Þjóðviljinn - 18.05.1980, Blaðsíða 7

Sunnudagur 27. aprn 1980 ÞJóÐVILJINN — SIÐA 7
•mér
dalt það
í hug
GUÐBERGUR BERGSSON
Börn og framtíðin
Börn eru framtlBin, sagöi
spekingurinn.
Þess vegna eiga þau aöeins
gott skiliö, sagöi kerlíngin
En þegar venjuleg hiismóöir i
Breiöholti hringdi I mesta sak-
leysi á Sumardaginn fyrsta til
ónafngreinds þorps, í þeim til-
gangi aö óska systur sinni, lág-
launakonu á staönum, gleöilegs
sumars, þá sagöi systirin:
Ef dagurinn I dag rikti allt ár-
iö, elskan mln, þyrfti jafnréttis-
jakinn ekki slfellt aö vera aö
berjast fyrir og bæta hag okkar
láglaunafólksins.
Almáttugur, andvarpaöi
húsmóöirin. Ég kalla nú þaö jag
endalausubaráttuna og spyr:
Hvar er krafturinn I kögglum
karla og kvenna I Kjarajafn-
réttisráöi. Þvl mál er aö
kjaftæöi og söng um láglauna-
fólk linni og syngi sitt slöasta.
Þá sagöi hin láglaunaöa systir
I hinu ónafngreinda þorpi:
Láttu foringjann fastmælta
lýsa þvl yfir, aö Sumardagurinn
fyrsti rlki nú allt áriö hvernig
sem viörar. Þá getiö þiö reyk-
vfkingar veriö endalaust I
skrúögöngum. En viö úti á landi
fáum landburö af fiski. Og
börnin fá frl úr skóla til aö
bjarga þorskinum á barna-
kaupi. 1 nótt stendur björgunin
til miönættis.
Þessi þrældómur kom svo
flatt upp á hina venjulegu konu,
aö hún lagði slmtóliö óvart á.
Síöan hugsaöi hún örlltiö út fyrir
sinn verkahring. Flaug henni þá
I hug aö hringja til Konunnar I
Vesturbænum, sem veit svo
margt. Og hún hringdi hneyksl-
uö.
En Konan I Vesturbænum
kom ekki i símann. Sá sem
svaraöi var sjálfur Velvakandi,
þvl hann er alltaf á vakt. Og
hann hneykslaðist llka yfir sögu
hinnar venjulegu húsmóöur og
sagöi:
Þaö eitt hefur hafst upp úr
baráttufarandverkafólksins um
daginn I ónafngreindu þorpi, aö
einhver dólgurinn losnaöi viö
bitakassann og komst I hálfs-
dagsvinnu á skrifstofu. Þaö er
draumurinn. Segöu þetta
foringjanum fastmælta. Hann
lofaöi aö leiörétta hag láglauna
fólks, bjarga hlunnförnum
áströlskum meyjum og hindra
aö hugsjónir yröu þaö eitt aö
sötra kaffi úr bréfmáli á skrif-
stofu en ekki úr brúsaloki á
vinnustaö. Nú vill enginn halda
á bitakassa heldur á svartri
fulltrúatösku.
Er þaö ekki stefna Morgun-
blaösins? spuröi konan.
Ekki hef ég heyrt aö stefna
blaösins eða kjörorö þess sé:
Burt bitakassi, komdu
fulltrúataska! En eitthvaö hefur
andinn á blaöinu breyst eftir
aö ritstjórar róttæku blaöanna
geröust þar Igripablaöamenn I
ellinni.
Þá er það bæöi blaö allra
blaða og blaö allra stétta, og um
leiö landsmanna, sagöi konan.
Ja,- Sjálfstæöisflokkurinn er
flokkur allra flokka, sagöi
Velvakandi. Þvl allir flokkar á
Alþingi eru leynt eöa ljóst I
honum. En séö frá sjðnarhóli
hins sanna morgunblaösmaga
eru bleiku flokkarnir óþarfir
botnlangar. Og ber þvi að reka
Sjálfstæöisflokkinn úr Sjálf-
stæöisflokknum, svo Framsókn
og Litla-Framsókn siist úr hon-
um.
