Þjóðviljinn - 13.02.1982, Blaðsíða 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 13.— 14. febrúar 1982.
DJÚBVIUINN
Málgagn sósfalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
Útgcfandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Kitstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ölafsson.
Fréttastjóri: Álfheiður Ingadóttir.
úmsjónarmaður sunnudagsblaös: Guöjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaöamenn: Auður Styrkársdóttir, Magnús H. Gislason, Öskar
Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson.
íþrótta- og skákfréttamaöur: Helgi Ólafsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir Guðjón Sveinbjörnsson.
f.jósmyndir:Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Elias Mar, Trausti Einarsson.
Auglýsingar: Hildur Kagnars, Sigriöur Hanna Sigurbjörns-
dóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiösla: Bára Siguröardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Ilúsmóöir: Bergljót Gúöjónsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmunds-
son.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Sföumúla 6,
Keykjavík, simi 81333
Prentun: Blaðaprent hf.
rritstjórnargrerin
Öngull gamla tímans
í Reykjavíkurborg
• Lítt sárir en ákaflega móðir standa Sjálfstæðis-
menn í Reykjavík uppi með borgarstjórnarlista í
höndunum eftir margra vikna þóf. Allt er gott sem
endar vel. Ýmsir andstæðingar íhaldsins haf a verið að
gera því skóna að Sjálfstæðismenn væru orðnir svo
fótfúnir í höfuðborginni að þeim myndi reynast um
megn að sparka saman lista. Þjóðviljinn hefur ekki
látið það henda sig að vanmeta íhaldið svo hrapalega.
Magnús Jónsson prófessor og ráðherra sagði eitt sinn
um íhaldslista að á honum væri einn sem seldi sement,
annar síld og sá þriðji sannfæringu sína. í flokkum
þar sem svo háttar er hægt að berja saman lista.
• Að dómi margra Sjálfstæðismanna var það nán-
ast vanhelgun á sköpunarverkinu þegar Alþýðu-
bandalagið felldi hálfrar aldar meirihluta íhaldsins í
Reykjavík og myndaður var nýr meirihluti í borginni.
Slíkt náttúrulögmál var það orðið í hugum ráðamanna
að Reykvíkingar lytu flokksræði íhaldsins, að þeir
fóru í magnaða fýlu við borgarbúa, og Morgunblaðið
hef ur látið eins og Reykjavík haf i máðst út af kortinu
allt kjörtímabilið.
• En nú er allt fallið i Ijúfa löð. Sjálfstæðismenn í
Reykjavík eru yfir sig ánægðir með borgarstjórnar-
listann. Þeir eru sammála um að hann fari batnandi
frá miðju og niðurúr, og í neðstu sætunum sé hvert
valmennið öðru f remra. Þar eru t.d. tveir f lóttamenn
úr borgarstjórn, þeirólafur B. Thors og Birgir ísleif-
ur Gunnarsson, sem lögðu það ekki á sína pólitísku
framtíð að tapa borginni tvisvar.
• Sjálfstæðismenn í borginni eru sérstaklega
ánægðir með þær breytingar sem kjörnefnd hefur
gert á úrslitum prófkjörsins. Allir eru til að mynda
sammála um að sem kosningabeita sé læknirinn
skárri i ellefta sætið heldur en skólastjórinn. Ellefta
sætið er mikilvægt vegna þess að nái íhaldið því í
kosningunum er sköpunarverkið aftur komið í samt
lag, og gamli tíminn heldur innreið sína í Reykjavík.
Áðurnefndur Magnús sagði um það er Ólafur Thors
var fyrst í framboði að hann væri aðeins „fögur tál-
beita" fyrir Jón Þorláksson: „Þegar svo kjósendur
hefðu gleypt þessa fögru og glæsilegu flugu, þá
hrykkju þeir við, því þá stæði kolryðgaður öngullinn i
þeim..." Gamla íhaldið breytist ekki þótt andlitinu sé
lyft með skurðaðgerðum kjörnefndar á listanum. Og
þó ekki sé við hæf i að kalla Davíð Oddsson kolryðgað-
an öngul svo æskuglaður sem hann er, þá má ráða af
stefnu oddvitans, að markmiðið er aðeins það eitt að
snúa í einu og öllu aftur til gamla íhaldstímans, til kol-
ryðgaðrar fortiðar flokksræðisins í Reykjavík. Ungir
menn geta verið gamlir í sér.
