Þjóðviljinn - 16.01.1987, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Tilgangur og aðferðir í
í Staksteinum, sem gegna einatt hlutverki
einskonar viðbótarritstjórnargreina á Morgun-
blaðinu, var nú á þriðjudaginn fjallaö nokkuð um
framvindu mála í Nicaragua. í þeirri umfjöllun
gerðust þau tíðindi, að Morgunblaðsmenn taka
eindregna afstöðu með því háttalagi Bandaríkj-
anna, að heyja - fyrir tilstilli gagnbyltingar-
sveita, sem reknar eru fyrir bandarískt fé - hern-
að gegn Nicaragua, en fyrir það athæfi og ýmis-
legt annað, hafa Bandaríkin, eins og kunnugt
er, hlotið vítur Alþjóðadómstólsins í Haag, svo
aðeins einn aðili af mörgum sem þetta fordæmir
sé tilnefndur. í annan stað er lýst yfir eindreginni
samstöðu með gagnbyltingarsveitunum - á
þeirri forsendu að stjórn Sandinista hafi svikið
fyrirheit sín um lýðræði og mannréttindi en
„kontraskæruliðar" sem svo eru nefndir, berjist
fyrst og fremst „fyrir endurreisn lýðræðis í
landinu".
Hér er flestu við snúið. Sandinistar hafa gert
margt þarflegt lýðréttindum í sínu landi. Þeir
hafa efnt til kosninga sem sjálfsagt voru ekki
gallalausar, enda háðar við stríðsaðstæður, en
þykja þó hátíð í samanburði við flestar kosning-
ar sem fram fara í Rómönsku Ameríku. Stjórn
Sandinista hefur verið samvinnufús við
mannréttindasamtök, sem hafa borið fram
ásakanir og grunsemdir um pólitískar hand-
tökur og illa meðferð fanga, og þeim sem bera
ábyrgð á einhverju slíku athæfi hefur verið refs-
að, sem er næsta sjaldgæft í þessum hluta
heims. Það er rétt að Sandinistar hafa bannað
útkomu helsta blaðs stjórnarandstöðunnar og
átt í útistöðum við hluta af háttsettum mönnum
kaþólsku kirkjunnar í landinu. Og þó margir
hneigist til að réttlæta þetta með styrjaldarást-
andinu, þá er rétt að leggja á það áherslu, að
það er sjálfsögð skylda allra velvildarmanna
byltingarinnar í Nicaragua, að láta uppi
gagnrýni og áhyggjur, þegar skert er það mál-
frelsi sem þroskavænleg bylting má illa án vera.
Hitt er svo annað mál, að það færi þeim Morg-
unblaðsmönnum best að þegja um slíka hluti -
að minnsta kosti meðan þeir eru svo skyni
skroppnir að tala um að gagnbyltingarskærulið-
ar séu einskonar frelsishetjur og vilji „endur-
reisa lýðræði" í landinu.
Menn ættu ekki að vera búnir að gleyma því
svona fljótt að fyrir daga Sandinista ríkti ekki
lýðræði í landinu, heldur blóðugt og gjörspillt
Nicaragua
einræði fámennrar valdaklíku Somozafjölskyld-
unnar. Og það eru menn Somoza sem eru
kjarninn í þeim gagnbyltingarsveitum sem
Morgunblaðsmenn vilja helst trúa fyrir lýð-
ræðinu. Þeim meðhaldsmönnum Sandinista-
byltingarinnar, sem síðar snerust gegn henni af
ýmsum ástæðum, hefur flestum verið komið úr
leik, sumum með mjög dularfullum hætti.
Staksteinar segjast að vísu ekki alveg sáttir
við „aðferðirnar" sem meintar frelsishetjur og
fyrrum þjónar Somoza nota í sinni „lýðræðis-
baráttu". Þótti engum mikið-eftir þær frásagnir
af morðum, pyntingum og nauðgunum, sem
erlendir fréttamenn hafa safnað í stórum stíl af
þeim svæðum, sem gagnbyltingarsveitum hef-
ur tekist að herja á. Um aðferðirnar má deila,
segir Morgunblaðsmaður - og lætur þá að því
liggja um leið, aðtilgangurinn helgi meðalið. Og
tilgangurinn er reyndar ekki það lýðræði, sem
málaliðar og Somozahyski er síst líklegt til að
bera fyrir brjósti - heldur blátt áfram ósigur
stjórnar, sem er róttækari en svo að Ronald
Reagan og hans lið vilji við una. Og eftir höfðinu
dansa limirnir, hvort sem þeir kenna sig við
staka steina eða eitthvað annað. - áb
KUPPT OG SKORK)
Herskarar harðstjóranna / 1. grein
Lýðræðiskjnti-
slóðin Ijúfa
MORGUNBLAÐID, ÞRIÐJUDAGUR 6. JANÚAR
eftir Vilhjálm
Eyþórsson
Gúlag-eyjaklasinn er ekki ein-
vörðungu Qöldi fanga- og þrælkun-
arbúða, þar sem milljónir eru
sviptar frelsi sínu. Hann teygir sig
I rauninni allt frA Rerintrasundi.
menn, „lengra til hægri" innan
vinstri hreyfingarinnar og þeir gæta
hagsmuna alræðisríkjanna í Qöl-
miðlum, mennta- og uppeldisstofn-
unum Vesturlanda að mörgu leyti
betur en kommúnistar. Þá er að
fínna í öllum vinstri fíokkunum,
þótt þeir hafi sig mest í frammi
Vilþjálmur Eyþórsson
Herskarar harðstjóranna, 2. grein:
Að ganga með Gúlaginu
eftir Vilhjálm
Eyþórsson
Mér er fullljóst, að samúð með
Gúlaginu er ekki það eina, sem
greinir sundur vinstri menn og
hægri, en um forræðishyggju, sýnd-
armennsku, tvðfeldni, óskhyggju og
orðagjálfur mun ég e.t.v. ræða
síðar. Það er afstaðan til alræðis-
stjóma kommúnista, og mun ég þvi
enn ræða hana nokkuð:
Lengi hefur verið meginregla,
a.m.k. innan stjómmálafræði, að
skipta harðstjómum heimsins í tvo
er ekki \nð að eiga valdsmenn f fjar-
lægum og tiltölulega litlum löndum
f afskekktum heimshlutum. Hér er
um að ræða sjálft Gúlagið og þá
Vesturlandabúa, sem taka málstað
þess, m.ö.o. vinstri menn sem heild,
og ekki einungis þann hluta þeirra,
sem nefnist kommúnistar. Baráttan
gegn valdhöfum Gúlagsins fer fram
á innanlandsvettvangi.
Tali menn of mikið um kúgun
og ódæðisverk Ho Chi Minhs, Maos,
eða Castrós, svo nokkrir séu nefnd-
ir, eiga þeir ekki von á góðu, alira
síst frá friðar-, mannúðar- og
Ritröð í
Morgunblaðinu
Það birtast oft stórsniðugar
greinar um stjórnmál í Morgun-
blaðinu, en um þessar mundir
rísa þar einna hæst ritsmíðar eftir
Vilhjálm Eyþórsson, ritstjóra
bókaflokksins íslenskur annáll.
Full ástæða er til að vekja athygli
fólks á þessum greinum. Sú fyrsta
birtist í Morgunblaðinu þriðju-
daginn 6. janúar s.l. undir yfir-
skriftinni „Herskarar harðstjór-
anna/1. grein - Lýðræðiskynslóð-
in ljúfa“ og númer í ritröðinni um
„herskara harðstjóranna“ birtist í
gær og heitir „Að ganga með Gú-
laginu“.
