Þjóðviljinn - 13.02.1982, Blaðsíða 32

DWÐVIUINN1 Aftalslmi Þjóftviljans er 81333 kl. 9-20 mánudag til föstudaga. Utan þess tlma er hægt aft ná i blaöamenn og aftra starfsmenn blaftsins I þessum slmum: Ritstjórn 81382, 81482 og 81527, umbrot Aðalsími Kvöldsími Helgarsími afgreiðslu 81663
Helgin 13.— 14. febrúar 1982. 8iz85, ljósmyndir 81257. Laugardaga kl. 9-12 er hægt aft ná i af- greiftslu blaftsins I slma 81663. Blaftaprent hefur slma 81348 og eru blaftamenn þar á vakt öll kvöld. 81333 81348
nafn
vfkunnar
Ingimar
Jónsson
Ingimar Jónsson forscti
Skáksambands tslands hefur
staftiö f ströngu aft undan-
förnu vift undirbúning
Rcykjavíkurskákmótsins
sem nú stendur yfir. Ingimar
hefur veriö formaftur Skák-
sambandsins i rúmlega eitt
og hálft ár og hefur starf-
semi þess staftift meft mikl-
um blóma þennan tlma.
Þjóftviljinn haffti samband
vift hann og spurfti hann
hvort hann teldi aft skák-
áhugi færi vaxandi meft
þjóftinni.
„Ég tel aft áhugi á skák-
listinni hafi tvimælalaust
aukist hér á landi siöustu ár.
Mótum hefur fjölgaft og þátt-
takan oröin meiri en áöur
var. Skáksambandift hefur
staftift fyrir mörgum stórum
skákmótum, og hefur stuölaft
aft þvi aft fá hingaft þekkta
skákmenn til þátttöku. Meft
auknu starfi Skáksambands-
ins alls staftar á landinu
fjölgar félögunum og nú er
komin upp ný skákhreyfing i
grunnskólunum ef svo má
segja og á ég þá vift skóla-
skákmótin. Þaft eru þrjú ár
siöan farift var aö halda þau
og i fyrra tóku um 4000
grunnskólanemendur þátt i
þessum mótum”.
Þarf ekki mikift fjármagn
til svona viftamikillar starf-
semi?
„Jú, það kostar mikift fé og
i þetta fer einnig mikill timi.
Fjármagn frá hinu opinbera
s.s. rikinu er alltof litil. Al-
þingi veitti Skáksamband-
inu 65 þúsund krónur, en
menn óttast aft það kunni aö
lenda undir hnifnum, þegar
fariö verður aft skera niftur.
Til aft afla fjár til starfsemi
sinnar leitar Skáksambandift
til velunnara sinna, sem eru
allmargir. Ég vil i þessu
sambandi minnast á hinn
mikilvæga stuftning Lands-
bankans vift skákiftkun i
landinu, en bankinn hefur
ákveftift aö stofna sjóft til
þess aft verftlauna þá sem ná
alþjóftlegum meistaratitli
eöa stórmeistaratitli. Sjóftur-
inn á einnig aft styrkja skák-
mótahald fyrir fólk undir tvi-
tugu. Þá hefur Brur.abóta-
félagift sett á stofn heiöurs-
launasjóft og er gert ráft fyrir
aft auglýst verfti eftir um-
sóknum næsta haust. Allt
þetta er þakkarverftur stuftn-
ingur viö skákmennt i land-
inu”.
Nú er Skáksambandift meft
mikift mót hér I Reykjavik.
„Já, i Reykjavikurskák-
mótinu, sem nú stendur yfir
eru 54 þátttakendur i allt(þar
af 23 tslendingar. Þetta mót
markar viss timamót, þar er
teflt eftir opnu kerfi, þannig
aft menn veljast saman i
upphafi eftir styrk og hver
keppandi teflir vift 11 manns.
Kerfiö virkar þannig, aft
smátt og smátt myndast
hópur sterkustu manna,
þannig aft úrslit verfta sann-
gjörn. Þetta kerfi verftur
notaft áfram i komandi
mótum”. Svkr
Guöjón Baldvinsson: Áöur en vift fengum samningsréttinn var þetta
leiftinlegt pot og betl (Ljósm.: eik).