• En ánægja Sjálfstæðismanna með listann er engu
að síður mikil. Allir þykjast vissir um að samstarf
Davíðs og Alberts Guðmundssonar verði með slíkum
ágætum að þar gangi ekki hníf urinn á milli. Þar verði
hvorki glundroði né ósætti, enda haf i þeir sýnt að þeim
sé lagið að vinna saman.
• Mikið vanþakklæti væri það af Reykvíkingum og
móðgun við guðfeðurna í borginni, ef þeir fúlsuðu við
þessum ágæta lista og afturhvarfinu til gamla tímans.
En öngulinn munu þeir samt ekki kokgleypa fyrr en
það er öruggt og ótvírætt að Davíð Oddsson verði
borgarstjóVaefni Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.
Ekki má dragast lengi að það verði tilkynnt.
— ekh
úr aimanakínu
Við þekkjum öll söguna af
honum Nonna,sem fórisveitina
og hætti upp frá þvi bæði að
stela og Ijúga. Þar fckk Nonni
kraftmikla fæðu og sitthvað að
glima við, sem hæfði þróttmikl-
um strák. Þar voru lika fallegu
lömbin, kusan hún Búkolla,
hesturinnGrániog boli.sem all-
ir voru hræddir við. Nonni fékk
að fara á hestbak og Nonni fékk
að fara i göngur og Nonni
stækkaði og stæltist. Og þarna
var hún amma, sem ekki kunni
aðskamma, heldur prjónaði og
sagði sögur, og hann afi, sem
gekk við stafi og vissi allt.
Þannig leið lifið áfram i rjóma-
logni við nytsöm störf.
Þetta voru skemmtilegar sög-
ur. Alltaf var eitthvað nýtt að
gerast — hver siða ótæmandi
uppspretta furðulegra fyrir-
bæra. Grasið „ilrnaði”: I Þing-
holtunum var fýla af malbikinu.
Nonni hljóp „eins og fætur tog-
uðu” yfir stokka og steina; i
Þingholtunum hljóp enginn neitt
nema undan bílunum. Himinn-
inn var „heiður og tær”; i húsa-
görðum Þingholtanna sást litið
til himins fyrir húsum.
Það eina sem ég kannaðist við
úr þessum sögum voru afinn og
amman. Afar minir gengu við
Þankar um sveitasœlu,
vídeó og sitthvaðfleira
stafi og vissu allt og ömmurnar
voru síprjónandi. öll voru þau
úrsveitinni, en ég minnist þess
ekki, að nokkurt þeirra hafi
nokkru sinni talað um „sveita-
sælu”. Þá sjaldan sem þau
minntust uppruna sins, var gef-
ið í skyn, að heldur hefði þjóðfé-
laginu miðað fram á veg. Þessi
kynslóð lærði aldrei að hall-
mæla neinu, og þvi er hreinlega
ekki minnst á sveitina. Það
lengsta sem ég hef heyrt þessa
öldnu kynslóð minnar ættar
ganga i þessum efnum var það,
að annar afi nn sag ði ei tt sinn, að
þegar komið hafi verið fram
undir vor i sveitinni hans, hafi
margir verið farnir að liggja
fyrir — af máttleysi. Þetta var .
nú öll „sælan”.
Sú kynslóð, sem nú er að
hverfa, upplifði byltingu á öll-
um sviðum þjóðlifsins. HUn var
gerandi alls þess, sem við nú
njótum afraksturs af. Þessi
kynslóð þekkir kulda, myrkur,
strit og hungur. En aldrei æðr-
aðisthún . Þetta sýnirog sannar
i eittskipti fyrir öll, að aðlögun-
arhæfni mannkyns eru nær eng-
in takmörk sett.
Nú er mjög i tisku að amast
við neyslunni. Nú skilst manni,
að allir séu á bólakafi i að vinna
og vinna til þess eins að geta
eytt og spennt. 1 dag er það bill,
i gær var það hús og á morgun
myndsegulband. Þetta þykir
ómerkilegt. Menn eiga auðvitað
að kveða rimur, lesa fslend-
ingasögumar, rækta kálgarðinn
sinn og fara i leikhUs — búið.
Minkynslóð, sem óðum er að
færast yfir á fertugsaldurinn,
var uppnæm fyrir hugmyndum
af þessu tagi. Þjóðfélagið — það
var ógeðslegt. Húsgögn — flækt-
ust bara fyrir. Rafmagn —
kertaljós miklu betri. Venjuleg-
ar íbúðir — hriplek fúareköld
miklu hlýlegri.Sum fóru jafnvel
upp isveitog prófuðuialvöru að
vera án þeirra hluta, sem nú-
timaþjóðfélag býðuruppá. Flest
létu sér þó nægja að vera bara
gáfuleg i munninum.
