Þjóðviljinn - 06.03.1982, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 6. — 7. mars 1982.
Gríhnsson
skrifar
stjórnmál á sunnudcgi
Ólafur Ragnar
Hundruö atvinnuleysingja i biöröö um hvert starf sem losnar. Hér bföa atvinnuieysingjar i Colorado.
„FRJALSHYGGIAN
í framkvæmd

Reagan, Thatcher og hinn islenski lærisveinn ásamt boöskapnum úr
Morgunblaöinu.
uppreisna i hverfum blökku-
i Bandaríkjunum eru
rúmiega 11 miljónir
manna atvinnulausar. i
Bretlandi eru 3 miljónir á
atvinnuleysisskrá. Fleiri
en i heimskreppunni
miklu. í hinum vestræna
kapítaliska veraldarhluta
eru samtals rúmar 30
miljónir án atvinnu. i
sumum stórborgum Am-
eriku nær atvinnuleysi nú
til 30 - 40% allra vinnu-
færra manna.
Slíkar tölur eru hrika-
legar. En þær rísa ekki
hátt i fjölmiölafréttum
því aö þær rjúfa óþyrmi-
lega glansmyndir um vel-
sæld og hamingjusaman
almenning sem auglýs-
ingaskrifstofur stórfyrir-
tækjanna framieiða áriö
um kring. Samt hefur
veruleikinn þróast á
þennan hátt. Leiftursókn
Reagans og Thatchers
hefur borið árangur. Hin-
ir riku hafa oröiö ríkari
en hinir fátæku fátækari.
lslendingar eru háöir hagþró-
un i þessum heimshluta. Þang-
aö er seldur blóminn úr afurö-
um sjávarins og framleiösla
stóriöjufyrirtækjanna. Þaöan
kaupum viö þorrann af innflutn-
ingnum. Þegar risavaxnasta
kreppa síöustu áratuga rikir á
okkar helstu markaössvæöum,
þá er nánast kraftaverk aö tek-
ist hefur i okkar landi aö veita
öllum atvinnu, viöhalda kaup-
mætti flestra, tryggja hagvöxt
þegar aörar þjóöir eru i minus
og skapa grundvöll fyrir aukn-
um félagslegum réttindum og
þjónustu á fjölmörgum sviöum.
Við skulum skoöa veruleikann
i lifskjörum alþýðunnar þar
sem erkipáfar nýkapítalismans,
hinnar svokölluðu „Frjáls-
hyggju” hafa náö völdum.
Nafngiftin „Frjálshyggja” er
hins vegar argasta öfugmæli
hvaö snertir allan almenning.
Hún hefur fyrst og fremst fært
alþýðunni fjötra atvinnuleysis-
ins. Hún er i raun heimspeki
eymdarinnar.
Miljónlr,
mil j ónir, mil j ónir
íslendingum er ekki tamt að
hugsa um fólksfjölda i miljón-
um. Við þekkjum þorp og kaup-
staöi með nokkur hundruö eða
fáeinar þúsundir ibúa. Höfuö-
borg okkar er litiö samfélag á
erlendan mælikvaröa. Allir ibú-
ar tslands gætu rúmast i litlu
hverfi, jafnvei fáeinum götum, i
erlendri stórborg. Þess vegna
þurfum viö aö setja okkar i sér-
stakar stellingar þegar fólk er
taliö i miljónum. Þaö er átak
fyrir tslendinga að skilja slikan
veruleika.
Atvinnulausir i Bretlandi eru
svo margir að 13-falda yröi
ibúatölu tslendinga til að ná
þeim fjölda. Þrjár miljónir
Breta eru atvinnuiausir. Þaö
eru 12% allra vinnufærra
manna. Umreiknaö i hérlent
hlutfall væri talan um 13000 ts-
lendingar. Um áramótin lýsti
Morgunblaöiö yfir öngþveiti af
þvi aö i fáeina daga voru um tiu
þúsund manns i sjávarútvegi og
fiskiönaði án vinnu meöan beðið
var ákvöröunar fiskverös. Til aö
ná hlutfallslega varanlegu
bresku atvinnuleysi sem rikj-
andi er allt áriö, heföi þó þurft
um 30% aukningu á þessari
„öngþveitistölu" Morgun-
blaösins. Væri rikjandi sama
ástand hér og i ..draumaheimi
Leiftursóknarmanna heföu
13000 tslendingar nú misst at-
vinnuna út áriö. Þaö jafngildir
þvi að tæpur helmingur allra
vinnufærra manna i sýslum
landsins væru atvinnulausir.
