Þjóðviljinn - 10.10.1981, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 10.— 11. október 1981
MOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
btgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóltir
Umsjónarmaöur sunnudagsblaös: Guójón Knðriksson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlöðversson
Biaöamenn: Álfheiður Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Ástgeirsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.Jón Guðni Kristjánsson.
íþróttafréttamaður: Ingólfur Hannesson.
Utlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Björn Br. Björnsson .
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
'Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglýsingar: Unnur Kristjánsdóttir
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Haröarson
Afgreiðsla: Kristin Pétursdóttir, Bára Sigurðardóttir.
Simavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen
Jónsdóttir.
Utkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6,
Reykjavik, sími 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf..
rrtsf/örnararein
Óánægja
loðnusjómanna
Horfur eru á þvi að loðnuflotinn hætti veiðum
i byrjun vertiðar vegna óánægju útgerðarmanna
og sjómanna með sinn hlut. Þegar loðnuverð var
ákveðið i ágúst var reiknað með hækkun afurða-
verðs, en það hefur þess i stað breyst til hins
verra vegna sölutregðu og gengis-
sviptinga.Þjóðhagsstofnun hefur reiknað út, að
til þess að hallinn á loðnuvinnslunni verði ekki
meiri en 11% eins og gert var ráð fyrir i siðustu
verðákvörðun, þyrfti skiptaverð að lækka úr 450
krónum i tæplega 300 krónur á tonnið eða um
þriðjung.
Að sjálfsögðu er það óviðundandi fyrir loðnu-
sjómenn að þurfa að taka á sig þriðjungs lækkun
á kaupi vegna þessara breyttu aðstæðna. Krafan
um að rikissjóður hlaupi með beinum hætti undir
bagga og reiði fram 60 milljónir króna þannig að
skipaverð héldist óbreytt til vertiðarloka, virðist
þó nokkuð langsótt. Það liggur fyrir heimild til
Verðjöfnunarsjóðs að taka lán með rikisábyrgð
til þess að mæta vandanum. Rikissjóður mun
siðan vera ábyrgur rætist ekki úr er nær dregur
áramótum eins og oft hefur gert, og menn gera
sér enn vonir um. Það yrði reiðarslag ef loðnu-
flotinn stöðvaðist og allir verða að leggjast á eitt
til þess að greiða úr þeim vandkvæðum sem
uppi eru. — ekh.
Lok, lok og læs
í Sjálfstæðisflokki
Sláturtiðin er hafin i Sjálfstæðisflokknum.
Siðustu vikur hefur orðið æ ljósara að ætlun
Geirsarmsins i flokknum er að ganga milli bols
og höfuðs á allri sjálfstæðisviðleitni innan hans.
Slátrunin á að hef jast á lándsfundinum og halda
áfram i prófkjörinu fyrir borgarstjórnarkosn-
ingarnar siðar i haust.
Opin prófkjör hafa verið ein helsta skraut-
fjöður Sjálfstæðismanna i seinni tið, og mörg
köpuryrði fallið af þeirra hálfu i garð flokka eins
og Alþýðubandala^íns sesnns®feafa forval meðal
flokksbundinna. P.n nú íiggur svo mikið við hjá
flokksskrifstofu og J'eirsaimai, íáð búið er að loka
prófkjörinu i ReykjaviK, enda komin sláturtið og
fullbrýndur kutinn. Nú á að slátra hinum óþægu
Sjálfstæðismönnum sem samkvæmt skoðana-
könnunum njóta fylgis um eða yfir helmings
stuðningsmanna flokksins. Þeir einir verða settir
ávetur, sem fitna vilja á flokksbitanum hjá Geir
Hallgrimssyni.
Hvað sem segja má um skynsemina i opnum
prófkjörum er deginum ljósara, að hafi flokks-
stofnanir einu sinni opnað framboðsdyr flokksins
upp á gátt fyrir gestum og gangandi verður
hurðum ekki skellt i lás nema með þvi að loka
fjöldann úti. Lokuninni er stefnt gegn þeim sem
,,sviku” Geirsarminn, en almennt stuðningsfólk
Sjálfstæðisflokksins skilur fyrr en skellur i tönn-
um. úr þvi það dirfist að styðja annan en Geir
Hallgimsson er sliku fólki vinsamlegast bent á að
hypja sig með sina menn. Geirsarmurinn i Sjálf-
stæðisflokknum stefnir hiklaust að þvi að kljúfa
flokkinn, og treystir á að útilokuðum muni
reynast erf itt að f óta sig i ný jum flokki. ekh.
úr aimanakinu
Það er venjan að fólk og
flokkar taki afstöðu til atburða
erlendis einsog fara gerir. Yfir-
leitt er auðveldara að taka af-
stöðu til mála sem gerast fjarri
en þeirra sem hrópa á afstöðu
manns i hlaövarpanum. Þvi
lengra sem er til þess lands sem
atburðir gerast i, — þeim mun
auðveldar er að taka afstöðu.