Sleitulaus barátta
í þessi fjörutíu ár
Rætt við Guðjón
B. Baldvinsson
í tilefni af 40 ára
afmæli BSRB
en hann hefur setið
allra manna
lengst í stjórn
bandalagsins
Bandalag starfsmanna rikis og
bæja (BSRB) er 40 ára i dag,
sunnudaginn 14. fcbrúar en þaft
telur innan sinna vébanda nær 16
þúsund félaga. i tilefni af þessum
timamótum sótti Þjóöviljinn
heim Guftjón B. Baldvinsson, en
hann hefur setift allra manna
lengst i bandalagsstjórninni og
var ritari i fyrstu stjórn BSRB
áriö 1942. Hann sagöi af sér úr
stjórninni 1973 og gerftist þá
starfsmaftur bandalagsins. Og
cnn sinnir hann ýmsum félags-
störfum i tengslum vift BSRB.
Guðjón og Anna kona hans tóku
blaftamanni ákaflega elskulega
og áftur en varfti var rjúkandi
kaffi á borfti og kökur.
— Hvenær fóru opinberir
starfsmenn fyrst aft mynda
stéttarfélög, Guöjón?
— Þaft voru simamenn sem
fyrstir urftu til þess árið 1915 og
þaft sama ár boftuftu þeir verkfall
ef ekki yrfti gengiö aö launa-
kröfum þeirra. Þeir íengu sitt
fram en daginn eftir aft sam-
komulag náðist var lagt fram
frumvarp á alþingi um bann viö
verkföllum opinberra starfs-
manna. Það var samþykkt og
haffti þaö mikil áhrif á kjara-
barátluna næstu áratugi.
— Þaft var svo ekki fyrr en 1942
aft opinberir starfsmenn mynda
meft sér allshcrjarbandalag?
— Reyndar var myndaö annaö
samband áriö 1919 og stóöu aft þvi
5 félög. Þaft sem hratt þvi af stað
var mikil dýrtiö i landinu sem litt
var bætt i launum. Aöall'orsvars-
menn þessa sambands voru þeir
Agúst H. Bjarnason prófessor og
Matthias Þórftarson fornminja-
vörftur. Þeir þokuöu einhverju
áleiðis i sambandi viö dýrtiftar-
málin og böröust ennfremur íyrir
úrbótum i skattamálum og var
um tima mikill kraftur i þeirn.
Þeir hótuðu þvi jafnvel að bjófta
fram lista i alþingiskosningum
fengju þeir ekki menn á lista hjá
flokknum. Aö þessu sambandi
stóftu kennarar, simamenn,
hjúkrunarkonur og prestar, en
þaö lognaftist út af áriö 1929.
— Lá svo allt niftri á kreppu-
árunum?
— Á kreppuárunum gerðist
mikift i verkalýftsmálum. Alþýftu-
sambandið var búiö að sýna fram
á að hægt var aft vinna sigra og
verkalýftsíélögin voru búin aö fá
viðurkenndan samningsrétt. Auk
þess voru opinberir starfsmenn,
einkum kennarar, viöa i forystu
fyrir verkalýösfélögum. Þetta
allt varft undirrótin aft þvi aö
opinberir starfsmenn fóru aftur
aft hugsa sér til hreyfings. Það
hafði lika gerst aö komnar voru
nýjar rikisstofnanir svo sem
einkasölur og fólkið sem ráðið var
aö þeim var algjörlega réttinda-
laust-, hver einstaklingur ráðinn
munnlega meö geöþóttakaupi.
Starfsmannaíélag rikisstofnana
var stofnaö áriö 1939 og var ég
fyrsti formaftur þess. Félagið lét
strax gera könnun á kjörum
starfsmanna og kom fram
ótrúlega mikill launamunur á
mönnum sem unnu svipuö störf.
Munurinn gat verift frá 150
krónum á mánuði og upp i 275
krónur. Þaö kom lika i ljós aft
launamálin voru óhemjukraftak.
Þess voru jafnvel dæmi að menn
þyrftu aft kvitta i fjórtán staöi
fyrir launin. Ég man t.d. aft póst-
menn voru meft mjög skipt laun.
Þeir fengu peninga til fatakaupa,
fyrirsólu á frimerkjum, dýrtiðar-
uppbót o.s.frv.. Þeir voru m.a.s.
meö olnbogabætur.
— llver voru svo tildrögin aft
þvi aft BSRB var stofnaft?
— Fyrstu tildrögin voru eigin-
lega þau aft kolaverð hafði hækk-
aft gifurlega og bankamenn áttu
frumkvæfti aö þvi aft opinberir
starfsmenn héldu fund um
sameiginleg kolainnkaup og dýr-
tiðarmál almennt. Þessi lundur
var haldinn i desember 1940 og
upp frá þvi var fulltrúaráft opin-
berra starfsmanna stofnaö og þvi
faliö aö stuftla aö myndun sam-
bands. Fulltrúaráðiö starfaöi svo
allt árift 1941 en BSRB var stofnað
14. febrúar 1942.
