Þjóðviljinn - 31.12.1982, Blaðsíða 23

Föstudagur 31. desember 1982 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 23
Martial Nardeu
í Norræna
húsinu
eins í Reykjavík lagði Jóhann
gjörfa hönd og hug að þeim
ólaunuðu störfum sem löngum
stóðu honum næst.
Ég sem þessar línur skrifa kynnt-
ist Jóhanni Kúld fyrst á þeirn árum
sem hann var búsettur á Akureyri,
þar gaf hann sig af fullum hug og
djörfung að málefnum vinnandi
manna. Hann var stofnandi Sjó-
mannafélags Norðurlands og síðan
Sjómannafélags Akureyrar og var
þess fyrsti formaður og í stjórn þess
félags meðan hann átti sitt heimili á
Akureyri. Jóhann ávann sér’
snemma traust sinna félaga og jafn-
framt verkalýðshreyfingarinnar á
íslandi. Á fjórða áratugnum þegar
harðast var barist fyrir rétti og
brauði örfátækrar alþýðu, þegar
hver vinnudeilan rak aðra, stóð Jó-
hann þar í fremstu línu af fullum
hug og dug, hann sparaði aldrei
krafta sína eða áunna þekkingu á
verkalýðsmálum og gekk allshugar
til verks, hvetjandi og uppörvandi,
hann lagði sig allan fram þegar
mest reið á að duga vel málstaðn-
um, málstað verkalýðshreyfingar-
innar, málstað íslenskrar alþýðu.
Eins og alþjóð er kunnugt voru á
þessum árum unnir stórir sigrar í
verkalýðsbaráttunni, sigrar sem
við búum lengi að.
Þann tíma sem Jóhann var berkla-
sjúklingur á Kristneshæli vann
hann að stofnun Sambands berkla-
sjúklinga, það var á árunum 1936-
1939 þá gaf hann út blaðið Berkla-
vörn, sem þekkt og kunnugt er, og
var síðan um skeið í Stjórn SÍBS.
Allt þetta dugði ekki slíkum hugar-
manni sem Jóhann er, hann gerðist
mikilvirkur rithöfundur og skrifaði
og gaf út sex skáldsögur á nokkrum
árum, skáldsögur sem allar hníga
að sama ósi, hafinu. íshafsævintýri
1939. Svífðu seglum þöndum 1940.
Á hættusvæðinu 1942. Um helj-
arslóð 1943. Allar gefnar út á Ak-
ureyri.Á valdi hafsins 1946. Þung-
ur sjór 1948, báðar gefnar út í
Reykjavík. Allt frá bernskuárum
lágu Jóhanni ljóð á tungu, kvæða-
bókin hans Upp skal faldinn draga,
kom út í Reykjavík árið 1955. Enn
er þó ótalinn allur sá fjöldi blaða-
greina sem Jóhann hefir skrifað urn
sjávarútvegsmál, þau mál sem
hann þekkir svo gjörla.
Jóhann J. E. Kúld er tvígiftur,
fyrri kona hans 2. apríl 1927, var
Halldóra Rósa Þóra, fædd 10. júlí
1902. Þorsteinsdóttir Kristjáns-
sonar, Skagfirðings, bónda á Mel
og síðan Þingvöllum, nýbýlunt í út-
jörðum Akureyrar, og konu hans
Guðnýjar Sólveigar sem fædd var á
Þúfnavöllum í Hörgárdal 5. júlí
1879, Einarsdóttur, Guðný var
hálfsystir Steingríms Eyfjörð Ein-
arssonar læknis á Siglufirði.
Seinni kona Jóhanns, þann 11.
nóvember 1941, er Geirþrúður Jó-
hanna hjúkrunarkona fædd 23.
mars 1904, Ásgeirsdóttir
Guðmundssonar bónda á Arn-
gerðareyri Nauteyrarhreppi við
Isafjarðardjúp.
Þeim hjónum Jóhanni og Geir-
þrúði Kúld sendi ég með þessum
línum mínar heitustu alúðar-
kveðjur á hans áttræðisafmæli og
óska þeim allra heilla.
Tryggvi Emilsson
í dag á einn traustasti eldhugi
íslenskrar verkalýðshreyfingar, Jó-
hann J.E. Kúld rithöfundur, átt-
ræðisafmæli.
Jóhann er fyrir löngu landskunn-
ur fyrir afskipti sín af félagsmálum
og fyrir margháttuð ritstörf. Að
uppruna er hann Mýrantaður og
Breiðfirðingur, fæddur að Ökrum í
Hraunhreppi á Mýrum 31. des.
1902, sonur hjónanna Eiríks Kúld
bónda þar og Sigríðar Jóhanns-
dóttur frá Öxney. Eftir nánt í Iðn-
skóla í Reykjavík 1920 lagði Jó-
hann fyrir sig sjómennsku og var
m.a. um alllangt skeið búsettur í
Noregi og stundaði þá niest veiði-
skap og farmennsku. Árið 1926
settist Jóhann að á Akureyri og bjó
þar til 1941, og stundaði sjó-
mennsku þegar heilsan leyfði. Á
þessunt árum veiktist hann af
berklum og varð af þeim sökurn að
dvelja um tíma á Kristneshæli.
Eftir að Jóhann fluttist suður starf-
aði hann urn tíma hjá breska flot-
anum að björgunarstörfum, en
gerðist síðan birgðastjóri hjá flug-
málastjórn ríkisins. Þá starfaði Jó-
hann við fiskimat í röskan áratug
og var m.a. fiskvinnsluleiðbein-
andi sjávarútvegsráðuneytisins
1958-1959. Síðan vann Jóhann all-
lengi við skrifstofustörf og hóf að
lokunt að nýju störf við Fiskmat
ríkisins og gegndi þar mikilvægum
fræðslustörfum.
I þessari stuttu afmæliskveðju
verða ekki talin öll þau margvís-
legu félagsmálastörf sem Jóhann
J.E. Kúld hefur innt af höndum
enda hefur hann víða komið við
sögu og hvarvetna reynst ötull og
ósérhlífinn forystumaður. Þess
skal þó getið að hann var aðalfor-
göngumaður að stofnun Sjó-
mannafélags Norðurlands (nú
Sjómannafélags Eyjafjarðar) og
var fyrsti formaður þess. Átti hann
sæti í stjórn þess félags meðan hann
var búsettur á Akureyri. Jóhann
var einn af fremstu mönnum
þeirrar gustmiklu og fórnfúsu for-
ystusveitar sem skipaði sér að baki
Einari Olgeirssyni í hans mikla
brautryðjendastarfi á Norðurlandi
fyrir og um 1930. í þeim hópi var
óvenjulegt fjölmenni traustra og
dugandi úrvalsmanna sem lengi
mynduðu kjarna verkalýðshreyf-
ingarinnar á Akureyri og raunar
víðar á Norðurlandi.
Jóhann var einn af forgöngu-
mönnum að stofnun Sambands ís-
lenskra berklasjúklinga og átti um
skeið sæti í stjórn þeirra gagn-
merku samtaka, sem skilað hafa
þjóðinni ómetanlegu starfi. Þá hef-
ur Jóhann jafnan látið sig samvinn-
umál miklu skipta og gegnt trúnað-
arstörfum í KRON allt frá 1946.
Jóhann hefur skrifað margar
bækur um sjómennsku og sjó-
mannalíf og einnig gefið út tvær
ljóðabækur og kom önnur þeirra út
nú fyrir jólin. Hann hefur lengi ver-
ið virkur þátttakandi í samtökum
rithöfunda og átti urn skeið sæti í
stjórn Rithöfundafélags íslands.
Jóhann hefur árum saman skrif-
að reglulega um sjávarútvegsmál í
Þjóðviljann. Hefur hann skilað
þeim skrifum af einstakri reglu-
semi og ódrepandi áhuga þess
manns sem veit að liann hefur
margt jákvætt fram að færa um
þennan undirstöðuatvinnuveg
landsmanna. Fer það ekki milli
mála að Jóhann býr yfir óvenju-
legri og yfirgripsmikilli þekkingu á
sjávarútvegi og fiskframleiðslu. Sú
þekking er ekki einskorðuð við Is-
land því Jóhann er einnig gjör-
kunnugur sjávarútvegi og fisksölu-
málum nágrannaþjóða okkar og þá
ekki síst Norðmanna.
Ég hika ekki við að fullyrða að
skrif Jóhanns unt sjávarútvegsmál
hafa orðið íslenskum sjávarútvegi
og íslenskri fiskframleiðslu að
ntiklu gagni á undanförnum árum.
Ég veit líka að þau eru mikils metin
af þeim sem þennan atvinnuveg
stunda og á honum bera mesta
ábyrgð.
Jóhann hefur alla tíð verið mikill
áhugamaður um verkalýðsntál og
stjórnmál og tekið rnikinn og virk-
an þátt í baráttu verkalýðshreyf-
ingarinnar og hinnar sósíalísku
hreyfingar. Hann er einn af þessum
fágætu eldhugum sent aldrei láta
rnerkið falla og eflast við hverja
raun. Hann hefur gegnt fjölmörg-
um trúnaðarstörfum fyrir Sósíal-
istaflokkinn og Alþýðubandalagið
og hefur m.a. verið í kjöri til Al-
þingis bæði í Mýrasýslu og Snæ-
fellsnessýslu.
Jóhann Kúld er óvenjulegur at-
orkumaður að öllu sem hann geng-
ur. Enda þótt hann sé nú að fylla
áttunda tug ævinnar býr hann yfir
eldmóði og bjartsýni sem margur
ungur maður mætti vera hreykinn
af. En hann er einnig heilsteyptur
drengskaparmaður sem rnikill
ávinningur er að hafa kynnst og
fengið að starfa með að sameigin-
legum áhugaefnum.
Nú þegar Jóhann Kúld fyllir átt-
unda áratuginn og leggur upp á
þann níunda býr hann við góða
heilsu og óþrjótandi áhugamál.
Það er mikil hamingja að fá að
eldast með þeim hætti. Ég sendi
Jóhanni og háns ágætu konu, Geir-
þrúði Ásgeirsdóttur, innilegar
heillaóskir á þessum tímamótum
og árna þeim alls góðs á komandi
árum.
Guðntundur Vigfússon
Mánudaginn 3. janúar verða
tónleikar í Norræna húsinu og hefj-
ast þeir kl. 20.30. Þar leika Martial
Nardeau flautuleikari og Snorri
Sigfús Birgisson píanólcikari verk
eftir J.S.Bach, Gabriel Fauré,
Henri Dutilleux og Scrge Prokofief.
Martial Nardeau (f. 1957) hóf
flautunám 9 ára gamall hjá Ray-
mond Pauchet við tónlistarskólann
í heimaborg sinni. Boulogne í
Norður-Frakklandi og útskrifaðist
þaðan 6 árurn síðar. Næstu tvo vet-
ur naut hann tilsagnar Fernard
Caratgé í París en fór þaðan til
framhaldsnáms við tónlistar-
skólann í Versölum þar sem Roger
Bourdin var aðalkennari hans og
þaðan brautskráðist hann sem ein-
leikari með frábærum vitnisburði
árið 1976. •
Kornungur hóf Martial að koma
fram sem einleikari, bæði á tón-
leikunt og í útvarpi og hefireinnig
tekið þátt í fjölda kammertónleika
í heimalandi sínu. Martia! Nardeau
var fastráðinn flautuleikari við
Lamoureux hljómsveitina í París
22 ára gamall að undangenginni
keppni og unt svipað leyti var hann
ráðinn einleikari með Juventia
kammersveitinni, einnig í París. Á
s.l. vori réð Ars Nova hann til tón
leikahalds í Rússlandi. þegar 10
manna sveit frá höfuðborginni
flutti verk eftir Oliver Messiaen,
bæði í Moskvu og Leningrad. Fyrir
Martial Nardeu flautuleikari.
þrem árum vann hann í ríkiskeppni
æðstu réttindi til kennslustarfa sem
til eru í Frakklandi. Síðan hefir
hann kennt við tónlistarskólana í
Limoge og Amiens og brautskráð
nokkra flautuleikara. I vetur starf-
ar Martial í Reykjavík, Kópavogi
og Keflavík.
Lausnir á jólaskákþrautum
Hér að neðan eru lausnir við jóla-
skákþrautum Þjoðviljans sem
birtust hér í blaðinu þann 24. des-
ember síðastliðinn. Þrautir þessar
voru mismunandi þungar eins og
lög gera ráð fyrir, cn þeirri reglu
var fylgt að láta þrautimar þyngj-
ast stig af stigi. Við vindum okkur
þá í lausnirnar:
Þraut nr. 1
i m ii
Æ'wd'......"*
þess að halda sig á reitum g - lín-
unnar.
