Þjóðviljinn - 07.10.1979, Blaðsíða 7

Sunnudagur 7. október 1979 ÞJóÐVILJINN — StÐA 7
* mér
datt það
í hug
Guðlaugur Arason skrifar
Bréf til Fríðu
Komdu margblessuö i bak og
fyrir min elskulega vinkona.
Ég þakka þér kærlega bréfiö
sem þú skrifaöir mér á
dögunum. Ég veltist um her-
bergisgólfiö af hlátri þegar þú
sagöir mér frá rabbabaranum
meö kirsuberjabragöinu. Ég
þarf endilega að fá hjá þér
afleggjara viö tækifæri. En satt
aö segja þá finnst mér aö þú
ættir að senda Þjóöviljanum
þau bréf sem þú skrifar mér og
láta af þvi sem þú kallar
„feimni viö aö sjá sjálfa þig á
prenti.” Ingó heldur þvi statt og
stööugt fram aö lesendur
„málgagns socialisma, verka-
lýðs og þjóöfrelsis” eigi
heimtingu á þvi aö kynnast þér
obbolitiö. Ég biö þig aö hugleiöa
það.
Slæmt þótti mér aö heyra af
hrakförum bónda þins i
gaungunum. Þótt ég sé ekki
hrossamaður, hef ég alltaf haft
litla tiltrú á þessu trippi ykkar
og fundist þaö vera til alls
liklegt, jafnvel aö henda hús-
bónda sinum af baki, eins og
komiö hefur á daginn. En viö
getum huggaö okkur við þaö aö
áöur hafa menn fótbrotnað hér á
landi þótt klerklærðir hafi veriö.
Ég vona bara að sérann þinn
verði kominn i gagniö um jólin
svo aö hann geti þjónustað
söfnuð sinn i lok þessa dæma-
lausa árs.
Allt er hey
í harðindum
Þetta fróma spakmæli hefur
jafnan veriö i heiöri haft og
verið tekiö tillit til hér á landi,
sennilega allstaöar nema i
ölafsfiröi nú i seinni tiö.
A dögunum var ég á leið
noröur á land og stansaöi á
einum af þessum útbrældu
djúpsteikingarskálum við þjóö-
veg einn. Eins og þú veist þá
leggja allir slikir staöir metnaö
sinn i aö bjóða feröamönnum
upp á sem þynnst kaffi. Þarna
var virðingin fyrir þreyttum
feröamanninum á svo háu stigi
aö það sem selt var fyrir kaffi
haföi sama litarhátt og vatniö i
eldhúskrananum þegar vorleys-
ingar eru i hámarki.
Við borð úti i horni rakst ég á
gamlan kunningja minn aö
ekki að hafa uppúr sér i sumar
blessaðir kallarnir” sagöi hann.
„Einhverntima i ágúst feingu
þeir nokkra þurrkadaga, slóu
hey og seldu úr héraði. En siöan
hefur ekki komiö þurr dagur i
þessum firöi, menn hafa vist
eitthvaö reynt að slá, en ekki
náö inn neinu stráinu, ágúst-
heyið i hlööum ókunnra bænda
og nú standa Ólafsfirðingar
noröan þar sem hann sat
knýttur i herðum og sötraöi
þetta dæmalausa skólpvatn. Ég
fékk mér sæti hjá honum og
spurði almennra tiöinda af sjó
og landi.
Þessi maður er orölagöur
fyrir glaöværð og bjartsýni i
hverjum hlut, en nú brá svo viö
aö honum stökk ekki bros.
Einginn fiskur i sjónum, ekkert
gras á túnum, eingar kartöflur i
göröum og eingin sól á lofti.
Allar fréttir sem hann sagöi
mér voru i ætt viö hrakfarir,
harðindi og ótiö. Þaö var ekki
fyrr en hann sagði mér af
bændum i ölafsfirði, aö örlaöi
fyrir glotti á vörum hans.
„Þeir ætluöu nú heldur en
frammi fyrir þvi að þurfa aö
kaupa allt sitt hey ef þeir ætla
aö setja eitthvað á, gefa köggla
og útlent fóöur”.
Fimbulvetur
Þú sagöir mér frá þvi einu
sinni i sumar, min kæra
vinkona, aö óvenju mikið yxi af
fifu á túnunum hjá ykkur. Ef
eitthvað má marka gamla spá-
dóma, þá boöar mikill fifu-
vöxtur haröan vetur. Og vist er
það, aö fleira rennir stoöum
undir þaö, aö komandi vetur til-
heyri ekki þeim mildari i sögu
landsins. T.d. halda hrafnar sig
nær húsum en venja er til og
gamalt fólk hefur aldrei séö
fleiri hrafnaþing i byggö á
þessum árstima. Hvaö skyldu
þeir vera aö diskútera? Verö-
bólguna eöa kannski bjarg-
ræöisnefnd? Smáfuglar hafa
lika verið meira áberandi
umhverfis mannabústaöi þetta
haustiö en vant er. Kunnugir
segja mér að hross haldi sig
meira i hópum en venja er til og
gángnahetjur halda þvi fram aö
kindur hafi frekar haldið sig
nær byggö en fjær. í sumum
byggðarlögum hefur músa-
gángur lika veriö i meira lagi.
