Þjóðviljinn - 10.09.1983, Blaðsíða 15

Helgin 10. —11. september 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15
14 SIÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 10.—11. september 1983
A
skútu
yfir
Atlants-
hafið
Múkkinn
Síöastliðinn sunnudag sigldi 26 feta
skúta úr Reykjavíkurhöfn. Áfangastað-
urinn er Amsterdam þarsem skipstjór-
inn hefur vetursetu við myndlistarnám
og iðkan. Til forna var ekki fátítt að
ungir menn leituðu sér frægðar og
frama erlendis með því að kaupa sér
skip og standa frammí stafni en þeir
munu fáir væringjar í nútíma sem stýra
eigin knerri á vit menntaseturs síns.
Drífa heitir farkosturinn, nefndur eftir
móðureigandans, kafteinsinsog
smiðsins, Guðmundar Thoroddsens
sem íjúnísigldifrá Amsturdammitil
Reykjavíkur. Við náðum tali af honum
áðuren aftur var haldið utan og röbbuð-
um um ferðalagið hingað upp, um
skútusmíðarog skútueign. Með íspjalli
var samferðarmaður Guðmundar á
ferðinni til íslands, Garðar Guðmunds-
son, sem á siglingunni gekk undir
starfsheitinu navígator. Hann á nefni-
lega sextantinn sem notaður var þá
sjaldan sást til sólar.
V*
■

■ .. w'
■
■fc

■■■ •.•.

r. >

* 1Z
> 5':

