Þjóðviljinn - 18.05.1980, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÖÐVILJINN Sunnudagur 18. mal 1980
Gerðist
Sauðkrœkingur
Um þetta leyti urðu töluverB
timamót I llfi mlnu. Ég haföi
e.t.v. sniliö mér aB búskap ef gott
jarBnæBihefBi legiB á lausu, og þá
jafnframt reynt aB sinna eitt-
móBurfaBir minn var Jón SkarB-
dal I SiglufirBi.
FaBir minn var 9 ára þegar
hann missti föBur sinn. Eftir þaB
ólst hann upp I Haganesvík og var
þar til 24 ára aldurs. Þá hóf hann
bUskap, fyrst tvö ár á Stóra-
Grindli I Fljótum og sIBan 13 ár I
Minna-Holti I sömu sveit. tJr
Fljótunum fluttist hann aö Gröf,
þar sem hann bjó I 5 ár. Loks bjó
hann aB Stafnshóli I Deildardal I
10 ár. Hann var þannig viB búskap
I 30 ár og bjó á 4 jöröum.
— Nám I barnaskóla?
— Ég naut ekki annarrar
kennslu I bernsku en þá var tltt.
Pabbi tók raunar alltaf heimilis-
kennara hluta úr vetri a.m.k.
Sá sem kenndi mér, hét
Sæmundur Jóhannsson. Ferm-
ingarveturinn minn var ég svo I
bamaskóla ÓslandshlIBar og var
Rannveig Llndal kennari, syst-
ir Jakobs á Lækjarmóti. og eina
fermingarkortiö mitt fékk ég
frá henni og á þaB enn, ásamt
mynd af gefandanum. Svo tók ég
mig til einn vetur, frá áramótum
til vors, og las islenska málfræBi
og reikningsbók og haföi af þvi
mikiB gagn þótt sjálfsnám væri.
baö brann alltaf I mér löngun til
aö læra.
Á faraldsfæti -
en fótbrotinn
— Ólstu upp hjá foreldrum
þlnum?
— Já,égólstupphjá þeim til 14
ára aldurs, lengur var þaö nú
ekki. Þá fór ég I Kolkuós til
Hartmanns og var hjá þeim
hjónum I tvö ár. Aö þeim end-
uöum lá leiöin aö Saurbæ I Kol-
beinsdal, þar sem ég var árlangt
hjá Bimi Hafliöasyni og Ragn-
heiöi Þorleifsdóttur, frænku
minni. Foreldrar minir voru þá
einnigíSaurbæí húsmennsku. Ég
taldi þessi vistaskipti heppilegri
vegna slæms fótbrots, sem ég
varö fyrir er ég var 14 ára og átti
því erfitt um gang. Bar fótbrotiö
þannig aö, aB viö vorum aö rlfa
fjárhústóft, en veggurinn hrundi
ofan á mig og var ég vlst heppinn
aö ekki hlaust verra af. En þetta
var slæmt brot og opiö á öörum
fætinum. Magnús heitinn Jó-
hannsson, sem þá var læknir I
Hofsósi, var sóttur til mín og tókst
honum, af mikilli snilld, aB gera
viö brotin. Aldrei hef ég samt náB
mér til fulls eftir þetta slys. Fann
lengi til máttleysis er ég var á
gangi og sinadráttur sótti á
fætuma og fór ákaflega illa meö
mig. En margir undruöust hvaö
ég fékk þó góBan bata og þab á ég
Magnúsi heitnum aB þakka. Hann
var ágætis læknir og afbragBs
maöur.
Ég lá alltaf heima I Kolkuósi og
naut þar frábærrar umönnunar.
Ingibjörg Jósefsdóttir, kona Hall-
dórs bróður mlns, haföi lært eitt-
hvaö I hjUkrun I Kaupmannahöfn.
HUn annaöist mig meöan ég lá og
á ég henni mikla skuld aö gjalda
fyrir alla þá nærgætni, sem hún
sýndi mér I legunni. Ingibjörg var
fósturdóttir þeirra Hartmanns og
Kristlnar I Kolkuósi. Halldór
bróöir var vetrarmaöur hjá Hart-
manni og þaö var nú einkum af
þeim ástæöum aö ég fór I Kolku-
ós.
Eftir þessa ársdvöl I Saurbæ
lagöi ég land undir fót og fór aö
Ysta-Mói I Fljótum, þar sem ég
var eitt ár hjá Páli Arnasyni og
RagnheiBi Tómasdóttur, konu
hans. Ysti-Mór var mikiö merkis-
heimili I höndum þeirra hjóna.