Þegar við leggjum allar
þessar spár saman, fáum viö
útkomuna: fimbulvetur.
1 fyrsta sinn óska ég þess aö
ekkert væri að marka þessi
gömlu teikn. En til þess aö
foröast húngursneyö, þá
ráölegg ég þér aö birgja þig vel
upp af þessari dæmalausu
rabbararasultu meö kirsuberja-
bragöinu, þvi eins og Ólafsfirö-
ingar segja: Allt er hey i
haröindum.
.»
Oskir um opinberun
Aöurnefndur kunningi minn
sem ég hitti á leib minni norður,
minntist á þig aö fyrra bragði.
Hann sagðist hafa lesið öll
bréfin til þin og vildi nú ólmur fá
að vita hver þú værir, hvar þú
byggir og hver klerkur þinn
væri. En samkvæmt samningi
okkar á milli gat ég ekki orðiö
viö ósk hans og hef ég algjörlega
haldiö i heiðri þaöloforö mitt aö
segja eingum hverra manna þú
sért. Þó fer ekki hjá þvi aö mig
lángi stundum til þess aö láta
ýmislegt fjúka um nágranna
þina og byggðarlag. En það
verður bara aö biba þess tima
aö viö getum talast við undir
fjögur augu. Margur maðurinn
þykist samt vita hver þú ert, en
ekki ber öllum saman. Þér
hefur verið feinginn bústaöur i
öllum landshlutum, meira að
segja á Ölafsfirði! Einn læröur
maður kom aö máli við mig á
dögunum og var heldur þúngt i
honum hljóðiö; sagöi aö ég væri
að gera þér og þinu fólki illan
leik með þvi aö blanda séra
þinum alltaf inni þessi bréfa-
korn; hélt þvi fram aö prestar
ættu aö vera stikkfri svo leingi
sem nafns þeirra væri ekki
getið.
Ég ber þetta hér með undir
ykkur hjónin.
Jæja, ljúfan og dúfan, ég læt
þessu lokið aö sinni. Ég þarf
endilega aö segja þér nánar frá
húnversku mannlifi i næsta
bréfi þar sem ég hef nú flutt mig
um set og er sestur aö til sveita
norðanlands. Mér segir svo
hugur um aö hér sé rabbabarinn
ekki aðeins með kirsuberja-
bragði heldur romm, vanillu og
jafnvel brómberjabragöi. Ég
sendi þér krukku fyrir jólin.
Að venju: minar bestu
kveðjur til barna þinna og allra
aöstandenda. Biö ég sérstak-
lega ab heilsa bónda binum
og legg ég hermeö inn óskir um
snaran bata i brotna fæti og aö
hann meigi gánga heill til messu
á jólunum. Ekki veitir okkur af
aö virkja alla guöhrædda presta
ef veturinn á aö veröa sem spáð
hefur verið.
Þinn auömjúkur aödáandi og
eilifur þræll skriðandi i duftinu
fyrir gubdómlegum fótum
þinum, ávallt umhugsandi og
fyrirbiðjandi i bliöu og striöu,
talandi um þig vakinn og sofinn,
heill sem óheill, rekandi áróöur
fyrir lifsskoðunum þinum um
aldur og eilifö, i logni sem roki,
sól sem regni.
Guölaugur Arason.
P.S. Nýjustu fréttir herma aö
bændur i Ólafsfirði hyggist nú
allir setja á stofn hænsnabú.
Hvernig list þér á?
Þrjátíu ár frá stofnun DDR
Þrjátiu ár eru liðin frá
stofnun DDR, Þýska
alþýðuveldisins. Fjórum
árum eftir stríðslok var
útséð um að sameinað
Þýskaland mundi ekki
rísa úr ösku heims-
styrjaldarinnar. Tals-
menn DDR hafa lengst af
kennt Vesturveldunum
um: þau hafi sett sér-
staka stjórnarskrá fyrir
sin þrjú hernámssvæði í
Vestur-Þýskalandi þegar
í maí 1949 og það hefði
verið rökrétt svar að
stofna sérstakt lýðveldi á
hernámssvæði Sovétríkj-
anna.
Fyrstu árin eftir ofangreind
tiöindi var sameining Þýska-
lands oftar en ekki á dagskrá,
en langt er síöan á hana hefur
verið minnst i alvöru. Enda er
þaö mála sannast, aö hvaö sem
vinir Sambandslýöveldisins i
Nato eða bandamenn DDR i
Varsjárbandalagi annars
hugsa, þá hefur enginn þeirra
minnsta áhuga á aö sjá sterkt og
sameinað Þýskaland í miöri álf-
unni.
DDR hefur lengst af æfi sinn-
ar staöið í haröri baráttu fyrir
alþjóölegri viðurkenningu, og
uröu margir, einkum vinstri-
sinnar og frjálslyndir menn til
Blysför f Berlin á stofndegi DDR 1949.
aö taka undir þá kröfu, sumir af
samúð, aörir i anda raunsæis.
Segja má aö þessari þróun hafi
verið lokið 1973 þegar DDR fékk
aöild aö Sameinuðu þjóöunum,
en þá var nokkuð liðið frá því aö
stjórn Vestur-Þýskalands haföi
gefiö upp tilkall sitt til að vera
eini umbjóöandi þýskrar þjóö-
ar.
Margir vinstrisinnar hafa
fylgst af áhuga með þróun
DDR: menn tengdu eins og að
likum lætur miklar vonir viö
viöleitni til að skapa nýtt sam-
félag á þeim rústum sem nas-
isminn og styrjöldin höföu eftir
skilið, viöleitni sem i DDR var
stjórnaö af kommúnistum og
sósíalistum, sem höföu margir
aö baki hetjulega baráttu viö
fasismann.
Þaö var mjög margt sem
geröi þessum mönnum erfitt
fyrir. Þeir tóku viö Berlin og
Dresden I rústum, þeir tóku við
landi sem miklu snauðara yar
og lakar iðnvætt en vesturhlut-
inn, þeir uröu aö gjalda Sovét-
mönnum verulegar striös-
skapabætur meöan vesturhlut-
inn fór fljótlega aö fá drjúga
fjárfestingarsjóöi aö vestan. Og
sú einangrun sem Bonnstjórnin
reyndi aö halda DDR i stóö viö-
skiptum og fleiru fyrir þrifum.
Þegar á þetta er litið þá. er
ljóst að DDR hefur á 30 árum
náö verulegum efnahagslegum
árangri og þá einnig i félags-
málum. DDR er mesta vel-
feröarriki um austanveröa
Evrópu. Framleiðslan þar er
talin risa undir svipuðum
meöalkjörum og á Bretlandi
(eöa svo segir Guardian). Þar
fyrir utan hafa margir oröið til
að lofa þeirra trygginga- og heil-
brigðiskerfi. Skólakerfiö i DDR
er bæöi fjölbreytt og haganlega
saman tvinnaö svo ekki myndist
i þvi blindgötur. Leikhús
Brechts, Berliner Ensemble,
varö aödáunarefni og áhrifa-
valdur um alla álfuna. DDR
varö feiknarlegt iþróttaveldi —
iþróttamót voru reyndar sterk-
ur þáttur i aö afla rikinu álits og
viöurkenningar.
DDR hefur ekki fremur en
önnur þau riki um austanverða
álfu, sem tóku sér samheitiö
„alþýðuveldi”, sloppiö viö
vandkvæöi sem fólgin eru i
sjálfu stjórnkerfi þess. Vanda-
mái sem tengd eru-þunghentri
miöstýringu efnahagslifs og
samsöfnun alls pólitiks valds á
hendur hins ráðandi flokks,
SED. Hin siöari ár höfum viö
jafnt og þétt haft spurnir af
þeim sem andæfðu þessu kerfi
og vildu á þvi breytingar. Og
þaö hefur veriö einkennandi
fyrir DDR aö þeir sem þar hafa
haft i frammi andóf, i nafni
frelsis til gagnrýni og myndug-
leika alþýöu,hafa yfirleitt veriö
sósialistar, hafa haft sig i
frammi i nafni betri sósialisma,
öðruvisi sósialisma. Þaö nægir
aö minna á menn eins og
Havemann, Biermann, Heym,
Bahro: einn er i stofufangelsi,
annar i útlegö, hinn þriöji i ó-
náð, sá fjórði i fangelsi. Stjórn-
völd i DDR hafa sjálf stefnt
gegn sér mannréttindakröfum
vinstrisinna um alla álfu — þeir
mega sjálfum sér þakka þá
dapurlegu staöreynd aö á af-
mælinu er fyrst spurt um þaö:
hverjir veröa náðaðir?
Viöskipti Islendinga viö DDR
hafa veriö allmikil. Kaupskapur
hefúr gengiö greiölega, allstór
hópur Islendinga hefur numiö i
DDR og hingað hafa komið
listamenn ágætir. ab