....
spgs

sJLM

ir’í

fylgir
manni alla leið
Navígatorinn við vindstýrið útifyrir Hjaltlandi
Fleyið séð frá þilfari Norrænunnar
«
- Drífa er feröaskúta, segir Guðmundur,
ekki kappsiglingartæki. Skútan er 26 fet, 8
metrar, sterkbyggð og vel búin tækjum.
Það er hægt að fara á henni nánast hvert
sem er og maður getur búið í henni í höfn.
Þegar svona farkostur er fyrir hendi er ekk-
ert eðlilegra en að nota hann til ferða milli
landa.
| - Þið lögðuð upp frá Amsterdam í júní-
j byrjun...?
- Já, 9. júní, raunar frá Ijmuiden, hafnar-
borginni. Við vorum þrír saman, ég, navíg-
atorinn og brytinn, Jón Sigurpálsson. Fyrsti
áfangastaður var Leirvík á Hjaltlandi,
þangað fórum við á tæpum fjórum sólar-
hringum. Það er góður árangur á Norður-
sjónum. Þar er kröpp alda og grunnur sjór,
oft erfið sigling.
Músa, Músa!
Það var þoka þegar við nálguðumst
Hjaltlandseyjar. Við sáum bát rétt hjá okk-
ur og kölluðum og hrópuðum til að vita
j hvort við værum nærri eyjunum. Kallinn
| hrópar á móti og bendir: Músa, Músa. Okk-
: ur fór að detta sitthvað í hug um andlegt
j ástand Hjaltlendinga, en fundum svo út að
j Mousa er smáeyja austanvið aðaleyjuna;
! við vorum komnir. Þá var ekki hægt að stilla
sig um að taka upp kampavínsflösku sem
var vegarnesti frá vinum og vandamönnum
í Amsterdam og upphaflega átti að drekka í
landsýn við ísland.
Hjaltlandseyjar eru rólegur og þægilegur
staður þrátt fyrir breytingarnar sem þar
hafa orðið á síðari árum við olíuvinnsluna í
Norðursjó, hún er tekin inn á Hjaltlandi.
Fólkið reyndist okkur mjög vingjarnlegt.
Þegar við komum í höfn birtist náungi og
spyr hvort við viljum ekki fara í bað, það sé
siglingaklúbbur á staðnum; það kemur
hafnarkall með vatn, og enn einn og býður ,
okkur vískí.
Við komum til Leirvíkur um fimmleytið
og þá var klukkutími í að pöbbar opnuðu.
Við ákveðum að leggja okkur til svona sjö,
gerum það og vöknum við að bankað er á
lúguna og íslensk rödd berst inní lúkarinn:
Ætliði að sofa úr ykkur allt vit? Nei, það
stóð ekki til, heldur að koma sér á pöbb, og
það er litið á klukku; hún er átta og áHöfnin
spretturupp.Andlitið í lúgunniverður furð-
u lostiö og við komumst að því að það er
morgunn daginn eftir. Höfðum sofið í fjórt-
án tíma.
- Þreyttir vel eftir fyrsta áfangann?
- Já, þessar vökur eru óneitanlega
þreytandi. Þetta kemst að vísu uppí vana en
maður verður langþreyttur, það verður
aldrei nein rósemishvíld milli vakta. Við
vorum annars ekki með þýska herforingja-
kerfið á vöktunum, það fór eftir hverj um og
einum hvað hann nennti að vaka lengi á
nóttunni, 3-4 tíma að jafnaði í einu. Við
vorum með vindstýri, sem heitir Snati, slíkt
tæki er á flestum ferðaskútum; það tryggir
sjálfstýringu eftir vindi og þýðir að ekki þarf
stöðugt mann við stýrið. Það nægir að einn
vaki yfir þessu nema ef vont er í veðri eða ef
þarf að skipta um segl eða rifa.
Færeyskt skyr
Nú, við vorum tvo sólarhringa þessar
tæpu 200 mílur frá Leirvík til Þórshafnar í
leiðindaveðri. Gátum ekki beðið vegna
þess að brytinn þurfti að mæta til vinnu á
Islandi og ætlaði að taka Norrænuna frá
Færeyjum. Því miður náðum við ekki ís-
lendingafögnuði í Þórshöfn 17. júní, kom-
um ekki þangað fyrren morguninn eftir. En
okkur var vel tekið af íslendingum þar, sér-
staklega Eiríki Þorvaldssyni sem þar hefur
byggt upp mjólkurstöð og fyllti bátinn af
skyri og rjóma. Þetta var önnur skyrlögnin í
Færeyjum. Hann tók okkur uppá arma sér
þá tæpu viku sem vorum í Færeyjum og
sigldi með okkuf útað Eiði, nyrsta odda
eyjanna. Þar var vondur sjór og slæmt
veður, og við urðum að bíða nokkur dægur í
þessari mikilfenglegu náttúru við drangana
Risann og Kerlinguna. Þegar við lögðum
upp blés beint á móti og þurfti að krussa í
tvo sólarhringa. Krussa, jú það er að sigla
skáhallt uppí vindinn, sosum 40 gráður sitt á
hvort borð, sigla beitivind.
Við komum að landi við Öræfajökul.
Þaðan vorum við á mótor að
Vestmannaeyjum vegna byrleysis, síðan
var stuttur spölur eftir í þessi frægu bláu
sund.
- Hvað þarf til í svona ferðalagi?
- Mestu skiptir að vera kjarkaður og hafa
lífsgleðina með í för, einsog gamall íslensk-
ur skútukall sagði einhvern tíma.
Björgunarbátur verður að vera með í
ferðinni og það verður að muna eftir björg-
unarbelti og líflínu þegar maður er einn eða
ef veðrið er slæmt. Af siglingartækjum þarf
að vera með kompás og logg, vegmæli. Á
þessu svæði eru radíóvitar alstaðar og ná 30
- 120 mílur frá landi; við notuðum ágætt
útvarp rússneskt til að ná þeim, en það eru
til fullkomnari tæki. Svo er sextanturinn
auðvitað með fyrir sólina. Svo þarf góð
sjókort, bæði yfir stór svæði og lítil, og svo
gott föðurland þótt suma klæi. Föðurland
kláðans og ylsins.
- Er þetta ekki stórhættulegt flandur?
- Jú, þetta er ákaflega hættulegt. En við
erum hugaðir piltar og látum okkur ekki allt
fyrir brjósti brenna og þorum að bjóða
