Þjóðviljinn - 20.06.1981, Blaðsíða 13

Helgin 20.-21. júnl 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA I31
Langt síðan
Mörkin var
uppgötvuð
sem paradís
ferðamanna
Rætt við
Jón Böðvarsson
skólameistara
sem verður .
aðalfararstjóri
Nú er vika þar til lagt verður upp í sumar-
ferð Alþýðubandalagsins í Reykjavík og von-
andi vita nú allir að áfangastaðurinn er að
þessu sinni Þórsmörk. Aðalfararstjóri farar-
innar verður Jón Böðvarsson skólameistari í
Keflavík, þrautreyndur leiðsögumaður
ferðamanna, maður sem mörgum stundum
hefur dvalið í Mörkinni og þekkir hana flest-
um betur. Við báðum Jón að segja okkur frá
Þórsmörk og hvernig f undum hans og hennar
bar fyrst saman.
— Ég kom fyrst i Þórsmörk árið 1960 og þá i ferð á veg-
um Æskulýðsfylkingarinnr. Þá var leiðsögumaöur okkar
Böðvar Pétursson hjá Helgafelli.
Svo var það sumarið 1963 að ég varð skálavörður i Mörk-
inni og tók við af Jóhannesi heitnum skáldi úr Kötlum.
Aðstoðarmaður minn þetta sumar og hið næsta var Finnur
Torfi Hjörleifsson.
Jóhannes setti okkur inn i skálavörsluna. en þeir Einar
Guðjohnsen og Jóhannes Kolbeinsson gengu með mér eina
helgi um Þórsmörk og það var geysimikil ganga, ég held
að þetta hafi verið erfiðasta gönguferð sem ég hef farið i.
Mörkin er viðáttumikil eins og flestir vita og viða torfær.
Ég held nú raunar að þeir félagarnir hafi verið að prófa
með þessu hvort ég væri hæfur til starfans. Við Finnur
vorum þarna saman sumurin 1963 og ’64 þá hætti hann, en
ég var skálavörður i alls sex sumur, siðast 1970. En siöan
hef ég auðvitað oft komið þar og á ýmsum árstimum.
Um Þórsmörkina en það annars að segja að það er tölu-
vert langt siöan mönnum varð það ljóst hvilika kosti hún
hefur sem áfangastaður ferðamanna. Ég held að fyrsti
maðurinn til að benda á þetta hafi verið Jón Söðli sem svo
var kallaður og var nokkurs konar fóstri Þorsteins
Erlingssonar. Hann hefur lika áreiðanlega vakiö athygli
Þorsteins á fegurð þessa staðar, ég held að ég geti fullyrt
að Þorsteinn hafi fyrstur ort kvæði um Þórsmörkina sem
komst á hvers manns varir. Þar á ég við kvæðið „Sól-
skrikjan,” en þar segir i siðasta erindinu:
En fjær er nú söngur þinn, sólskrikjan min,
og sumur þins vinar hin fegurstu liðin.
Hann langar svo oft heim á Þórsmörk til þin,
hann þráir svo ljóðin og vornæturfriöinn.
Ferðir i Þórsmörk voru nú oft hálfgerðar svaðilfarir
áöur en brúað var.þá var farið úr Fljótshliðinni og sund-
riöið yfir Markarfljót.
Það var i rauninni Ferðafélag Islands sem gerði Þórs-
mörkina aö þeirri almenningseign sem viö getum talið
hana i dag. Fyrsti Ferðafélagsskálinn var reistur sumarið
:1955. Hann var skirður „Skagfjörðsskáli,” eftir Kristjáni
Skagfjörð. Kristján var lengi formaður ferðafélagsins og
beitti sér fyrir byggingu sæluhúsa á hálendinaen hann lést
þegar skálinn i Þórsmörk var i smiöum. Fyrsti skála-
vörður i Skagfjörðsskála var svo skáldið Jóhannes úr
Kötlum og hann bast Þórsmörkinni órjúfanlegri tryggð.
Þórsmörkin kemur miklu viðar við sögu frá gömlum
tima en menn skyldu halda, en þar eru samt ekki margir
staðir þar sem við köllum sögustaöi i hefðbundnum sk-iln-
ingi, þvi hún er venjulega nefnd sem ein heild. Landnáma
segir að Asbjörn Reyrketilsson hafi numið land á milli
Krossár og Þröngár og helgað Þór og kallað Þórsmörk.
En það sem oft er kallaö Þórsmörk i daglegu tali er i raun-
inni tvö svæði, Þórsmörkin og svo Goðaland. Skáli Útivist-
ar i Básunum er i Goöalandi svo dæmi sé tekið.
Auðvitað eru svo margir staðir i Mörkinni sem allir
þurfa að sjá sem þangað fara að það er erfitt að taka örfáa
út. — Sem dæmi vil ég nefna Húsadal, Langadal og Litla-
enda. Goðagil er lika þarna á sinum stað og við þaö stend-
ur Búðahamar, mjög sérstætt náttúrufyrirbæri. Það er
lika margt að sjá i leiðinni inn i Mörk og viö munum m.a.
örugglega lita viö i Stakkholtsgjá áður en viö höldum inn i
Þórsmörkina sjálfa.
—j-
Sumarferð Alþýðubandalagsins um næstu helgi
Sérkennilegur steinbogi upp af Stóraenda.
t mynni Stakkholtsgjár á leiö inn i Þórsmörk
ÓMÖRK
Jóhannes úr Kötlum gerðist skálavörður i Þórs-
mörk þegar rekstur sæluhúss hófst þar 1956. Sem
vænta mátti létu töfrar Þórsmerkur náttúruunn-
andann Jóhannes ekki ósnortinn, og i ljóöabókinni
„Tregaslagur” lýsir hann sumarmorgni i Þórs-
mörk á þennan hátt i ljóðinu „Ó mörk”.
Ó mörk hversu sæll og rikur ég reis á fætur
af, hljóðum draumi er hárfögur morgunsól
á enni jökulsins lagöi geislandi glófann
svo gekk ég út i þitt háleita huldulíf
hvert einasta lauf var leikfang svifandi álfa
og dúnmjúkir fuglar flugu inn i ljóðið mitt
þitt blágresi festi i brjósti mér djúpar rætur
við ilina dálitiö vikurkorn bjó sér ból
en mariuhæna tritlaði létt um lófann
og himinn þinn var sú bláa blessaða hlif
sem yfir mér hvelfdist viö hamingjulindina sjálfa
ó mörk þegar sál minni svalaði vatniö þitt.