Þjóðviljinn - 05.08.1979, Blaðsíða 16

16 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 5. ágúst 1979.
Dönsk kvikmynda-
gerð er í framför
Kvikmyndahúsgestir hér- aö hverfa frá æskustöövunum vandamáli á einkar nærfærinn
lendis gera sér sjálfsagt margir
hverjir i hugarlund, aö megin-
partur danskrar kvikmynda-
framleiöslu sé eintómt pornó
þar berstrfpaöar yngismeyjar
skaka mjaömirnar framan I
áhorfendur og ung pör sýna
margbreytilegar samræöis-
stellingar. Engin furöa, þvi bid-
in hafa veriö einkar iöin viö aö
sýna þess konar tegund kvik-
mynda. Fyrst voru þaö rúm-
stokks-myndirnar, en nú hefur
ný „seria” hafiö göngu sina,
kennd viö stjörnumerkin. (Sbr.
i sporödrekamerkinu, sem
Austurbæjarbfö sýnir um þess-
armundir). Hvortætlunin sé aö
framleiöa slikar myndir jafn-
margar stjörnumerkjunum skal
ósagt látiö.
En til allrar guöslukku er
danskurinn ekki „allur í pornó-
inu”. í Danaveldi eru lika
framleiddar kvikmyndir meö
alvarlegum undirtón, myndir,
sem hafa eitthvaö aö segja
áhorfandanum og hafa til aö
bera listrænt gildi, ef þannig
mætti aö oröi komast. Já, gott
ef „hinar djörfu gamanmyndir”
eru bara ekki i algerum minni-
hluta, þegar allt kemur til alls.
En snúum okkur aöeins aö
hinni „jákvæöu” hliö danskrar
kvikmyndageröar.
Christian Braad Thomsen,
tæplega fertugur aö aldri, er
einn af virtustu kvikmyndaleik-
stjórum i Danmörku i
dag. Meöal kvikmyndaunnenda
i Danmörku (og kannski viöar)
var hann alls ekki óþekkt nafn,
áöur en hann fór aö búa til kvik-
myndir, þvi þá haföi hann um
nokkurra ára skeiö veriö meöal
þekktustu kvikmyndagagnrýn-
enda þar i landi, auk þess sem
hann haföi sinnt ýmsum öörum
menningarmálum, m.a. veriö
leikhússtjóri. En þrátt fyrir þaö
aö kvikmyndagerö sé hans aöal-
áhugamál, hefur hann ekki lagt
önnur störf á hilluna, þvi á milli
þess sem hann leikstýrir mynd-
um vinnur hann hjá útvarpinu,
skrifar um kvikmyndir og starf-
ar sem plötusnúöur þar sem
hann hefur kynnt ameriska
sveitamúsik.
CJiristian Thomsen læröi leik-
stjórn I danska kvikmyndaskól-
anum.Siöan hann útskrifaöist
þaöan hefur hann gert fjórar
langar myndir auk nokkurra
styttri. Myndir hans bera
merki um persónulegan stil
höfundarins og oft á tiöum hafa
þær pólitlskan og siöferöilegan
boöskap fram aö færa. Annaö
hvort hafa menn skipst i ein-
læga aödáendur hans eöa fyllt
flokk hatursmannanna. A
þetta reyndar ekki sist viö um
skrif hans um kvikmyndagerö i
Danmörku, en Thomsen er
óvæginn i' skrifum sinum um
þau mál og hefur sagt sina
meiningu ubúöalaust. En þrátt
fyrir þaö eru þeir fáir, sem efast
um einstaka hæfileika hans.
Smertens börn (Börn sárs-
aukans) heitir ein af myndum
Thomsens og var gerö fyrir
tveimur árum. Þetta er hálf-
gildings heimildarmynd, sem
byggir á viötölum viö fólk um
bernsku þess. Sumir minnast
æskuáranna meö söknuöi, en
flestir höföu þó oröiö fyrir dýr-
keyptri reynslu vegna
syndsamlegs athæfis foreldr-
anna. Sérstök tækni, sem ekki
veröur útskýrö nánar hér, er
notuö, þegar endurminningar
þessa fólks eru kvikmyndaöar,
en form myndarinnar minnir á
ævintýrasögur.
Nýjasta mynd Christians
Braads Thomsens, sem frum-
sýnd var á þessu ári, heitir
Drömmer stöjer ikke nSr de
dör. (Eins og oröin hljóöa, þýö-
ir þetta eitthvaö á þá Ieiö, aö
draumar hafi ekki hátt, þegar
þeir deyi).