Frá Ysta-Mói lá leiöin aö
Hraunum I Fljótum. Var ég þar
fyrst vetrarmaBur hjá Guömundi
Davlössyni og Olöfu Einarsdóttur
og slöan tvö ár ráösmaBur hjá
Einari GuBmundssyni. Hann var
þá nýkominn Ur skóla og frænka
mln, ólöf, lagöi hart aö mér aö
vera hjá honum meðan hann væri
aö byrja bUskap.
Trésmíðar og
búskapur
— Hvenær byrjaöir þú svo tré-
smi&anámiB?
— Ég var nú búinn aö þvælast
þetta I vinnumennsku og ráBs-
mennsku I nokkur ár og fannst
þaB ekki nógu gott; I því var ekki
sú framtiö, sem ég ætlaöi mér.
Svo ég venti mlnu kvæöi I kross og
fór til Sigluf jaröar. Ég haföi alltaf
veriö hneigöur fyrir smlöar og
þegar ég átti þess kost aö hefja
trésmíöanám hjá Þóröi Jó-
hannessyni, sem nú hefur lengi
veriö búsettur á Sauöárkróki, tók
ég þvl fegins hendi. Ég lærBi hjá
Þóröi I tvö og hálft ár, en af
vissum ástæBum gat ég ekki
komiö því viö aö ljúka náminu.
Fékk ég þvl ekki full réttindi, til
aö byrja meö. Samt hóf ég aö
stunda smlöarl nokkur ár en sótti
svo um réttindi og fékk þau með
bréfi dags. 2. júni 1937, meö þvl
skilyröi þó, aö ég lærBi teikningu.
Hana læröi ég svo hjá Ingólfi
Nikódemussyni á Sauöárkróki.
Þótt ég væri þannig oröinn
hálfgeröur trésmiöur eftir veruna
hjá Þóröi, þá lagBi ég þau störf
ekki einvörBungu fyrir mig fyrsta
sprettinn. Er ég yfirgaf Siglufjörö
fór ég upp I Hjaltadal og hóf bú-
skap I Garöakoti á móti Halldóri
bróBur mlnum. Bjó þar 1 ár, þótt
ekki sé þess getiö I ábúendatali.
Og I Saurbæ I Kolbeinsdal bjó ég
næstu tvö ár á móti Bimi, sem
fyrr er á minnst, og hjá honum
læröi ég rennismlði, en hann var
góöur rennismiöur og raunar
óvenjulegur maöur um margt.
Þótt ég væri nú aö hokra þetta sá
ég mér ekki fært aö fara út I
búskap til frambúöar, þvi gott
jarönæöi lá ekki á lausu á þessum
árum.
Frá Saurbæ fór ég aö Skúfs-
stööum I Hjaltadal og var þar eitt
ár I húsmennsku. Þaöan I Hóla I
Hjaltadal og vann þar viö
byggingar 1927—1928, þegar
skólahUsiö var stækkaö um helm-
ing. Um það leyti var Páll
Zóphanlasson skólastjóri en hvarf
frá þvi starfi á þeim árum og viö
tók Steingrlmur Steinþórsson,
sem ekki þarf aö kynna fyrir
Skagfiröingum. A Hólum kynntist
ég m.a. vini mlnum Vigfúsi
Helgasyni, kennara, elskulegum
manni. Yfirsmiöur og eftirlits-
maBur meö byggingunni var
SigurBur SigurBsson úr
Reykjavik en tveir Akureyringar
tóku verkiö I ákvæöisvinnu. Er
lokiö var byggingavinnunni á
Hólum fór ég aB Hvalnesi á
Skaga. Geröi þaB fyrir þrábeiöni
Sigurjóns Oslands, sem þar bjó
þá. Byggöi fyrir hann 300 kinda
fjárhús vestur á Skagaheiöi.
Haföi komiBþeirri byggingu upp I
ágUst um sumariö og taldi mig
hafa gert meB því talsvert gagn á
ekki lengri tlma.
