Þjóðviljinn - 20.06.1981, Blaðsíða 8

*• A</13 - v./.n JI7ÖÖ14 1881 UK
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 20.-21. júnl 1^81
bókmenntir
Góöar bækur týnast ekki
islendingar koma sér,
sem betur fer, upp nokkuð
öðurvísi agentum en þau
ríki sem meiri háttar telj-
ast. Og kannski verða eng-
ir þeirra betur séðir og vel-
komnari gestir en þeir sem
hafa lagt fram gáfur og
háskólann i Lundi. Fornislenska
var þá skyldufag fyrir þá sem
voru i sliku námi, auk þess gátu
menn tekið námskeið i nýislensku
(hjá Nirði P. Njarövik) og það
gerði ég. Ég komst þvi fljótt að
þvi, að þetta gamla mál var
sprelllifandi. Ég fékk mér orða-
bók og Þórberg Þórðarson og fór
að byggja upp orðaforða —■ með
son. Eftirþankar Jóhönnu eftir
Véstein Lúðviksson. Jón Oddur og
Jón Bjarni eftir Guðrúnu Helga-
dóttur. tlrval ljóða Jóhannesar úr
Kötlum. Þrjú bindi úr sjálfsæfi-
sögubálki Halldórs Laxness. Þaö
sem siöast kom út var svo verð-
launabók Snorra Hjartarsonar,
Hauströkkrið yfir mér.
Svo það má vel rétt vera að það
það verður varla auðveldara að
stunda þá iðju á næstunni. Bóka-
markaðurinn hefur verið að
skreppa saman, forlögin eru
mjög varkár. Almenn fjölmiðla-
þróun ræður einhverju um þetta,
en ekki sist vaxandi umsvif bóka-
klúbbanna, sem dreifa ýmiskonar
metsölubókum, hlest engil-
saxneskum skáldsögum með að-
hverfi ekki, týnist ekki — hvorki
heima né hér á Islandi. Það munu
finnast leiðir til að koma henni á
framfæri.
Og endilega vil ég halda fram
jákvæöri þýðingu Norræna Þýð-
ingarsjóðsins. Fyrir 15—20 árum
sáust varla bækur frá grannlönd-
unum i Sviþjóð. Og það hefði
varla orðiö mikið úr útgáfum
Rsett við Inge Knutsson, atkvæðamikinn þýðanda íslenskra bókmennta
. . . ég fékk mér
orðabók
og Þórberg . . .
Ólaf Jóhann
þýddi ég og
Snorra nú síðast
... gagnrýnendum
hœttir við að
fjalla um allt í
sama tón
. . . það væri
synd að saka mig
um leti
. . . sumir byrja
ekki fyrr en undir
fertugt
þrautsegju viö aö þýöa á
erlendar tungur bók-
menntir íslenskar. Inge
Knutsson er mjög framar-
lega í þeim hópi: það var
hann sem þýddi á sænsku
þær Ijóðabækur Ólafs
Jóhanns Sigurðssonar og
Snorra Hjartarsonar, sem
hafa hlotið bókmennta-
verðlaun Norðurlanda-
ráðs.
Frá þvi 1974hefur Inge þýtt ein-
ar fimmtán bækur úr islensku á
móðurmál sitt og haft þessa iðju
sem aðalstarf á siðustu árum. En
fyrir fjórum árum fékk hann rit-
höfundastyrk til að vinna að þýð-
ingum — ef vel er að staðið, segir
Inge i viðtali viö Þjóðviljann á
dögunum, þá get ég látiö þennan
styrk og þýðingarlaun fyrir 2—3
bækur á ári duga mér til fram-
færis.
Sprelllifandi
mál
Þetta byriaöi á þann hátt, segir
hann, að ég lærði norræn mál við
miklum uppflettingum til að
byrja með.
Og ég komst fjljótt að þvi að
þaö vantaði þýðingar úr islensku.
Fyrst og fremst höfðu bækur
Halldórs Laxness verið þýddar á
sænsku, ekki mikið annað. Ég
fékk áhuga á þvi að bæta nokkuð
úr, þvi ég hafði alltaf verið bók-
menntalega sinnaður, eins þótt ég
hefði áform um aö skrifa doktors-
ritgerð um tökuorð i islensku á
vissu timabili.
Fimmtón bækur
Nema hvað, 1974 hafði ég þýtt
og fengiö gefið út ljóðasafn, sem
ég kallaði ,,Ord frSn ett utskar”,
þar voru ljóð eftir þá sjö frum-
kvöðla islensks módernisma sem
mér fannst mest til koma. Ariö
siðar hafði ég þýtt Guðsgjafar-
þulu Halldórs Laxness. Siðan rek-
ur hver bókin aðra: ljóðasöfn
Ólafs Jóhanns sem hann hlaut
Norðurlandaráðsverðlaunin fyr-
ir. Þá úrval ljóða eftir Einar
Braga. Yfirvaldiö eftir Þorgeir
Þorgeirsson og siðar Einleikur á
glansmynd eftir saraa. Mánasigö
Thórs Vilhjálmssonar og Punkt-
ur, punktur eftir Pétur Gunnars-
væri synd að saka mig um leti. Ég
hefi lika þýtt tvær færeyskar
bækur og eina úr norsku og ég
mun aö likindum halda áfram
meö að þýða úr fleiri máium en
islensku. En næst á dagskrá verð-
ur að likindum Grikklandsár
Halldórs Laxness auk bókar sem
ég er beðinn að þýöa vegna Norð-
urlandaráðsverðlaunanna.
Ágætar viðtökur
Ekki treysti ég mér til að gera
upp á milli þessarra bóka, sem ég
hef verið að þýða — sjálfum finnst
mér gott að glima við ólik verk,
hafa tilbreytingu. Stundum er tal-
að um að islenskar bækur njóti
sérstakrar velvildar vegna þess
bókmenntaorðs sem fer af land-
inu, vegna sérstöðu þess. Ég skal
ekki um það segja — mér finnst
að sænskir gagnrýnendur hafi yf-
irleitt fjallað með eðlilegum hætti
um bækurnar sem ég hef þýtt, yf-
irleitt með vissum velvilja, en
tekiö á þeim eins og bókum ann-
arra höfunda og vitanlega er það
æskilegast. Mér finnst blátt
áfram að þessar bækur geti lifað,
„fúngerað” i Sviþjóð rétt eins og
hér.
Tökum dæmi af bók sem var
mjög vinsæl hér, Punkturinn Pét-
urs — hún fékk einnig bestu viö-
tökur i Sviþjóö. „tslendingur með
stil" skrifaði einn gagnrýnandi.
Hann átti meðal annars viö það,
aö hjá okkur, eins og reyndar hér
og viðar, bar töluvert á þvi, að
einmitt yngri höfundar ynnu
slælega úr sinu efni, létu allt
flakka. Honum fannst Pétur
ánægjuleg undantekning. Annars
finnst mér viss slappleiki sækja á
i gagnrýni bæði hér á Islandi og i
Sviþjóð, það er tilhneiging hjá
gagnrýnendum að skrifa i ósköp
svipuðum tóni um allt, gott og lé-
legt.
Markaöurinn
þrengist
Það er allmikið um ýmislega
styrki til bókmenntastarf i Svi-
þjóð, en það eru ekki margir sem
reyna aö lifa af þýðingum.
Kannski tylft manna eöa svo. Og
gengilegum f jölskyldumálum
miðstéttanna, i stórum upplögum
og fyrir 30—40% lægra verð en
flestar aðrar bækur eru á. Sænsk-
ar bækur fljóta að sönnu með i
þessu kerfi, en það getur þá eins
verið, að höfundarnir hafi lagað
sig sérstaklega að þeim meöal-
kröfum sem eru á þessum mark-
aði. Eða aö þeir hafa dottið niður
á efni sem allir eru að hugsa um
eins og Jersild, sem seldi i 200
þúsund eintökum skáldsöguna
Babels hus, sem fjallar um
sjúkrahús. Það er nú svo, að ann-
aöhvort vinnur fólk á sjúkrahúsi
eða hefur legið þar eða er á leið-
inni þangað. Auk þess var mikil
kynning á bókinni fyrirfram i
vikublöðum og viðar. Flest lagð-
ist semsagt á eitt með forvitni um
þessa bók. En annars eru upplög
bóka i Sviþjóð ósköp svipuð og hér
— 2000—3000 eintök.
Sjóðir
Það má sjálfsagt ýmislegt að
opinberri aðstoð við sænska bóka-
útgáfu finna. En ég held það eigi
hvað sem öðru liður, að vera
sæmilega tryggt, að góð bók
þýðinga minna úr islensku ef að
sjóðurinn hefði ekki veriö.
Ekkert liggur á
Inge Knutsson hefur sjálfur
gefið út ljóðabók sem heitir
Morgonen talar havets sprák.
Þar fer fyrst tilbirgði við Höfuð-
lausn: þessi nótt er þin siðasta —
þú getur þvi aðeins bjargað höfði
þinu að þú hugsir yfirþyrmandi,
fullgilda hugsun. Og svala situr
við gluggann og truflar þig — en
það mun lítt stoða þótt þú drepir
hana...Það er lika fjallaö um þá
múra sem risa umhverfis þig og
hækka dag hvern og það er litil
huggun þótt dropinn holi steininn:
til að fella þessa múra þyrfti haf-
sjó af uppreisnarvatni ,,en einn
átt þú aðeins tár”....
— Heldurðu áfram að yrkja,
Ingi?
— Ég fæ aldrei tima til þess að
skrifa sjálfur, segir Inge Knuts-
son og brosir við. En það liggur
ekkertá.Sumirbyrjaekki fyrr en
um fertugt. Enn er ekki úti öll
TU félagsmanna
B.S.A.B.
Félagið hefur fengið úthlutað lóð undir fjöl-
býlishús í 2. áfanga nýs miðbæjar.
Hér með er óskað ef tir umsóknum um íbúðir í
þessum byggingarf lokki sem verður hinn 10.
Samkvæmt lögum B.S.A.B. hafa félagsmenn
sem ekki eru ibúðaeigendur forgangsrétt f yrir
þeim sem eiga hús eða íbúðir fyrir á félags-
svæðinu. Þeir sem nú eru félagsmenn í
B.S.A.B. hafa forgangsrétt fyrir nýjum fé-
lagsmönnum til 28. júní 1981.
Skrifstofa B.S.A.B. að Síðumúla 34 verður op-
in daglega kl. 15-17 til að taka við umsóknum.
Stjórn B.S.A.B.
von....
AB.
Ritgerðasain
Imr Sjómannadagsins
Allir þeir sem lofað hafa efni i fyrirhugaða
útgáfu ritgerðarsafns Sjómannadagsráðs
eru beðnir um að senda efni fyrir 1. júli til
Hrafnistu i Hafnarfirði merkt Pétri Sig-
urðssyni.
Allur ágóði fyrirhugaðrar útgáfu rennur
til byggingar hjúkrunarheimilis Hrafn-
istu.
Stjórnin