessu móti, segja menn
missir almenningur allra átta, fær engan mun séð lengur
á vinstri og hægri og fyllist pólitískri deyfð og vonleysi.
• Aðrir vilja gefa stjórninni líf og tækifæri. Þeir draga
fram dæmi um ráðstafanir sem hægristjórnir ekki gera
— félagsmálapakka,niðurfe!lingu söluskatts af matvæl
um o.fl. öðru fremur er þó vísað til þeirrar nauðsynar
sem segir að allt sé betra en íhaldið. Ennfremur sé það
mikil nauðsyn, að vinstristjórn glími við vandamál þjóð-
félagsins í sæmilega skikkanlegan tíma, til að svarað
verði þeim íhaldsáróðri, að Sjálfstæðisf lokkurinn sé sú
hrygglengja í íslenskri stjórnsýslu, sem ekki verði brott
numin án þess illa fari.
• I framhaldi af þessu heyrast brigsl um bæði
aumingjaskap og svik í garð forystumanna eða þá
hvatningarorðog vonartal til sömu forystumanna um að
þeir standi sig sem best í stríðum straumi. Sem vonlegt
er — þetta fer allt f ram hið næsta okkur sjálf um.
• Hitt er svo sjaldgæfara, að sá vandi, sem ríkisstjórn-
in situr í og þá ekki síst verkalýðsf lokkur eins og Alþýðu-
bandalagið, sé settur í stærra samhengi, og þá að spurt sé
um f leira én frammistöðu forystumanna. Þessi vandi er
snar þáttur af kreppu sem gengið hefur yf ir verkalýðs-
hreyfingu og vinstrihreyfingu um alla Evrópu. Sú
kreppa á sér ýmsar orsakir. Ein er sú, að austur-
evrópskt fordæmi, sem þar um slóðir er kallað „raun-
verulegur sósíalismi'', er ekki aðlaðandi. Þessi stað-
reynd undirstrikar enn frekar en áður nauðsyn þess, að
verkalýðsf lokkar Evrópu skapi sér eigin svör og stjórn-
list. Og það kemur á daginn, að þegar kapítaliskt hag-
kerfi staðnar í blöndu af miklu atvinnuleysi og / eða
verðbólgu þá skortir mikið á að þau svör séu mótuð. Með
öðrum orðum: meiriháttar verkalýðsflokkar í okkar
hluta heims reynast geta náð umtalsverðum árangri í
baráttu fyrir hag verkafólks meðan hagvöxtur er greið-
ur. En þegar hagvöxturinn hef ur gufað upp þá er ekki til
pólitísk stefna til að mæta þeim tíðindum, og skiptir þá
ekki höf uðmáli, hvort verkalýðsf lokkar eru í stjórn eða
stjórnarandstöðu. Haf i þeir f jöldafylgi komast þeir ekki
hjá þvi að móta sínar „kreppuaðgerðir". Og þótt ýmsir
merkir talsmenn evrópskrar verkalýðshreyfingar hafi
reifað nauðsyn þess að Ijá einnig slíkum ráðstöfunum
„stéttarinntak" þá hafa leiðir til þess ekki fundist.
Meira en svo: kreppan hefur m.a. leitt til þess, að van-
rækslusyndir á sviði jafnlaunastefnu hafa komið skýrar
f ram en áður og þar með f ylgt möguleikar á að borgara-
stéttin notfæri sér ágreining milli einstakra hópa launa-
fólks.
• Um leið kemur í Ijós, að verkalýðshreyfingin hefur
tapað margri orustu um vitund alþýðu við herskáa ein-
staklingshyggju og neysluhugsjón. Orustum um það
hvað fólk telur eftirsóknarvert, telur miklu varða í lífi
sinu. Því miður hef ur aðeins minnihluti vinstrisinna gef-
ið því sæmilegan gaum á síðari árum, að jafnvel þótt
ýmsir ágætir kjaramálasigrar ynnust varð staðan á víg-
velli gildismatsins æ tvísýnni eftir því sem lengur leið.
—áb
lausri misnotkun pólitlsks
valds.” Ja,- bragB er aö þá
barnið finnur.
Embættismannakerfi
Reykjavíkurborgar er af-
sprengi og ýking þess dæmis
sem ég tók hér I upphafi af
sjálfri mér I3eöa 14 ára gamalli
skólastelpu. Þessi stærsti at-
vinnurekandi I höfuðborginni
Siðlaus misnotkun
pólitísks valds”
Ég var þrettán eða
fjórtán. Sumarið var í
nánd og ekki seinna
vænna að f ara að leita sér
að vinnu. Flestar skóla-
systur mínar og vinkonur
höfðu þegar tryggan
samastað í sumarfríinu,
annað hvort i Bæjarút-
gerðinni og fsbirninum,
þar sem fékkst stór
peningur fyrir mikla
vinnu, eða þá í skrúð-
görðunum og kirkjugörð-
unum þar sem nóg var af
útilofti og sól, sem ekki
veitti af eftir veturlanga
skólasetu. Þetta var
eiginlega fyrsta sumarið
sem maður hafði það á
tilfinningunni að nú gæti
maður f arið að vinna f yr-
ir sér á annan hátt en að
vera i sendiferðum og
barnapössun.