Gott dæmi um „ódyra” af-
stöðu i pólitikinni eru at-
burðirnir i Póllandi siðustu
misserin Nú keppist hver um
annan þveran um að taka
afstöðu með Einingu og að-
gerðum verkafólks þar i landi.
Það er auðvitað ánægjulegt að
frelsisbarátta alþýðu hvar sem
er njóti sem viðtækastar sam-
úðar og samstöðu — og sérstak-
ihaldssöm — og hún muni 1ata
hið sanna eðli sitt koma i ljós
áður en valdadagar skriffinn-
anna sem brúka blekbyttur
Kremlarbænda i Póllandi eru
allir. Hvað sem þessum vanga-
veltum liður, þá er það stað-
reynd að Morgunblaðið og aðrir
borgaralegir fjölmiðlar styðja
frelsisbaráttu verkafólks og
samtök þeirra i Póllandi, i orði
kveðnu.
Það er eins með kaþólsku
kirkjuna i Póllandi og Morgun-
blaðið á tslandi, fhaldseðiið á
eftiraðkoma i lós. t þessu máli
einsog öllum öðrum. Þetta
gætum við sannreynt— með þvi
einfaldlega að fylgja eftir sömu
kröfum og pólskur verkalýður
hefur gert. Þá stirðnaði ihaldið
A vesturlöndum er vald
borgarastétta iðulega dulið.
Eins er það hér á landi.
Morgunblaðsihaldið kvartar oft
undan þvi að verkalýðshreyf-
ingin sé valdamikil hér á landi.
Hvað segðu þeir ef verkalýðs-
hreyfingin færi að dæmi Ein-
ingar?
Fyrirmyndar Eining
frá Póllandi
lega ánægjulegt að enginn skuli
vilja skerast úr leik — utan Jón
Múlinn. Menn viljla sjá höfuð-
móthverfur mannkynsins i
Bandarikjunum og Sovétrikj-
unum og halda i bernsku sinni
að hægt sé að setja samasem-
merkiá milli póiskrar alþýðu og
Bandarikjanna i þessu sam-
bandi.
Með þvi að standa með
pólskum verkalýð sé maður að
heriast gegn Sovét og þarmeð
efla andstæðing þeirra, Banda-
rikin. En fyrir okkur sem um
hvorugt stórskrimslið ergefið —
en höfum áhuga á vexti og við-
gangi sósi'alismans, sjálfstjórn
alþýðunnar hefur samstaðan
annað innihald. Nefnilega það,
að með þviað styrkja á alla lund
sjálfstjórnarviðleitni i einu
landi sé verið að vinna sósi'al-
ismanum og frelsisbaráttunni
lið í öllum löndum. Li'ka heima
fyrir.
Þarmeð komum við að kjarna
þessa máls einsog hann snýr að
okkur á Islandi. Þarsem er
verið að kúga fólk og múlbinda
— þar er verið að leika okkur
illa. Höfuðmóthverfumar eru á
milli þeirra sem hafa auð og
vopn annars vegar og þeirra
sem ráða hvorugu hins vegar.
Nú er freistandi að leika sér
með orð og segja að i Póllandi sé
þjóðfélagsbylting i gangi, ómót-
mælanlega bylting alþýðunnar
sem sé loks að risa upp til að
taka völd sem henni ber sögu-
lega og siðferðislega auðvitað.
Eðli málsins samkvæmt hefur
þessi frelsisviðleitni pólskrar
alþýðu smitandi áhrif; alþýður
annarra landa tendrast af
baráttunni. Útkoman gæti þvi
orði samfelld bylting heims-
byggðarinnar gegn vald-
höfunum. En meðan aö við
biðum samfelldu byltingarinnar
skulum viö snúa okkur að upp-
hafi þessa máls á ný.
Þab má undarlegt heita að
Morgunblaðið og skyldmenni
þessog tengdaliöhefur alltlokið
upp einum munni um ágæti Ein-
ingar. Það gera þeir frá hægri
væntaniega á forsendum sem
getið var hér fýrr auk þess sem
kaþólska kirkjan i Póllandi
hlýtur að höföa til þeirra sem
eru kaþólskari en páfinn í öllum
löndum. Nú er það svo, að þeir
sem þekkja til eystra segja
margir hverjir að það sé aðeins
timaspursmál hvenær kaþólska
kirkjan láti af stuðningi sinum
við þjóðfélagsbyltinguna i Pól-
landi.Svovitnað sé tilálits Agn-
esar Heller, lærimeyjar Lúcas-
ar, þá segir hún aö i eðli sínu sé
kaþólska kirkjustofnunin
„Þetta er bara þessi venjulega
óánægja með mannaráðningar og
annaö i þeim dúr Spurningin er
aö minu mati fyrst og fremst,
hvort yfirmenn eigi á annaö borö
aö fá aö stjórna eöa aö upp veröi
tekin einhver Samstööu-fyrir-
mynd hér innan veggja", sagöi
Höröur F’rimannsson yfirverk-
fræöingur sjónvarpsins um þá
deilu sem þar er komin upp og
Visir sagöi frá i gær.
heldur en ekki. Morgunblaðið
ærðist, og fylgiblöðin með.