Þegar hún Þórunn blessunin
Siguröardóttir leit inn i kompuna
til mln rétt fyrir siöustu heigi og
bað mig aB láta sig hafa viðtal I
sunnudagsblaöiö 17. mai, komst
ég I hálfgerðan bobba. Illt var aö
„hryggbrjóta” Tótu og þaö mundi
raunar enginn karlmaöur gera. Á
hinn bóginn var ég á förum
noröur I Frostastaði, ef ske kynni
aö ég gæti veitt þar einhverja aö-
stoö um sauöburöinn, svo oln-
bogarýmiö var æöi takmarkaö.
Þar viöbættist, aö lasieiki var hjá
þeim manni, sem ég haföi i sigt-
inu. Fangaráöiö varö þvl aö grlpa
til spjalls, sem viö Kristinn Gunn-
laugsson frá Sauðárkróki áttum
saman fyrir nokkru og birtist I
Glóöafeyki, riti Kaupfélags Skag-
firöinga. Glóöafeykir er I fárra
höndum utan Skagafjaröar og þvi
hafa fæstir lesendur Þjóöviljans
kynnst Kristni. Þeir yröu þó ekk-
ert lakari menn viö þaö og þvi læt
ég viðtalið bara fiakka. Birtist þó
aöeins fyrri hluti þess — I bili.
Setti svip á
umhverfið
Sumir menn eru þannig af guBi
geröir, aB þeir setja svip á um-
hverfi sitt meir en aðrir. Manni
finnst jafnvel aö þeir séu hluti af
þvl. sem ekki megi missast.
Hverfi þeir af sviöinu veröi þaö
fátæklegra eftir.
Einn þeirra manna, sem óneit-
anlega settu svip á SauBárkrók
þegar ég man fyrst eftir og
raunar lengi slöan, er Kristinn
Gunnlaugsson. Hægur og kyrr-
látur I fasi, þéttur á velli og þéttur
I lund, greindur og Ihugull, meö
glettnisblik I augum og ósjaldan
gamanyröi á vör. Engan veginn
allra en óhvikullvinur vína sínna.
Kristinn Gunnlaugsson er nú
fluffúr til Reykjavikur fyrir all-
mörgum árum. Hann er nú aö
mestu sestur I helgan stein enda
meir en áttræöur oröinn. Vinnu-
dagurinn langur og lifiö ekki
alltaf dans á rósum. Nú unir hann
sér löngum viö bókasafniö sitt,
mikiö aö vöxtum en þó meira aö
gæöum, og les ekki hvaö slst ætt-
fræöi. Þau Guöný eiga hlýlegt
heimili aö Spltalastlg 5, fast viö
iöuköst mannllfsins I miöborg-
inni, en þó er eins og allur skark-
ali sneiöi þar hjá garöi. Þaö er
varla aö maöur sjái eöa heyri bll
aka um götuna.
Kristinn tók mér meö kostum
„Atvinnan hljóp nú ekki beinlfn-
is upp I fangiö á manni á þessum
árum.”
við
og kynjum. Og ekki höfðum viö
spjallaö saman nema svo sem 10
mlnútur þegar Guöný kom meö
kaffið, sem slöan vék ekki af
boröinu meöan ég stóö viö. Ég
færöi erindiö I tal viö Kristin
„Ojá, ég veit nU ekki hvaö segja
skal”, sagöihann. Oddur Sigur-
jónsson átti nú smá viötal viö mig
fyrir Alþýöublaöiö og ég var ekki
nógu ánægöur meö þaö. Þaö kann
nú eitthvaö aö hafa veriö mér aö
kenna en blaðaviötöl eru misjöfn
og geta jafnvel veriö varasöm.
En viögetum svo sem reynt”. Og
viö reyndum.
Ætt og uppruni
Ég spyr Kristin fyrst aö þvi
hvar og hvenær hann sé fæddur.
— Ég er fæddur i Gröf á Höföa-
strönd 27. mal 1897, og voru for-
eldrar mlnir Sigurlaug Margrét
Hólmfríöur Jónsdóttir frá
Hreppsendaá I ölafsfiröi og
Gunnlaugur Guömundur
Einarsson, bóndi á Nautabúi I
Hjaltadal. Kona hans var Kristln
dóttir Glsla konrektors á Hólum,
Jónssonar, Teitssonar biskups og
Margrétar Einarsdóttur, biskups
I Skálholti. Afi móöur minnar hét
Þorkell og bjó á Hreppsendaá,en
-mhg spjallar við Kristin
Gunnlaugsson um búskap,
smídar, pípulagnir,
vélgæslu, verkstjórn o. fl.
sem hann hefur fengist
vid á langri leið
Víða
var
komið
UHHH