Þjóðviljinn - 23.10.1982, Blaðsíða 18

18 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 23.-24. október 1982
kvíkmyndir
Venjulegir burgeisar
Venjulegt fólk
(Ordinary People)
Bandarísk, 1980
Stjórn: Robert Redford
Ilandrit: Alvin Sargent
Kvikmyndun: John Baily
Leikendur: Timothy Hutton, Mary Tyl-
er Moore, Donald Sutherland, Judd
Hirsch.
Sýningarstaður: Háskólabíó.
í augum Roberts Redfords er
það fólk „venjulegt“ sem tilheyrir
auðugri bandarískri millistétt. Þeg-
ar áhorfandinn er búinn að kyngja
þessurn bita og gefa myndinni
„Venjulegt fólk“ nýtt nafn í huga
sér (t.d. Venjulegir burgeisar) get-
ur hann farið að njóta þess sem sæt-
asti strákurinn í Hollywood er að
fást við í frumraun sinni sem leik-
stjóri. Og það er ekkert lítið.
Myndin er einstaklega vel unnin
að öllu leyti, hér eru greinilega
atvinnumenn á fcrð og engir meðal-
skussar. Afbragðsgóðir leikarar
undir öruggri stjórn leikstjóra,
pottþétt handrit, vönduð og smekk-
leg kvikmyndataka - er hægt að
biðja um meira? Jú, það er hægt að
biðja um fleiri my ndir af þessu tagi.
Fjölskyldan
prófuð
Einhver sagði einhverntíma að
vandræðabörn væru ekki til, það
væru aðeins til vandræðaforeldrar.
Þetta sannast áþreifanlega í Venju-
legu fólki. Eini maðurinn sem nálg-
ast að vera heilbrigður í kjarnafjöl-
skyldunni sem myndin fjallar um,
er sonurinn Conrad (Timothy
Hutton) - og auðvitað er það hann
sem er sendur til sálfræðings. Móð-
ir hans (Mary Tyler Moore) hafnar
hinsvegar sálfræðinni með öllu,
þótt það sé í rauninni hún sem þarf
á lækningu að halda. Hún harð-
neitar að horfast í augu við raun-
veruleikann, reynir einsog hún get-
ur að lifa í blekkingum sem búið er
að afhjúpa, og þegar það gengur
ekki lengur flýr hún af hólmi.
Pabbinn (Donald Sutherland) er
lengi vel á báðum áttum, en reynist
um síðir maður til að takast á við
vandann sem við er að glíma.
Ingibjörg
Hara
skrifar
Allt gekk vel þangað til óreiða
komst á hlutina - eitthvað á þessa
leið segir pabbinn í uppgjörsatrið-
inu í myndarlok. Fjölskyldan réð
ekki við „óreiðuna". Það sem gerð-
ist var að eldri sonur þeirra, Buck,
drukknaði þegar bræðurnir voru
saman á lítilli bátskel og óveður
skall á. Buck var eftirlæti móður
sinnar og reyndar allra og Conrad
kennir sjálfum sér um dauða hans.
Hann reynir að fyrirfara sér og er
sendur á sjúkrahús þar sem hann
dvelur í nokkra mánuði. Þegar
myndin hefst er hann kominn aftur
heim í faðm fjölskyldunnar.
Sem betur fer eru atburðir af
þessu tagi ekki beinlínis venjulegir,
en í myndinni eru þeir notaðir sem
prófsteinn á kjarnafjölskylduna,
samheldni hennar og samstöðu
þegar á móti blæs. Einsog þegar er
fram komið kolfellur kjarnafjöl-
skyldan á prófinu og það er fyrst og
fremst móðurinni að kenna. Mynd-
in er í rauninni árás á móðurímynd-
ina, og kannski er sú árás það sem
mest kemur á óvart og ætti jafn-
framt að geta vakið deilur, eða
a.m.k. umhugsun og skiptar skoð-
anir.
Mamman
Mamman í myndinni er - á yfir-
borðinu - lagleg og fjörug, snyrti-
leg húsmóðir, góð eiginkona og má
ekki vamm sitt vita. Henni er mjög
umhugað um friðhelgi einkalífsins
og hún vill alls ekki að það fréttist
að sonur hennar sé í meðferð hjá
sálfræðingi. Fólk gæti haldið að
eitthvað væri að. Það skiptir öllu
máli hvað fólk heldur.