Sjálfstæðisflokkurinn samein-
aðist að bragði gegn vágest-
inum, valdi almennings og jafn-
vel valdatöku alþýðu.
Saga mannkynsins er saga
stéttabaráttu. Og stéttabarátta
getur fætt af sér þjóðfélagsbylt-
ingar. Þó þvi fari fjarri að i
þeim sé stóri sannleikurinn
endanlega fundinn — þá dettur
engum i' hug að efast um sögu-
legtgildi þeirra. Allar byltingar
fela isér reynslu sem draga má
óteljandi lærdóma af. Rúss-
neska byltingin var undur
merkileg og góð bylting— þegar
kúgaðar stéttir brutust undan
aldakúgun ofbeldissinnaðra
Óskar
Guðmundsson
skrifar
vaídhafa. Og sú bylting var og
er lýsandi fordæmi bæði hvað
varðar það sem við getum lært
okkar baráttu og hugsjónum til
framdráttar og ekki sfður fyrir
þá sök hversu óendanlega
margt sú bylting hefur borið
með sér sem við verðum og vilj-
um forðast. Skrifræðisrikið
eystra á næsta fátt skylt með
hugmyndum okkar um frelsið
og bræðralagiö, þarsem maöur
er orðinn herra umhverfis si'ns.
Eins er það með þá byltingu
sem núer igangii'Póllandi. Þar
eruótal hlutir og merkar kröfu-
gerðir bornar fram tilsigurs og
gerðar aö raunveruleika. Af
þessu eigum við að læra — og
það sem fyrst.
Einmitt það ætti verkalýðs-
hreyfing og Alþýðubandalag að
gera. Við skulum i gamni og
alvöru setja fram nokkrar kröf-
ur í anda Einigar i Póllandi:
1) Stórveldi Morgunblaðsins
og nánast einokun á þvf að reka
blað með gróða verði lagt niður.
Fasteignasalar og aðrir aug-
lýsendur sem halda því blaði
uppi dreifi auglýsingum eða
setji fjármagn i þau blöð, sem
fólkið vill gefa út.
2) Verkafólki á vinnustöðum
með fleiri en tiu manns sé heim-
iltað reka leiðinlega og ósann-
gjarna forstjóraog yfirmenn og
ráða sjálft yfirmenn í þeirra
stað.
3) Oll fyrirtæki opni bókhald
sitt og kynni itarlega á vinnu-
staðafundum, sem ákveði
hvernig skuli farið með fjár-
magn á vegum fyrirtækisins i
framtiðinni.
4) Rikisfjölmiðlarnir verði
opnaðir fyrir fólkiði landinu og
þeir sem vilji geti látið ljós sitt
ski'na á þeim vettvangi, þegar
það hefur til þess löngun. Aug-
lýsingar verði bannaðar i rikis-
fjölmiðlunum og þeir fái fjár-
magn sitt alfarið frá rikinu
(sem innheimtir féð með skatt-
lagningu á fyrirtæki).
5) Húsnæðisvandi lands-
manna verði leystur með bygg-
ingum og kaupum á eldra hús-
næði. Þau fyrirtæki sem hefðu
ella lagt i nýbyggingar fyrir
starfsemi si'na, bankar eða stór-
fyrirtæki á Bfldshöfða, svo dæmi
séu nefnd, fjármagni þetta litil-
ræði.
6) öll fyrirtæki með fleiri en
fimm starfsmenn lúti stjórn
vinnustaðaráða sem starfs-
menn kjósi á vinnustaðafundum
sem haldnir eru á mánaðar-
fresti. Vinnuþrælkunin verði af-
numin með öllu i landinu.
Bannað sé að vinna meir en
fjörutiu tima i viku.
Svona mætti lengi þylja sér til
skemmtunar og gagns. En við
erum hógværir verkalýðs-
sinnarnir i Alþýðubandalaginu
og sættum okkur við mála-
miðlun fyrir næstu kosningar.
Að vinnustaðaráð verði kosin
við öll fyrirtæki og ráöið hafi
vald til að samþykkja eða neita
uppsögnum verkafólks og
nýjum ráðningum.
Fyrstu mánuði næsta árs
verða aöeins nokkur fyrirtæki
sett undir vinnustaðaráð og
bókhald opnað. Valdið til verka-
fólksins I anda Einingar.
Eftir allt stuðningstalið i
Mogganum gæti maður átt von
á að atvinnurekendur byðu
glaðir fyrirtæki sin fram til
þessa lýðræðis. Eða þarf
islenskur verkalýður og Alþýðu-
bandalagið að fara út i hart
einsog félagarnir i Póllandi?
—óg