Án þess að hér sé gerð tilraun
til að kryfja þessar gagnmerku
greinar til mergjar, enda virðist
ritröðin vera rétt að hefjast, er
forvitnilegt að líta á nokkur brot
úrgreinunum fyrir þá sem trassað
hafa að lesa þær gaumgæfilega í
Mogganum, því að heimsmynd
höfundar og skoðanir hans eiga
tvímælalaust erindi við alla þá
sem halda að fordómar og of-
stæki sé á undanhaldi í heimin-
um.
Af oft
skeggjuðum
friðarsinnum
Gefum Vilhjálmi Eyþórssyni
orðið:
„Á fundum þeirra fjölmörgu
„friðarsamtaka“, sem stofnuð
hafa verið í seinni tíð er ekki
þverfótað fyrir þessu fólki. Af
(oft skeggjuðum) andlitum
þeirra skín sú sérkennilega
blanda af yfirlæti, einlægni, ábúð
og mærð, sem er einkennandi
fyrir vinstri menn og þeir gæta
þess að allir viti hvað þeir eru
áhugasamir um friðinn.
Hafi það aldur til er þetta yfir-
leitt sama fólkið sem á sínum
tíma barðist af alefli fyrir málstað
einhverrar hernaðarsinnuðustu
og blóði drifnustu stjórnar í ver-
öldinni, þeirrar í Hanoi, þegar
hún vildi stækka ríki sitt og sendi
hermenn inn í nágrannalöndin
Suður-Víetnam, Laos og Kamb-
ódíu til að drepa fólk.
Sumir vinna fyrir E1 Salvador-
nefndina, sem hefur að markmiði
að magna hernað hreinræktaðra
kommúnista í því landi.
Aðrir hafa gerst sjálfboðaliðar
á sykurekrum Castrós, en þar
skortir nú vinnuafl vegna þess að
verkfærir menn eru annað hvort
flúnir úr landi, fangelsaðir eða þá
að skjóta svarta menn í Afríku
fyrir Rússa.“
Hægri, vlnstri,
gott og illt
Vilhjálmur stingur í fyrstu
greininni upp á merkilegri aðferð
„til að mæla vinstrimennsku":
„Stundum er talað um að
„hægri“ og „vinstri“ séu óljós og
úrelt hugtök í stjórnmálum. Ég
tel svo ekki vera. Þessi skipting í
fylkingar er enn jafn afdráttar-
laus og hún hefur lengi veriz og
markalínan liggur um Gúlagið.
Samúðarmenn þess eru til vinstri,
andstæðingar til hægri. Einhverj-
um kann að virðast hetta djörf
fullyrðing við fyrstu sýn, en ég fæ
ekki betur séð en að orða- og
hugtakanotkun í pólitískri um-
ræðu staðfesti hana.
Mér sýnist líka að til sé pottþétt
aðferð til að mæla það hversu
langt til vinstri menn eru og hún
er þessi: Hversu langt vilja þeir
ganga til liðs við valdhafa Gúlags-
ins?
Lengst til vinstri („róttækast-
ir“) eru eiginlegir kommúnistar,
en þeir eru að sumu leyti heiðar-
legastir í afstöðu sinni. Þeir skipt-
ast að hætti sértrúarsafnaða í
ýmsar fylkingar, en eiga eitt sam-
eiginlegt: Þeir fara hvergi í felur
með aðdáun sína á og stuðning
við harðstjóra á borð við Lenín,
Stalín, Kim II Sung, Mao eða Pol
Pot. Þeir víla heldur ekki fyrir sér
að verja kúgun og ódæðisverk
fyrrnefndra manna og fleiri slíkra
og eru ólmir í að koma á stjórn-
skipulagi að einhverri fyrirmynd
úr Gúlaginu í heimalöndum sín-
um. Vegnaþess er auðveldara að
varast þá. Ahrif kommúnista eru
enn veruleg víða á Vestur-
löndum, en fara nokkuð dvínandi
og er það vel.“
í grein númer tvö er að finna
ekki síður skrautlegar fjólur. í
eftirfarandi klausu virðist hann
vera að fjalla um mannréttinda-
baráttu og mannréttindahópa:
„Mannréttindabarátta, sem
beinist gegn stjórnum af þessu
tagi hlýtur að vera góð fyrir sál-
ina, en líka fyrir líkamann, því
henni fylgja oft gönguferðir. Þar
að auki er hún auðveld og felur
ekki í sér hættu. Aðalatriðið er að
lýsa hneykslun sinni á fyrrnefnd-
um stjórnum á sem áhrifamestan
og ábúðarfyllstan hátt, helst í
fjölmiðlum, til að sem flestir sjái,
hvað manni er annt um
mannréttindin. Líka eru stofnað-
ir „mannréttindahópar", sem
hafa það markmið að sýna, hvað
meðlimir þeirra hafi mikinn
áhuga á mannréttindum.