Hætta börnin þá aö þurfa aö
bjarga þorskinum á barna-
kaupi? spuröi konan. Væri ekki
nær aö veita þeim léttari
auglýsingastörf?
Konan úr Vesturbænum er nú
komin úr skrúögöngunni, og
best hún svari þessu, sagöi Vel-
vakandi.
Þetta þjóöllf vort lafir ein-
hvern veginn á meðan fólk og
börn I sjávarþorpum fást enda-
laust til aö leggja meö dugnaöi
slnum nótt viö nýtan dag, sagöi
Konan i Vesturbænum. Annars
kollvarpast allt. Segöu þaö
foringjanum fastmælta.
Hinni venjulegu konu I
Breiöholti fannst þetta vera vel
mælt. Og einmitt þess vegna
breytti hún öndvert viö skoöun
slna. Hún hringdi til algengrar
konu í Kópavogi, sem hún vissi
aö var oröin hundleiö á aö
smyrja i bitakassa bónda slns á
kvöldin.
Hvaö finnst þér um aö viö
stofnum auglýsingafélag?
spuröi hún. Viö getum fengiö
nokkra krakka til aö leika á
barnakaupi.
Veröa þá rauösokkar og Jafn-
réttissiöan ekki brjáluö? spuröi
algenga konan I Kópavogi. Þvl
konur mega hvorki auglýsa meö
kroppi né lærum, þá rignir
lesendabréfum meö mótmælum
yfir dagblööin.
Eitt er kona, annaö krakkinn
sem úr henni kemur, sagöi sú úr
Breiöholtinu. Ekki hef ég heyrt
mótmælt þvi, aö hún „róttæka -
gunna” lætur krakka úr leikriti
sinu auglýsa daglega I öllum
blööum jafnvel blla sem hann
Velvakandi flytur inn, aö ótöld-
um töskum og íbúðum.
Ja, hún Gunna getur nú allt,
svaraöi konan úr Kópavogi.
Velvakandi hefur eflaust hler-
aö meö aöstoö CIA. Þvl hann
ruddist eins og skrattinn úr
sauöarleggnum inn á llnuna og
spuröi:
En hvaö er aö frétta af
Kvennasögusafninu?
Mér finnst spurningin hljóma
jafn fáránlega og ef einhver
spyröi, hver hafi oröiö afdrif
sköllóttu söngkonunnar eftir
Alþjóöadag kvenna, svaraöi
konan úr Kópavoginum og
skellti á Velvakanda.
En fyrsta verkefni hins ný-
stofnaöa auglýsingafyrirtækis
var aö auglýsa vinsæla svefn-
sófasettiö sem hann Velvakandi
hannaöi sérstaklega fyrir
karlæg eldri hjón.
Allir dáöust aö þvl hvaö börn-
in léku eölilega I rúminu. Ýms-
um finnst þau standa sig betur
en leikarar á A-samnningi, þau
stælu hreinlega senunni frá hin-
um samningsbundnu leikurum
og Módelsamtökum. Og þaö á
barnakaupi!
Stríðið milli stétta
reyndar. Hann elst upp á milli
bæjar og sveitar, I ysta húsi bæj-
aríns. Hann kemur úr smáborg-
arastétt, en gerist verkamaöur
um stund. Slöan veröur hann
blaöamaöur, menntamaöur.
Hann hafnar mitt á milli smá-
borgara og verkamanna, milli
menntamanna og verkamanna.
Hann er yfirleitt alltaf mitt á
milli.
Sigurd Evensmo tók virkan
þátt I gerö handritsins, en lést áö-
ur en myndaflokkurinn var full-
unninn. Tveir aöalleikararnir,
Sverre Anker Ousdal (Karl Mart-
einn) og Svein Sturla Hungnes,
tóku einnig mikinn þátt I hand-
ritsgeröinni og öllum undirbún-
ingi verksins. Þetta segir Terje
Mærli aö hafi veriö honum mikils
viröi'sem leikstjóra.
— Þegar maöur ræöir handritið
viö leikarana er maöur byrjaöur
aö leikstýra, og þeir eru komnir I
gang meö hlutverkin. Þannig vita
þeir heilmikiö um persónurnar,
strax á undirbúningsstigi.