Þvl var það að ég fór niöur I
Hafnarbúðir, þvl þar var
Ráðningarstofa Reykjavlkur til
húsa. Ég sótti I grandaleysi um
vinnu hjá bænum og var alveg
sama hvað ég fengi. Auðvitað
var mér tekið eins og hverjum
öðrum hundaskit, en ég fékkst
ekki um það, hafði þegar frétt
frá öðrum hvernig starfsfólk
Ráðningarstofunnar væri I
viðmóti við skólastelpur á þess-
um aldri.
Nafn, fæöingardagur og eitt-
hvaö þess háttar var tekiö niður
á blað og mér sagt að blöa,
þangað til ég heyrði eitthvaö frá
þeim. Timinn leið. Þegar ég var
aftur og aftur búin aö Itreka
umsókn mina um vinnu bæði I
slma og I eigin persónu án
minnsta árangurs en aðrir, bæði
á undan mér og eftir, fengu
skjóta úrlausn, varð ég efins I
að þetta þýddi nokkuð. Ekki
minnkaði efinn við vitneskjuna
um að þeir sem úrlausn fengu á
þessari opinberu vinnu-
miðlunarstofu bæjarins fengju
sin sumarstörf undantekninga-
laust i gegnum kliku, — maður
þekkti mann, sem þekkti mann
o.s.frv. Ég fór ósjálfrátt eftir
samtöl við skólasystkin min að
leita eftir slikum aðgangi að úti-
vinnu eða vel launaðri vinnu I
fiski.
Þetta voru mín fyrstu kynni af
Reykjavlkurborg og þvl viöhorfi
sem þar rlkti gagnvart manna-
ráöningum. Þessi kynni mln
sýndu mér fljótlega aö til var I
augum „borgarinnar” tvenns
konar fólk, „æskilegt fólk” sem
kaus flokkinn og hins vegar
„kommarnir”. Ég átti sem 13
ára unglingur engan aðgang aö
klíkukerfi þvl sem skólavinnan
byggðist uppá og þvl gekk ég at-
vinnulaus að mestu það sumarið
eins og reyndar fleiri sem eins
var ástatt um. Við höfðum eins
og græningjar eytt besta vinnu-
leitartlmanum til einskis á
spjöldum Ráðningarstofunnar.
Næsta sumar var ég ekki það
vitlaus að láta mér detta I hug
að sækja á náöir Sjálfstæöis-
flokksins meö vinnu.
Ég hafði I eitt skipti fyrir öll
komist aö þvi aö til þess þurftu
foreldrar eða aðstandendur aö
kjósa rétt og það geröu þeir ein-
faldlega ekki.
Þessi reynsla I byrjun sjöunda
áratugsins rifjaðist upp fyrir
mér, þar sem ég sat I blaöa-
mannastúku borgarstjórnar
Reykjavlkur á slðasta fundi
hennar 3. aprll s.l., þar sem
Birgir Isleifur Gunnarsson lýsti
vanþóknun þeirra Ihalds-
manna á því að ekki skyldi ráð-
inn „æskilegur” maöur á
embætti skrifstofustjóra
borgarstjórnar.
Auðvitað gátu menn ekki ann-
að en hlegið þegar þessi oddviti
flokksræðisins og kllkuskapar-
ins las upp bókun þeirra Sjálf-
stæðismanna: 1 fyrsta skipti I 50
ár lýsti embættisveiting á veg-
um Revkjavíkurborgar „sið-
hefur aldrei látiö sig muna um
að sigta gegnum flokkssiuna
krakka á skólaaldri sem á náðir
hans hafa leitað eöa nær væri
kannski aö segja að þeir hafi
aldrei látið sig muna um að
hygla sínum með vinnu fyrir
krakkana þeirra, — hvað þá
þegar um feit embætti á borgar-
skrifstofunum er að ræða. Það
er þvi engin tilviljun að I 38 af 40
æðstu embættum Reykjavikur-
borgar sitja flokksbundnir
Ihaldsmenn og sú staðreynd
sýnir best siðgæði fyrri vald-
hafa. Eða hverju heldur Birgir
Isleifur og kompani að
Reykvikingar hafi viljað breyta
þegar þeir felldu 50 ára flokks-
ræði ihaldsins I Reykjavlk frá
völdum, — ef ekki þeirri siö-
iausu misnotkun pólitísks valds
sem þeir eru fulltrúar fyrir?
Nei, það er ekki hægt að taka
mark á þessum mönnum. Þeir
fyllast heilagri vandlætingu
þegar einn ranglátur kemur i
hóp þeirra réttlátu á borgar-
skrifstofunum og skipta þá engu
mannkostir eða reynsla. heldur
stjórnmálaskoöanir viðkom-
andi. Ég get hins vegar tekið
undir þau orð vandlætarans aö
misnotkun pólitisks valds er siö-
laus þó mér finnist reyndar eins
og komið hefur fram hér aö
framan að hann ætti ekki að
taka sér þessi orð I munn. Og
þegar 38 af 40 starfsmönnum
Reykjavikurborgar eru orðnir
flokksbundnir kommúnistar,
kratar eða frammarar þá kem
ég til meö að fordæma það á
sama hátt og ég fordæmi það
flokksræði sem embættis-
mannahópur Reykjavlkurborg-
ar er skýrt dæmi um.
r
Alfheiður Ingadóttir skrifar