Þraut nr. 7
Hvítur leikur og vinnur
abcdefgh
Hvítur mátar í 2. leik
Lausn: 1. Ka2! Svartur er í
leikþröng og er mát í næsta leik
hverju sem hann leikur.
Þraut nr. 2
Hvítur mátar í 2. leik.
Þraut nr. 5
Hvítur mátar í 5. leik
m
8
7 |
6
5
4
3
2
m m m
m wm,
■# I
ygm, m,

abcdefgh
Lausn: 1. Dce3 +!a) 1. - Dbó 2. Dfa3
mát b) 1. - Ka6 2. Da4 mát. c) 1. -
Ka8 2. Dea3 mát.
Þraut nr. 3.
Hvítur mátar í 3. leik.
Þraut nr. 6
Hvítur leikur og vinnur
a b
d e f g h
abcdefgh
Lausn: 1. c4! a) 1. - Kxc4 2. b4 ; 2. -
Kb5 3. Dc7 og mát í næsta leik; 2. -
Kc3 3. Dh4! Kd3 4. Hb3 mát. b) I. -
Kb4 2. Dc8! Kb3 3. Da6! og mát í
næsta leik. c) 1. -Kc6 2. Dc7 Kb6 3.
Hal! og mát í næsta leik.
m
abcdefah
abcdefgh
Lausn: 1. Rc2! Kel 2. Rg3 Kf2 (2. -
Kdl 3. Db3+! Kel 4. Df3 og 5. De2
mát) 3. Re4+ Kg2 4. Dg3+ og mát
á f2 með riddara eða drottningu.
Lausn: 1. g7 Ha8+ 2. Ha7! c2 (2. -
Hxa7 3. Kbl o.s.frv.) 3. Kb2 Hb8+
4. Hb7! (ekki 4. Kxc2 Kxf6 og
svartur nær jafntefli) Hc8 5. g8
(D) + ! Hxg8 6. Hg7+ Hxg7 7. fxg7
Kh6! 8. g8 (H)! og vinnur. Ekki
mátti vekja upp drottningu því þá
er svartur patt.
Þraut nr. 8
Hvítur leikur og vinnur
abcdefgh
Lausn: 1. f5+! Kxf5 (ekki 1. - Kxf7
2. fxg6+ og 3. Kxe4) 2. Rh6+!
Hxh6 (eini leikurinn. Að öðrum
kosti lcikur hvítur 3. 17 og peðið
verður ekki stöðvað) 3.17 Rg5+ 4.
Bxg5 Kxg5! (leiki bvítur nú 5. f8 (D)
kemur 5. — Hf6+! og svartur heldur
jöfnu) 5. h4+! kg6! (5. - Kxh4 6. f8
(D) er vonlaust. Svartur hefur
undirbúið kænlega gildru. Leiki
hvítur 6. f8 (D) er svartur patt) 6. f8
(B)! - Svartur er i leikþröng. Hann
verður að leika kóngnum og eftir
að hrókurinn á h6 fellur er eftir-
leikurinn auðveldur. Lokastaðan
verðskuldar stöðumynd.
abcdefah
Lausn: 1. Dd8! a) 1. - b5 2. Dxc7 og
3. Da7 mát. b) 1.-Re8 2. Bd6 Ka7
3. Da5 mát. c) 1. - Ra6 2. Bc7 Ka7
3. Bb6 mát.
Þraut nr. 4
Hvítur mátar í 4. leik.
Lausn: 1. Rcl! Hxcl (þvingað) 2.
Bc7!! Kxc7 (2. Hhl - 3. Bh2
o.s.frv. Svartur gat einnig skákað
nokkrum sinnum eftir c - línunni,
en það ber að sama brunni og
lausnin) 3. Kg2! Hvítur hótar að
vekja upp drottningu og drottning
og kóngur gegn hróki og kóng
vinna létt. 1 stöðunni sem upp er
komin getur svartur skákað nokkr-
um sinnum eftir c - línunni en hvíti
kóngurinn brunar til g7 og gætir
'////////
jÉJI wm
m m
ig ■!
m m
i - i Í
■
IH
m.
wm m,
'Wk
m. wm
Wmí.
WÆ
wm, wmh
Wm.
<wm.

f n h