Hann segir aö vissulega hafi
mikið veriö talaö, en sú umræöa
hafi verið frjósöm og aldrei hafi
komiö upp ágreiningur sem ekki
var hægt aö leysa.
Norski sagnfræöingurinn Knut
Kjeldstadli segir i grein um Sig-
urd Evensmo aö bækurnar um
Karl Martein séu e.t.v. besta bók-
menntalega túlkunin á hinum at-
burðariku millistríösárum I Nor-
egi. Þar hafi höfundurinn lýst sin-
um eigin samtima, sem fyrst og
fremst einkenndist af kreppu.
Kreppan var bæöi þjóöfélagsleg
og efiiahagsleg, og ekki sist póli-
tlsk. Þessi kreppa segir Kjeld-
stadli aö hafi staöiö lengur yfir I
Noregi en I flestum öörum lönd-
um Evrópu. Verst var ástandiö
áriö 1933, þegar áttunda hver fjöl-
skylda I Noregi þurfti aö fá aðstoö
frá fátækrahjálpinni til aö komast
af. _ lh
Cr fyrsta þætti. Karl Marteinn kveöur foreldra slna og besta vininn, Jóstein
Sigurd Evensmo, höfundur
skáldsagnanna um Karl Martein.
| Borgarbókasafn
r Reykjavíkur
Tvær stöður
BÓKASAFNSFRÆÐINGA
eru lausar til umsóknar. Launakjör fara
eftir samningum við Starfsmannafélag
Reykjavikurborgar. Skriflegar umsóknir
ásamt upplýsingum um menntun og fyrri
störf sendist safninu fyrir 9. júni 1980.
Nánari upplýsingar gefur undirritaður
Borgarbókavörður
Norski myndaflokkurinn
„Milli vita" sem sjónvarp-
ið hóf sýningar á s.l. mið-
vikudagskvöld fór vel af
stað og virtist lofa góðu.
Samtals verða þetta 8
þættir. Flokkurinn var
sýndur í norska sjónvarp-
inu s.l. haust og voru þá
næstum þrjú ár liðin frá
því undirbúningsstarfið
hófst, enda var þetta viða-
mesta verkefni sem
norska sjónvarpið hafði
ráðist l.
Flokkurinn er byggöur á þrem-
ur skáldsögum norska rithöfund-
arins Sigurd Evensmo (1912 -
1978) um blaöamanninn og sósial-
istann Karl Martein. Enda þótt
Evensmo hafi veriö blaöamaöur
og sóslalisti og upplifað margt af
þvi sem hann lætur söguhetju
slna lifa I sögunum sagöi hann aö
bækurnar vaéru ekki sjálfsævi-
saga og Karl Marteinn væri ekki
sjálfslýsing.
Skáldsögurnar þrjár eru lýsing
á mjög stormasömu tlmabili I
norskri nútlmasögu, timum
kreppu, stéttabaráttu, atvinnu-
leysis og styrjaldar. Aðaláhersla
er lögö á tlmabiliö 1929 - 45.
Norskur titill myndaflokksins er
„Grenselandet”, sem er jafn-
framt nafniö á fyrstu bókinni af
þremur, sem byggt er á. Þegar
kvikmyndastjórinn Terje Mærli
var spuröur hvaö þetta na£n ætti
aö tákna, svaraöi hann:
— Þaö er alltaf veriö aö tala um
eitthvert millibilsástand 1 bókun-
um. Sem barn lifir Karl Marteinn
mitt á milli hugarflugs og veru-
leika — einsog öll börn gera
Sumarbúðir í DDR
Eins og á undanförnum árum gengst
félagið ísland DDR fyrir hópferð 10 ung-
linga á aldrinum 12—14 ára til þriggja
vikna dvalar i Þýska alþýðulýðveldinu á
timabilinu 8. júli til 1. ágúst 1980.
Börn félagsmanna ganga fyrir.
Upplýsingar veitir Monika Agústsson i
sima 74652.
Félagið ísland DDR.
MILLI VITA í SJÓNVARPINU: