Þjóðviljinn - 13.02.1982, Blaðsíða 18

18 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 13.— 14. febrúar 1982.
Einnig er
hér sagt frá
„Ömmu-
frum-
varpinu ”
m.a. um vissa ömmu og
heilsufar hennar.
Veiðar innan islenskrar land-
helgi á árunum milli striða voru
mikið stundaðar og voru islenskir
togaramenn litlu skárri en er-
lendir veiðiþjófar. Stöðugt var
reynt að laumast inn fyrir land-
helgislinuna sem á þessum árum
var þó aðeins 3 milur frá land-
steinum. Eftir að loftskeytatæki
komu til sögunnar upp úr 1920
voru þau ekki sist notuð til að
koma boðum um feröir islensku
varðskipanna og dönsku herskip-
anna sem gæta áttu landhelg-
innar. Mynduð voru félög með
tengiliðum i landi þar sem notast
var við dulmálslykla. Sumir
sögðu að loftskeytatæki á þessum
árum hefðu fyrst og fremst verið
sett i suma togaranna til að auð-
velda njósnir um varðskip og
veiði.
Stórpólitískt mál
Landhelgisnjósnir voru heitt
pólitiskt deilumál á 3. og 4. ára-
tugnum, ekki sist vegna þess að
ýmsir stórútgerðarmenn og jafn-
framt forkólfar Sjálfstæðisflokks-
ins urðu uppvisir að slikum njósn-
um. Andstæðingar hans notfærðu
sér slikar uppljóstranir út i æsar,
eins og eðlilegt var. Einnig var
hart deilt á yfirstjórn Landhelgis-
gæslunnar fyrir linku og spill-
ingu.
Einn þeirra manna sem kom
töluvert við sögu landhelgis-
njósna á þessum árum var Jón
Auðunn Jónsson útgerðarmaður á
ísafirði og alþingismaöur Sjálf-
stæðisflokksins. Hinn 5. nóvem-
ber 1927 kom t.d. eftirfarandi frá-
sögn i Skutli sem Halldór Laxness
notfærir sér siðan i Ljósvikingn-
um:
„Þór kom hér á dögunum með
enskan botnvörpung St. Keverne
að nafni. Hafði tekið hann inn á
Aðalvik með vörpuna i ólagi. Lif-
andi fiskur hafði verið á þilfari,
en ekki sönnuöust veiðar i land-
helgi upp á sökudólginn. Slapp
hann með 5 þúsund gullkróna
Þór árift 1929
,,AAenn höfðu fyrir satt
aðekki óvenjulegur dagur í
lífi frú Soffíu Sörensen liði
á þessa leið: I birtingu um
morguninn vaknaði hún
með fiogum, um dagmál
hafði hún andarteppu, um
hádegi var hún komin með
aðkenningu af slagi, um
nónbil hafði hún lærbrotn-
að á báðum fótum, en um
miðjan aftan var hún f arin
í spásseringu til Aðal-
fjarðar og bað að heilsa
vinum og kunningjum".
Þessi gáskafulli kafli
kemur fyrir í Húsi skálds-
ins eftir Halldór Laxness,
sem nú er verið að sýna í
Þjóðleikhúsinu, og er
þarna vikið að heilsufari
ömmu Péturs þríhross.
Baksviðið að þessu eru
raunverulegir at'burðir
sem urðu í byrjun árs 1936,
þá fóru fram málaferi út
af veiðinjósnum í íslenskri
landhelgi og var þar aðal-
rannsóknarefnið dulmál
Varftskipift Óftinn áriö 1929
sekt, en upptæk veiöarfæri.
Togarinn fór út á laugardag,
veiðarfærin voru boðin upp á
mánudag, en á þriöjudag kom
togarinn aftur og sótti þau. Jón
Auðunn Jónsson alþingismaður
haföi hreppt þau á uppboöinu
fyrir um 900 kr.
Togarinn gat þvi með hans að-
stoð snúið þegar til sinnar fyrri
iðju við bæjardyrnar hjá elsku-
25/11 1925 Veisla á Hótel islandi
16/ti 1926 Veisla (fyrir skyttu)
27/6
6/8
7/8
16/8
18/8
20/8
legum kjósendum Jóns i Aðal-
vik”.
Sukk og svínarí
Ari siðar eða 22. september 1928
er hart deilt á landhelgisgæsluna
fyrir sukk og svinari i sama blaði.
Þar er m.a. birtur listi yfir ýmis
sérkennileg útgjöld úr landhelgis-
sjóði svo sem þessi:
kr.
1.262.63
377.99
1926 Keyptur hestur.................................... 720.00
1926 Vindiar, veitingar, bifreiðaleiga ................ 124.70
Vinglös............................................ 112.70
1926 Greittfyrirhestahald........................... 1.574.01
1926 Veisla á Seyðisfirði.............................. 230.00
1926 Valhöll fyrir miðdegisverð........................ 250.00