— Þú nefndir aft bankamenn
hefftu haft fumkvæöi, en nú eru
þeir alls ekki i BSRB. Hvernig
stendur á þvi?
— Bankamenn voru áheyrnar-
fulltrúar á stofpþinginu, en vildu
ekki vera með. Sá hugsunarhátt-
ur varft ofan á hjá þeim aft láta
bankastjórana ráöa laununum;
þeir treystu á persónusamband
við þá.
— Hvaða félög stóðu aft stofnun
BSRB?
— Þaö voru 14 félög og voru
samtals innan þeirra um 1500
félagar eöa 10 sinnum færri en nú
eru i BSRB. Kennarar voru lang-
fjölmennastir og var bandalgift
stofnað i kennarastofu Austur-
bæjarskólans.
— Hverjir voru i stjórn?
— Sigurftur Thorlacius skóla-
stjóri var kjörinn formaöur og
Lárus Sigurbjörnsson vara-
formaöur. Sjálfur var ég ritari en
aftrir i stjórn voru Guftmundur
Pétursson, Þorvaldur Arnason,
Asmundur Guftmundsson og Sig-
urftur Guðmundsson. Sigurður
Thorlacius haffti meiri forystu-
hæfileika en almennt gerftist og
var auk þess laginn og þekktur
maður i þjóftfélaginu. Þaft var þvi
mjög heppilegt aö hafa hann i
forystu en þvi miöur féll hann
fljótt frá.
— Náftuft þift fljótt árangri?
— Þaft sem ber hæst og þótti
allmikill sigur var endurskoðun á
lögum um lifeyrissjóö sem náöi
fram aft ganga árift 1944. Þau
mörkuftu mikla breytingu. Þá var
skipuft nefnd til aft endurskoöa
launalögin frá 1919, aftallega
flokkun og nokkur ákvæöi um
hlunnindi en hins vegar vildum
vift ekki fá ákvæfti um vinnutima
inn i lögin; treystum þar ekki
þingmönnum. U tanþingsst jórninni
1942—44 datt ekki i hug að flytja
þetta frumvarp en Alþýftuflokk-
urinn setti það sem skilyrfti fyrir
þátttöku i nýsköpunarstjórninni
aft launalögin yrðu samþykkt og
þaö varft.
— Hvernig var vinnutima opin-
berra starfsmanna háttaft á
þessum tima?
— Hann var mjög mismunandi.
I ráftuneytunum var hann allt
niftur i 35 1/2 stundir á viku eftir
danskri fyrirmynd, en sums
staðar var hann 42 timar og
algeng vinnuvika var 48 timar,
t.d. á spitölunum. Þegar 40
stunda vinnuvikan var lögleidd
neyddumst vift til aft jafna þennan
mun þannig aft i ráðuneytunum
var vinnuvikan lengd.
— Hvaft um orlof?
— Þaö voru engir samningar
um þaft, en þekktist aft veitt væri
viku sumarfri, þó að ekki væri
þaft algilt. Veikindafri var allt á
reiki.
— Þetta hefur verift löng og
ströng barátta I þessi 40 ár?
— Já, þetta hefur veriö sleitu-
laus barátta og leiöinleg, þar til
við fengum samningsréttinn.
Aður var þetta stöftugt betl og pot
og bjónbjargarleið.
— Er eining nú meiri efta minni
en áftur?
— 1 sannleika sagt held ég aft
hún sé betri núna. Ekki ber eins
mikið á hreinu einstaklingspoti;
þaft hefur meira færst yfir i hópa
og stéttir. Annars er þaft eilifftar-
vandamál aft kenna fólki aö
standa saman.
— GFr.
Um þessar mundir heldur
Vcrkamannafélagift Hllf I
Hafnarfirfti hátiDlegt 75 ára af-
mæli sitt. Stofnfundur félagsins
var haldinn i janúar e5a febrúar
1907. Fyrsti formaftur félagsins
var Isak Bjarnason, nú Hall-
grímur Pétursson.
í tilefni afmælisins hefur verift
gefift út félagsblaftift Hjálmur, og
félagsmenn og gestir munu safn-
ast saman I Snekkjunni Hf„ i dag,
laugardag kl. 15—18. Myndin til
hliftar er af fyrstu kröfugöngu
hafnfirsks verkalýfts, og fylgja
henni hamingjuóskir Þjóftviljans.