Þessi hugsunarháttur nær
auðvitað til fleiri manna en
þessarar einu kynslóðar, eða
öllu heldur aldurshójK. AHir,
sem vilja að aðrir haldi sig gáf-
aða, virðast nú tala i þessum
dúr. Hugmyndirnar taka á sig
ýmsa mynd og má greina i
þeim vissa þróun gegnum tið-
ina. Þannig var i fyrstu talað
um vinnugræðgi þjóðarinnar —
vinnusýkin var hennar helsta
böl skildist manni. Þessi hug-
mynd náði þó ekki að skjóta
löngum rótum, þóttekkisé jurt-
in enn visnuð, það spurðist
nefnilega Ut, að kaup almenn-
ings væri lágt. Hversu lágt? Nú,
svona lágt, sögðu menn. Þá var
Auður
Styrkársd.
skrifar
að finna nýja leið. Umhverfið.
Umhverfið er svo „ómann-
eskjulegt” —danska: umenn-
eskeligt, áður töluðu menn um
mennskt og órriennskt hér á
landi).
Breiðholtið varð næsti skot-
spónn. Þar var hrúgað saman
láglaunafólki og manni skildist
að allt væri þar i rusli, eða
myndi amk. fljótlega verða það.
Að hinu var aldrei gáð, Ur hvers
konar húsnæði verkamennirnir
og verkakonurnar komu. En
það var einmitt úr sömu fúakof-
unum og i dag eru seldir á
hundrað miijónir gamlar.
NU er Breiðholtið orðið gróið
hverfi og öllum orðið ljóst, að
fólkið þar spjarar sig rétt eins
ogannað fólk i landinu — hvorki
betur né verr. Breiðholtið er þvi
orðin þreytt lumma með enga
merkingu. Hvað er þá til ráða?
Myndbandavæðingin. Nú sit-
ur alþýða landsins og glápir á
eitthvert vi'deó lon og don —
glápir frá sér allt vit. J.R. i
Dallas orðinn eitt helsta átrún-
aðargoð þjóðarinnar og sá, sem
allir vilja likjast. Heimsmyndin
sem almenningur kemur sér
upp með þessu glápi sínu, er
auðvitað voðaleg, menn eiga að
vera óprúttnir, halda framhjá
og hegða sér eins og ofurmenni,
konur eyða deginum i að vera
sætar. Vinur minn Andrés önd
var þó hátið hjá þessu. Það eina
sem hann gerði rangt var að
hann fór aldrei á klósettið, svaf
aldrei hjá Andrésinu, var stund-
um leiðinlegur við ungana sina
og skithræddur við villimenn.
NU er hann alveg gleymdur og
grafinn.
Ég verð að viðurkenna, að ég
skil ekki svona tal. Mér meira
að segja leiðist það. Og ég held,
að afar minir og ömmur séu á
sama máli. Fyrir þau eru hlutir
einsog ljós.sem kemur ef mað-
urýtir á takka, inniklósett með
rennandi vatni, vaskar með
rennandi vatni, ryksugur, elda-
vélar, frystikistur og sjónvarp,
svo eitthvað sé nefnt, hreinn
munaður. önnur amman mín
skildi aldrei útvarpið við sig
meðan hún lif ði. Hin horfir á allt
i sjónvarpinu. Pönnukökubakst-
urinn er leikur einn. Afi minn er
ennþá vitur, þrátt fyrir sjón-
varpið. Amma kann ennþá sög-
ur.
Aðspurð um eyðsluna, myndu
þau svara: „HUn er kannski
mikil, en...” Aðspurð um vinn-
•una, myndu þau segja „HUn er
mikil hjá mörgum, en...” Að-
spurð um sjónvarpið myndu þau
segja „Það er ekki gott fyrir
börnin að horfa á giæpamynd-
ir.” Og ef ég spyrði þau, hvort
menn verði ekki heilalausir á
sjónvarpsglápi, myndu þau
spyrja á móti: „Ætlarðu að
haida þvifram, að okkur skorti
hyggjuvit, rýjan min?”
Nei, ég skil ekki þennan
hamagang. Hér er annaðhvort á
ferðinni undarlegur misskiln-
ingur á eðli mannlifsins, ein-
hver sífelld þrá eftir ööru en þvi
sem er — eða hin eilifa _ þörf
„róttæklinga” til að láta á sér
bera og hafa vit fyrir öðrum.
Hin leninfska flokkskenning læt-
ur nefnilega ekki aö sér hæða.
Má ég þá heldur biöja um sög-
urnar hennar ömmu?