Eöa til aö veita landfræöiiega
lýsingu: Frá Breiöafiröi og
gegnum Baröastrandarsýslur
báöar, Vestur- og Noröur-lsa-
fjarðarsýslur, Strandasýslu og
báðar Húnavatnssýslur og yfir i
Skagafjörö væri hver einasti ts-
lendingur dæmdur til atvinnu-
leysis. Vestfirðir allir og hálft
Noröurland. Við slikar likingar
fara tslendingar kannski aö átta
sig á veruleikanum sem felst i
mil jónatölunum. Aö skilja
hvernig Leiftursóknin er i fram-
kvæmd: Hvaö „Frjálshyggjan”
er.
Meö heimfærslum af þessu
tagi skiljum vib betur hvað er að
gerast i hagkerfum „Frjáls-
hyggjunnar” sem Sjálfstæðis-
flokkurinn og Morgunblaðið
hafa gert aö leiðarljósi Leiftur-
sóknarinnar. Litum þvi nánar á
framkvæmd stefnunnar hjá
Thatcher og Reagan sem fylgja
Leiftursókn markaöshyggjunn-
ar og auösdýrkunarinnar sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur gert
aö sinni stefnu.
• •
Omurleiki,
uppgjöf, eymd -
hiutskipti hinna
atvinnulausu
Atvinnuleysið sem nú rikir i
Bretlandi og Bandarikjunum er
meira en nokkru sinni á siðast-
liðnum 50 árum. Skoöanakann-
anir sýna að flestir telja nú aö
atvinnuleysi sé mesta vanda-
málið i þessum löndum. Þótt
heildartölurnar — 10 miljónir
manna á atvinnuleysisskrá i
Bandarikjunum og 3 miljónir i
Bretlandi — séu nægilegur boð-
beri um eymdarástand veröur
myndin enn dekkri sé spurt um
einstakar atvinnugreinar og
þjóöfélagshópa. Rúmlega 18%
allra starfsmanna i byggingar-
iðnaði i Bandarfkjunum eru nú
atvinnulausir. 1 bilaiönaöinum,
sem er meöal mikilvægustu
þarlendra iðngreina, hefur einn
af hverjum fimm starfsmönn-
um misst atvinnuna. Atvinnu-
leysi æskufólks, sem lokiö hefur
skólagöngu, er rúmlega 20% og
enn hærra meðal þeldökkra
ungmenna. Samkvæmt nýjustu
upplýsingum eru 40% allra
ungra blökkumanna I Banda-
rikjunum, sem lokiö hafa skóla-
göngu, nú atvinnulausir og
hækkar sú tala i sifellu.
Búist er viö aö innan tiöar biöi
helmings þeirra þau örlög að
ráfa um göturnar án nokkurrar
vonar um atvinnu. Telja márgir
aö slikt geti leitt til óeiröa og
manna.
t mörgum fylkjum Bandarikj-
anna er atvinnuleysi mun meira
en heildarhlutfall meö þjóöinni
gefur til kynna. t Michigan eru
um 15% allra atvinnulausir. t
Indiana og Ohio um 12%, i Oreg-
on og Washington rúm 11% og
þannig mætti lengi telja. Þessar
tölur, þótt ljótar séu, fegra þó
myndina nokkuö þvi sú aöferö
sem yfirvöld beita viö aö skrá
hina atvinnulausu nær ekki til
þeirra sem alveg hafa gefist upp
á að leita sér atvinnu. Væru þeir
taldir með væri heildartala at-
vinnulausra i Bandarikjunum 11
- 12 miljónir manna.
1 Bretlandi er eymdarheim-
speki „Frjálshyggjunnar” aö
skapa samskonar veruleika.
Leiftursókn Thatchers hefur
gert fleiri atvinnulausa en
heimskreppunni miklu tókst
fyrir hálfri öld. Þegar starf
losnar birtast margir tugir,
jafnvel hundruö atvinnulausra i
biöröðum i von um aö vera
ráðnir. Allir nema einn veröa þó
frá að hverfa. t janúarmánuði
bættust 130.000 viö skrá hinna
atvinnulausu eða rúmlega 4300
á degi hverjum. A þremur dög-
um hafa fleiri oröið atvinnu-
lausir i Bretlandi en nemur
heildarfjölda Ibúa Kópavogs.
Nærri ein miljón manna hefur
veriö án atvinnu i rúmt ár og i
sumum landshlutum er hlutfall
atvinnulausra komiö yfir 15%.
Opinberar stofnanir spá þvi aö i
árslok geti heildartala atvinnu-
lausra i Bretlandi oröiö milli
þrjár og hálf til fjórar miljónir
manna.
Lif hinna atvinnualusu er
samfelld eymdarganga. Opin-
berir styrkir nægja þeim varla
fyrir mat eöa klæöum. Omurleg
t súpueldhúsi lúthersku kirkjunnar i Atlanta. Margar kirkjudeildir i
Bandarikjunum leggja nú höfuðáherslu á aö starfrækja súpueldhús til
aö foröa milljónum atvinnuleysingja írá hungri.
-A-