Þjóðviljinn - 31.12.1980, Blaðsíða 13

Mi&vikudagur 31. desember 1980 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 13
Annáll erlendra tíðinda
Titó Júgóslaviuforseti lést i mai eftir iangvarandi veikindi og við tók
sérkennilegt kerfi þar sem æðstuembætti rikisins ganga á milli fulltrúa
lýðveldanna sex og tveggja sjálfstjórnarhéraða. Útför Titós, sem
myndin er frá, sýndi vel hve mikils álits þessi siðasti stórhöfðingi rikja
utan hernaðarbandalaga naut um allan heim — en til þeirrar athafnar
mættu ýmsir helstu ráðamenn heimsins og notuðu tækifærið til að
stinga saman nefjum um viðkvæm mál.
1 borginni Kvangju i Suður-Kóreu braust lýðréttindabarátta út i upp-
reisn almennings, sem bæld var niður af mikilli hörku: um 300 manns
létu lffið i átökum við herinn og margar þúsundir særöust. Tsjon Dú
Kvan hershöfðingi notaði tækifærið sem ólgan i landinu bauð upp á til
að ryðjast til alræðisvalda og hefur þegar eflt til pólitiskra réttarhalda
yfir helstu andstæðingum sinum og dæmt hinn helsta þeirra, Kim Dae
Jung, til dauða.
Hermdarverk ýmiskonar ný-
fasiskra hópa færðust i vöxt:
verst þeirra var sprenging á járn-
brautarstöðinni i Bologna á
ttaliu, sem kostaði um áttatiu
manns lifið. Mannskæð sprengju-
tilræði i Miinchen og árásir gegn
samkunduhúsum Gyðinga i
Frakklandi þóttu benda til þess
að hinir ýmsu hópar íasista hefðu
með sér allnáið samstarf. Mark-
mið nýfasista er að skapa með
hermdarverkum það ótrygga
ástand sem leiðir til þess að ýmis-
leg lýðréttindi eru tekin úr sam-
bandi. Viða hafa þeir komið sér
fyrir i ýmsum sveitum lögregl-
unnar, t.d. hinnar frönsku. Mynd-
in er frá Bologna eftir sprenging-
una.
Oliuhreinsunarstöðvar við Aba-
dan i tran standa i ljósum logum
eftir innrás iraska hersins. For-
seti traks, Saddam Hussein, not-
færði sér ótryggt ástand i tran og
einangrun byltingarstjórnarinnar
islömsku til að breyta landamær-
um rikjanna sér i hag og fá úr þvi
skorið hvaða riki hefði hernaðar-
lega og pólitiska forystu i þessum
hluta heims. Styrjöldin hefur
dregist á langinn og lrakar ekki
unnið þann sigur sem þeir bjugg-
ust við. Stöðvun á oliuútflutningi
frá þessum tveim löndum hefur
þegar haft áhrif til verðhækkana
á oliu og munu stærri eftir íylgja.
Svokölluð hægri sveifla i heimin-
um kemur meðal annars fram i
fjölgun herforingjastjórna. I júli
tók herforingjaídika völdin i
Bóliviu og hefur, að argentisnskri
fyrirmynd og með argentinskri
aðstoð, rænt og myrt foringja lýð-
ræðissinna og verkalýðsfélaga:
myndin sýnir lik eins þeirra,
Vega. Andstaða námaverka-
manna hefur verið brotin á bak
aftur með skriðdrekum og
bensinhlaupi. — Nokkru siðar
hafði tyrkneski herinn pattstöðu i
stjórnmálum og pólitiska morð-
öldu að yfirvarpi til aðtaka völdin
i sfnar hendur — „afnema lýð-
ræöið til að bjarga þvi” eins og
það heitir i bræðralandi okkar i
Nató.
Spjótkastarinn Dainis Kula var
einn þeirra sem færði Sovétrikj-
unum mikinn fjölda gullverð-
launa á Ólympiuleikunum i
Moskvu i ágúst. En höíuðkeppi-
nautarnir, Bandarikjamenn, voru
hvergi nærri; einnig vantaði ýmis
önnur iþróttaveldi eins og t.d.
Vestur-Þýskaland og Japan. Allt
frá innrásinni i Afganistan höfðu
Bandarikjamenn reynt að fá sem
flestar þjóðir til að hætta við þátt-
töku. Rúmlega áttatiu sendu lið
til leikanna, þar af nutu allmörg
lið úr þriðja heiminum beinlinis
sovésks fjárstyrks til að mæta.
Fjöldi heims- og ólympiumeta
fauk á þessum leikum.
Langvinn verkföll hófust i hafn-
arborgum Póllands i ágúst og
lauk þeim með þeim merkilegu
tiðindum að hinn rikjandi komm-
únistafiokkur lét undan siga og
leyfði aðstofnuð yrðu óháð verka-
lýðsfélög sem i eru : nú miljónir
félaga. Mikil átök hafa orðið um
stöðu og réttindi hinna nýju
verkalýðssamtaka og litlu hefur
munað að Sovétmenn, sem óttast
mjög aöhiö pólska fordæmi reyn-
ist smitandi, stöðvi lýðræðisþróun
með vopnaðri ihlutun eins og i
Tékkóslóvakiu 1968. Myndin sýnir
verkamenn i Gdansk bera á herð-
um sér Lech Walesa, helsta for-
ingja hinna nýju verkamanna-
samtaka.
Skelfilegustu náttúruhamfarir
ársins urðu nú fyrir skemmstu á
Suður-ltaliu þegar um tvö
hundruð þúsundir manna misstu
heimili sin i miklum jarðskjálft-
um og margar þúsundir manna
týndu lifi. Björgunarstarf af hálfu
opinberra aðila hefur mjög verið
gagnrýnt og þykir afhjúpa margt
um spillt og duglaus stjórnvöld i
landi, sem hefur setið uppi með
stóran hægriflokk við völd i meira
en þrjátiu ár.
ÁB tók
saman
Carter forseti brosti ekki við
Reagan eins og hér eftir að hann
tapaði herfilega fyrir hinum
aldna kvikmyndaleikara i for-
setakosningunum i byrjun októ-
ber. Úrslitin komu á óvart og
grófu undan trausti manna á
skoðanakönnunum. Reagan býr
sig nú undir að taka við embætti
og þykir val hans á mönnum i
helstu ábyrgðarstöður bera vott
um mjög sterka hægrisveiflu i
Bandarikjunum. Kjör Reagan er
eitt af þvi sem býður upp á harðn-
andi vigbúnaðarkapphlaup á
næstunni.