Stundum röltir fólk í bæinn og
ber spjöld, þar sem ástandið í
þessu eða hinu landinu er harm-
að. Ræður eru fluttar og ljótar
sögur sagðar.
Allir eru sammála og þeim líð-
ur vel, vegna þess að þeir eru
góðir, en hinir eru vondir.“
Miklu sniðugra
að vera vinstri
maður?
Eftir öll skrifin kemst greinar-
höfundur loks að óvæntri niður-
stöðu:
„Vegna þessa alls er í rauninni
miklu sniðugra að vera vinstri
maður en hægri, hafi menn geð í
sér til þess að ganga með Gú-
laginu á annað borð. Sjálfur hef
ég þó aldrei getað hugsað mér
það og svo er um fjölmarga aðra.
Vinstri mennskan hefur um langt
skeið þótt fín og bera vott um
gáfur og manngæsku. Þetta við-
horf þarf að breytast og það mun
gera það.“
Fleiri merkileg viðhorf og hug-
myndir koma fram í þessari rit-
röð, og til dæmis er ekki úr vegi
að klikkja út með eftirfarandi til-
vitnun í grein númer tvö:
„Sá sem er of berorður um Gú-
lagið má búast við öllu illu og
ekki aðeins frá alþýðubandalags-
mönnum og Kvennalista þeirra,
heldur má hann búast við kárín-
um frá framsóknar- og alþýðu-
flokksmönnum (þeir síðarnefndu
eru m.a. dyggustu bandamenn
Nicaraguastjórnar á íslandi).
Á undanförnum árum og ára-
tugum hafa menn margsinnis
fengið að sjá hvernig Gróu á Leiti
er komið á kreik gagnvart þeim,
sem dirfast að vera eindregið á
móti alræðiskúgunarkerfi komm-
únista. Séu þeir listamenn eru
verk þeirra svívirt eða þöguð í
hel. Sá sem ekki gefur a.m.k.
þegjandi samþykki sitt við þeim
illræðisverkum sem daglega fara
fram innan járn- og bambustjalds
hlýtur nefnilega að vera að
minnsta kosti „hægriöfgamað-
ur“, en þó trúlega „fasisti“. Séu
menn mjög harðir eru þeir senni-
lega „nasistar“.“
- Þráinn
þJOÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Ámi Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphóðinsson.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Knstín
Ólafsdóttir, Magnús H. Gíslason, MörðurÁrnason, ólafurGíslason,
Sigurður Á. Friðþjófsson, Valþór Hlöðversson, Vilborg Davíðsdóttir,
Víðir Sigurðsson (íþróttir), Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrlta- og prófarkalesarar: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlltstelknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofu8tjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Auglýslngastjóri: Sigriður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýslngar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen, Guðmunda Kristinsdóttir.
Símvar8la:Katrín AnnaLund.SigríðurKristjánsdóttir.
Húsmóðir: Ólöf Hún^örð.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: BáraSigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjömsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 50 kr.
Helgarblöð:55kr.
. Áskriftarverð á mánuði: 500 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 16. janúar 1987