hættunni heim.
Blankskór og
nælonskyrta
í alvöru: þetta er algeng spurning. Stað-
reyndin er hinsvegar að hafi menn rétt tæki
og kunni á þau er þetta einn öruggasti
ferðamáti milli landa. Báturinn verður að
vera sterkur og nógu stór. Auðvitað er hægt
að fara yfir hafið á baðkeri, en það er heldur
óráðlegt. Það fer enginn útí byl á blank-
skóm og nælonskyrtu,- nemaþá íslenskir
bílatöffarar.
Svona ferðalag er skemmtiför, ekki
glæfraspil og engin ástæða til að hafa á-
hyggjur. í svona ferð er maður í akaflega
náinni snertingu við náttúruna. Það var til
dæmisfallegt undir Öræfajökli, logn, jöklar
og fjöll útum allt, krökkt af fugli og hnísur
að leika sér í kringum skútuna, stukku upp,
sneru sér í loftinu og stungu sér aftur. Þetta
er ekki svona alstaðar. En múkkinn fylgir
manni alla leið; brytanum þótti múkkinn
afskaplega fílósófískur fugl og vingjarn-
legur.
En þetta er auðvitað sjómennska, það er
ekki hægt að stoppa og hvfla sig einsog á
bílferð til dæmis, maður verður að halda
stöðugt áfram og vera undir allt búinn. Ef
stormur skellur á verður að vera hægt að
mæta honum. Og það blæs ekki alltaf byr-
lega, vistir verða að vera nægar og í svona
ferðum þarf að éta vel, alltaf eina eða tvær
heitar máltíðir á dag. Góðan og réttan mat.
- En er þetta ekki heldur kalt og ónota-
legt sport hér norður í Dumbshafi?
- Við erum ansi norðarlega. Það verður
svívirðilega kalt á þessum breiddargráðum
miðað við þennan ferðamáta. Við það er þó
kosturinn sá að það er ekki allt morandi af
skútum einsog sunnar á hnettinum.
Draumurinn er stundum að liggja í ein-
hverri fagurri kóralvík með kampavínsglas í
hendi og nokkrar fagrar verur af hinu kyn-
inu í sólbaði á þilfarinu, - þetta kemur uppí
hugann þegar maður stendur blautur og
kaldur í rigningarsudda og ágjöf; af hverju
er ég á þessari heimsku skútu í staðinn fyrir
að flatmaga heima hjá mér og horfa á fréttir
á táknmáli í sjónvarpinu. Hitt er þó oftar:
hvergi vildi ég vera annarsstaðar en á skút-
unni.
Þjóðarskútan
- Dýrt spaug skútudellan?
- Ekkert dýrara en annað. Og þó. Skúta
af þessari stærð fullbúin til langferða kostar
á við litla íbúð. Ef þú smíðar hana sjálfur er
hægt að spara kringum 35 - 40%. En þá rná
ekki gleyma því að svona skúta er gripur
sem hægt er að fara á hvert sem vill um
heiminn og búa í hvar sem er; að sumu leyti
einsog húsvagn, en farvegurinn er hafið,
ekki hraðbrautirnar. Það er hægt að sigla
um hér heima og fara á skútunni í sumar-
leyfi. Það er hægt að geyma skútuna til
dæmis við Miðjarðarhafið og nota hana á
sumrin. Ef skútan er notuð er ekki víst að
þetta sport sé dýrara en venjuleg sumar-
leyfisútgerð hjá meðalfjölskyldu.
Auðvitað þarf að eyða tíma í þetta, það
þarf að vera hægt að gera við og svo fram-
vegis. Kostnaðarhliðin verður kleifari ef
menn eiga skútu í félagi. Afliverju kemur
þjóðin sér ekki upp skútu í Miðjarðarhaf-
inu? Það mætti kalla hana Þjóðarskútuna.
Anrtars er illt hvað lítið hefur varðveist af
gömlu skútunum. Eikarbátarnir frá alda-
mótunum eru horfnir og þarmeð stór hluti
af menningarsögunni. Það er ekki nóg að
hafa einhverjar leifar á söfnum. f Færeyjum
er ein skúta gömul í fullri notkun, leigð út;
ekki höfð uppá landi og máluð á þeirri hlið
sem snýr að vegfarendum einsog í ónefndu
plássi íslensku. Þessi færeyska skúta er lif-
andi heimild um sjómennsku og fiskveiðar
síðari alda.
- Þú smíðaðir Drífu sjálfur, Guðmund-
ur?
- Já. Það tók tvö ár að safna peningum til
að hægt væri að byrja. Vorið ’80 var skrokk-
urinn síðan steyptur úr plasti í Svíþjóð og
fluttur til Kaupmannahafnar. Skútan var
svó rúmt ár í smíðum, maður vann með !
fulla vinnu og fór í þetta kvöld og helgar og j
auðvitað runnu öll laun í skútuna.
Jómfrúrferðin var farin til Amsterdam til •
að taka aftur upp þráðinn í námi. Ég var
áður í París og er nú kominn til Hollands.
Myndlist. Aðallega grafíkpælingar einsog
stendur.
Bakterían kom í jullusiglingum á vötnum !
Parísar, en fyrsta skútuferðin var með naví-
gatornum á skútu hans frá Skotlandi til I
Neskaupstaðar sumarið ’78.
Tilgangurinn með þessari ferð hingað í
sumar var að þvælast urn Faxaflóa og
Breiðafjörð til að taka ljósmyndir af sigl-
ingamiðum uppúr bók sem afi navígators-
ins notaði þegar hann var lóðs: Leiðsögu-
bók fyrir sjómenn við ísland, frá 1931. Svo
stendur til að sýna þessar myndir og vatns-
litamyndir á vori komanda. Ég nota í þetta
þriggja mánaða listamannastarfslaun.
Hvernig leggst siglingin aftur til Amster-
dam í þig?
- Vel. Það er að vísu komið frammá haust
og allra veðra von, en við höfum þetta, ég
og Nonni bróðir.
-m
Rætt við Guðmund Thoroddsen,
kall, og Garðar Guðmundsson navígator (brytinn illa fjarri góðu gamni)
Tónelskir myndlistarmenn á opnu hafi Guðmundur á Drífu í Reykjavíkurhöfn. Mynd: Leifur, aðrar myndir teknar af ferðalöngunum. Brytinn við stýrið Hundblautir á Þórshafnarbakka