Innra með sér er þessi kona
steindauð. Eina tilfinningin sem
hún virðist eiga eftir er hatur, sem
er rækilega innbyrgt og kemur
fram sem eitthvað allt annað- t.d.
sem þrifnaðarárátta. Hún þolir
ekki óreiðu á borð við blóðslettur á
baðherberginu þegar sonur hennar
hefur reynt að fyrirfara sér. Mest
hatar hún son sinn, þótt það sé fjar-
ri henni að viðurkenna það. Mæð-
ur hata ekki syni sína, ekki í góðum
fjölskyldum.
Mary Tyler Moore túlkar þessa
persónu á mjög sannfærandi hátt.
Þeim sem séð hafa leikkonuna í
fremur slöppum sjónvarpsþáttum
af og til hlýtur að koma á óvart
dýptin í leik hennar og spennan
sem skapast af mótsögninni milli
yfirborðsins og þess sem hún hefur
bælt innra með sér. Donald Suther-
land kemur að vísu ekki á óvart,
vegna þess að hann hefur marg-
sinnis sýnt að hann getur brugðið
sér í allra kvikinda líki. Hér skapar
hann líka trúverðuga persónu:
mann sem hefur komist áfram í líf-
inu, þægilegan mann sem öllum
geðjast að. Hann hefur líka verið
duglegur að byrgja inni tilfinningar
sínar, en hann hefur ekki gengið af
þeim steindauðum einsog kona
hans. Helst vildi hann auðvitað að
allt yrði gott „einsog áður“, en þeg-
ar hann hefur sannfærst um að það
er ekki hægt, þá viðurkennir hann
staðreyndir og þorir að horfast í
augu við ósigurinn.
Vandamála-
mynd
Timothy Hutton er greinilega
leikari með framtíð. Honum tekst
mjög vel að sýna þróun persónunn-
ar sem hann er að túlka: með
aðstoð sálfræðingsins nær hann
smám saman valdi á sjálfum sér og
breytist úr niðurbrotnum sjúklingi
í mann sem þorir að gefa af sjálfum
sér og þiggja af öðrum. Þegar ung-
ur og óreyndur leikari sýnir slíkan
afbragðsleik hlýtur maður að skrifa
það að talsverðu leyti á reikning
leikstjórans, og sömuleiðis hlýtur
heildarsvipurinn, sannleikurinn,
að vera afrakstur styrkrar
leikstjórnar. Robert Redford á því
sannarlega hrós skilið fyrir þessa
frumraun sína.
Bandarískar „vandamálamynd-
ir“ - og Venjulegt fólk telst örugg-
lega til þeirra - eiga það til að vera
afskaplega væmnar, a.m.k. fyrir
minn smekk. Robert Redford tekst
ekki að stýra framhjá þessu skeri
fremur en ýmsum öðrum starfs-
bræðrum hans þar vestra. Einkum
er lokaatriðið þrungið tilifinninga-
semi sem dregur úr áhrifamætti
þess að mínu mati. En þetta er ann-
ar biti sem við verðum að kyngja,
og takist okkur það held ég að við
getum ýmislegt af Venjulegu fólki
lært. Ég held líka að skírskotun
myndarinnar nái langt út fyrir þann
þrönga stéttarlega ramma sem
henni er settur - kjarnafjölskyldan
er víðar í kreppu en í fínum banda-
rískum úthverfum.
Sonurinn (Timothy Hutton) í örmum
lcikinn af Judd Hirsch.
sálfræðingsins. sem er ágætlega
n
Lausar stöður
við Iðntækni-
stofnun íslands
Framkvæmdastjóri Tæknideildar
Raunvísindamenntun ásamt stiórnunarreynslu áskilin. Reynsla í ráðgjafa -
störfum eða iðnrekstri æskileg.
Deildarstjóri Málmtæknideildar
Menntun: Vélaverkfræði eða véltæknifræði. Starfsreynsla í málmiönaði eða
við ráðgjafastörf æskileg.
Vélaverkfræðingur/véltæknifræðingur við Málm-
tæknideild
Reynsla á sviði vinnslu- og rekstrartækni i málmiðnaði æskileg.
Skrifstofustjóri aðalskrifstofu
Reynsla í fjármála- og starfsmannastjórn ásamt áætlanagerð æskileg og
menntun á sviði stjórnunar eða viðskipta.
Bókavörður Tæknibókasafns
Menntun: Bókasafnsfræði. Starfsreynsla æskileg.
Ofangreind störf eru fjölbreytt og veita áhugasömu fólki svigrúm til trum-
kvæðis og náinna kynna af innlendum iðnaði og alþjóðlegri tækniþróun.
Umsóknarfrestur er til 15. nóv. nk. Umsóknir með upplýsingum um æviatriði,
menntunar- og starfsferil skulu sendar forstjóra Iðntæknistofnunar Islands,
Skipholti 37, 105 Reykjavík, sem veitir nánari upplýsingar.
IÐNTÆKNISTOFNUN ÍSLANDS
Bingó
kl. 14.30 á sunnudaginn á Hótel Heklu,
Rauðarárstíg 18.
F.U.F.
Blikkiðjan
ÁSgarði 1, Qarðabæ
önnumst þakrennusmíði og
uppsetningu — ennfremur
hverskonar blikksmíði.
Gerum föst verðtilboð
SIMI 53468
Mannlegur veikleiki
Mannlegur veikleiki
(The Human Factor)
Bresk-bandarísk, 1980
Handrit: Tom Stoppard,
eftir sögu Graham Greene
Stjórn: Otto Preminger
Kvikmyndun: Mike Molloy
Leikendur: Nicol Williamson,
Richard Attenborough,
Iman, Robert Morley.
Sýningarstaður: Laugarásbíó.
Nafnarunan hér fyrir ofan ætti
að vera nægileg trygging fyrir dá-
góðri kvikmynd. Saga Greene,
The Human Factor, kom út 1978
og er hreint ekki versta sagan sem
þessi ágæti höfundur hefur látið frá
sér fara. í henni segir frá breskum
leyniþjónustumanni, Castle, sem
starfaði um tíma í S-Afríku, kynn-
tist þar svartri konu og komst
þarmeð í kast við aðskilnaðarlögin
illræmdu. Konan, Sara, var með-
limur andspyrnuhreyfingar og fé-
lagar hennar hjálpuðu Castle að
komast úr landi og fá Söru til sín. í
þakklætisskyni tekur Castle að sér
njósnir fyrir Rússa. Hann lifir síð-
an tvöföldu lífi einsog slíkra manna
er háttur, þótt það sé í rauninni
andstætt eðlhhans, þetta er grand-
var breskur íhaldsmaður og engin
hetja.
A endanum kemst allt upp og
Castle er sendur til Moskvu. Þang-
að fer hann í þeirri trú að Sara og
sonur hennar, Sam litli, komi á
eftir honum, en það reynist óger-
legt og í sögulok situr hann einn í
Moskvu, leiksoppur grimmra ör-
laga.
Otto Preminger er gamal-
reyndur kvikmyndastjóri og hefur
gert margar ágætar myndir um dag-
ana, en hann hefur þótt nokkuð
mistækur. Tom Stoppard, breski
leikritahöfundurinn, hefur gert
handritið eftir sögu Greene og lík-
lega hefði mátt nota þetta handrit,
það virðist snoturlega gert. Það
sem úrskeiðis fer verður sennilega
allt að skrifast á reikning Premin-
gers gamla.
Það fyrsta sem stingur í augu er
valið á leikkonu í hlutverk Söru.
Iman mun vera hátt skrifuð ljós-
myndafyrirsæta og er hin fegursta
kona, en hún getur ekki leikið, því
miður. Atriðin þar sem mest mæðir
á henni eru beinlínis pínleg. Aðrir
leikarar komast yfirleitt sæmilega
gegnum rullurnar, enda eru þetta
allt gamalkunnug andlit, m.a.s.
John gamla Gielgud bregður fyrir í
stuttu atriði í myndarbyrjun.
Svo slæmt sem það er að Sara
skuli vera svona illa leikin er þó vel
hægt að þola myndina fram að síð-
asta hlutanum, þegar Moskva
kemur inn í myndina. Þá bregður
svo við að einhver hallærislegur
áhugamannablær kemur inn á
leikmyndina. fbúðin sem Castle
fær í Moskvu minnir helst á leik-
mynd hjá áhugaleikflokki í ein-
hverjum voðalegum stað þar sem
enginn hefur séð alvöruleikhús. Til
að sýna áhorfandanum hvar Castle
er staddur, hefur t.d. verið brugðið
á það ráð að líma stækkuð póstkort
af Kreml á gluggana og á að tákna
útsýnið. Það er náttúrlega útilokað
að Ieikarar geti leikið dramatísk at-
riði í kvikmynd þar sem svo er búið
um hnútana, enda fer allt í vaskinn
hjá þeim.
Þegar upp er staðið brýst gömul
klisja fram á varir vonsvikins
áhorfanda: Bókin var miklu betri!