Myndin gerist i þorpi úti á
landi og fjallar fyrst og fremst
um samband fööur og
sonar. Sonurinn hefur ákveöiö
og flytja til Kaupmanna-
hafnar. Til hans er hringt dag
nokkurn oghonum tjáö, aö faöir
hans liggi fyrir dauöanum.
Myndin greinir ekki einungis
frá sambandi þeirra feöga,
heldur vekur hún spurningar
um samband manneskjunnar
viö þaö umhverfi, sem hún hef-
ur alist upp i og tengsl hennar
viö þaö.
Jörgen Leth hefur einbeitt sér
aö gerð kvikmynda um hjól-
reiöakeppni og hefur gert þrjár
slikar. Sú sem hvaö mesta
athygli hefur vakiö er En
forðrsdag i helvede (Vordagur i
helviti) og er um keppni, sem
fram fer á leiöinni frá Parls til
Roubaix, meö þátttöku margra
af fremstu hjólreiöaköppum
Evrópu, s.s. Eddie Merckx, De
Vlaminck, Maertens, Moser,
Poulidor og Thevenet, ef ein-
hver skyldi kannast viö þessi
nöfn úr Iþróttaþáttum sjón-
varpsins. Viö töku þessarar
myndar notaöi Leth 27 kvik-
myndatökuvélar.
Myndin þykir sýna vel fram á,
hversu hættuleg þessi keppni er,
enda hefur Leth tekist aö skapa
einkar raunsætt og filmiskt
kvikmyndaverk.
kvikmynda-
kompa
Umsjón: ÆaM
Sigurður ÍT
Jón ■«:
Ölafsson % vc.
A kvikmyndahátiö Noröur-
landanna, sem haldin var I
námunda viö Helsingfors i ár,
en Island var þar meöal þátt-
tökuþjóöa i' fyrsta sinn, þótti
danska myndin Honning mðne
(Hunangsmáni) skara fram úr
öörum þeim kvikmyndum, sem
sýndar voru á þessari
hátiö. Þaö er am.k. mat Lars
Ahlanders, ritstjóra sænska
kvikmyndatimaritsins Chaplin.
Aöalpersóna myndarinnar er
Jens, verkamaöur aö at-
vinnu. Hann er rúmlega
tvitugur aö aldri og býr meö
móöur sinni. Jens er góölyndur
náungi en seinþroska og kemur
þvi fyrir sjónir eins og stórt
barn. Jens kynnist ungri konu,
Kirsten aö nafni, þar sem hún
vinnur á bókasafni. Kirsten býr
heima hjá foreldrum sinum,
sem eru millistéttarfólk ogeiga
sitt eigiöhús. Hún er dekurbarn
og mjög háö móöur sinni.
Jens og Kirsten gifta sig og
fara i' brúökaupsferöalag til
sólarlanda. Þegar heim kemur
telur Jens Kirsten á aö hætta aö
vinna úti og sinna eingöngu
heimilisstörfunum. „Konan
min á ekki aö þurfa aö vinna,”
segir hann.
Kirsten reynir sitt besta til aö
þóknast Jens og lifa samkvæmt
þeirrihugmynd sem hann hefur
gert sér um þroskaða gifta konu
og heimavinnandi hús-
móöur. Þaö tekst hins vegar
ekki; hún reynir aö fyrirfara
sér, er fhitt á sjúkrahús i skyndi
þarsem lifi hennar er bjargaö á
seinustu stundu.
En þar meö er endir bundinn
á samvist þeirra. Aö lokinni
sjúkrabúsdvölinni snýr hún
aftur til slns fyrra heim-
ilis.Jens er niöurbrotinn
maöur; hann ráfar um götur
borgarinnareinmana og eiröar-
laus.
Eins og sjá má er efniö harla
hversdagslegt en höfundi
myndarinnar, Bille Auguste,
hefur tekist aö lýsa þessu
og mannlegan hátt. Jafnframt
er mynd þessi ádeila á þaö
neysluþjóöfélag, sem viö búum
i. Þó erenginn predikunartónn I
þessari ádeilu né heldur setur
August fram pólitiska lausn
þessara vandamála. Þaö sem
August vill segja okkur með
þessari mynd er þaö aö i þjóö-
félagi þar sem allt er svo þræl-
skipulagt og kerfið nánast fúll-
komiö, hafa hlutirnir i raun snú-
ist viö. t staö þess, aö skipu-
lagið eigi aö þjóna manneskj-
unni og veita henni þá aöstoð,
sem hún þarfnast, hefur þaö
þvert á móti leitt til þess, aö
maöurinn er oröinn undirgefinn
þvi kerfi, sem hann hefur byggt
I kringum sig. Hann er orðinn
þræll þess skipulags sem átti aö
vera i þjónustu hans. Afleiðingin
er sú, aö maöurinn einangrast
og mannleg samskipti vikja
fyrir hinum ómannlegu kröfum
neysluþjóöfélagsins.
Þessi kvikmynd þykir þeim
mun athyglisveröari þar sem
þetta er frumraun Billes Aug-
usts sem kvikmyndaleikstjóra,
en áöur haföi hann unniö fyrir
sér sem kvikmyndatökumaöur.
Ýmsir af yngstu kynslóö
danskra kvikmyndageröar-
manna hafa gert unglinga-
vandamálum i Danmörku sér-
st(8c skil I verkum sinum. Af
sllkum myndum má nefna
Drenge (Drengir). Mig og
Charly (Ég og Charly). Du er
ikke alene (IÞÚ ert ekki einn).
Nils Malmros er handrits-
höfundur og leikstjóri aö
Drenge. Hún fjallar um þrjú
tfmabil I ævi ungs manns:
bernsku hans, unglingsárin og
þegarhanner kominná þritugs-
aldurinn. Ole, en svo heitir
þessi ungi maöur, er vingjarn-
legur en fámæltur og hann er
fremur áhorfandi en þátttak-
andi þeirra atburða, er tengjast
lifi hans. Mig og Charly segir
frá samskiptum Steffens, 16 ára
unglings, viö Charly, sem send-
ur hefur verið á betrunarhæli,
unnustu sina, Majbritt, og ein-
stæöa móöur sfna. Meöhöndlun
leikstjórans, Mortens Arnfreds,
er einkar trúveröug og raun-
sönn lýsing á vandamálum
unglinga nú til dags. Ghita
Nörby leikur móöur Steffens, en
meö hlutverki sinu I þessari
mynd hefur hún aftur snúiö sér
aö kvikmyndaleik eftir nokk-
urra ára hlé. Ætti hún aö vera
hérlendum kvikmyndahús-
gestum ekki ókunnug þar eö
margar af þeim myndum, sem
hún lék i áöur fyrr, hafa veriö
sýndar hér.
Þaö vakti talsveröar deildur,
þegar kvikmyndaeftirlitiö i
Danmörku ætlaöi aö banna Du
er ikke alene innan tólf ára
aldurs vegna þess aö i henni er
sýnt atriöi sem snertir kyn-
feröislegt samband drengja, en
myndin gerist á heimavistar-
skóla fyrirdrengi. Um siöir
greip menntamálaráöuneytiö i
taumana og lét undan þessari
gagnrýni, þannig aö nú getur
fólk á öllum aldri séö myndina
— a.m.k. I Danmörku. Eigi aö
siöur olli myndin nokkrum von-
brigðum miöaö viö fyrri mynd
leikstjórans,Lasse Nielsen , La’
os være (Látiö okkur I friði)
sem einnig fjallar um samskipti
unglinga.
Hér hefúr aöeins veriö drepiö
á þaö helsta, sem hefur veriö aö
gerast i kvikmyndamálum
Dana uppá siðkastiö, en dönsk
kvikmyndagerð hefur veriö I
stööugri framför siöustu
árin. Þeir standa þvi miklu
framar I þessum efnum en
annars mættiætla sé tekiö miö
af þeirri kvikmyndaframleiöslu
danskri, sem okkur er boöiö
uppá af forsvarsmönnum bió-
anna ár eftir ár.
(Viö samningu þessarar
greinar er stuöst viö heimildir
úr International Film Guide,
Chaplin og Levende Billeder).
V
Claus Strandberg og Kirsten leika aöalhlutverkin i Honning
mane eftir Bille August.
Christian Braad Thomsen.
Atriöi úr nýjustu mynd
stöjer ikke naar de dör.
Christians Braads Thomsens, Drommer
Hjólhestakeppni getur veriö hættuleg iþrótt. Myndin hér aö ofan er
úr kvikmynd Jörgens Leths, sem sýnir slika keppni, er fram fer ár
hvert á leiöinni Paris—Roubaix.