Þjóðviljinn - 12.08.1988, Blaðsíða 17
UNGUN
Þaö er oft ekki þrautalaus ganga að brjótast í gegnum
bernskumúrinn, losna undan verndarvæng foreldranna sem
oftar en ekki vilja halda fastar í börnin sín en sjálfstæðisþrá
þeirra leyfir. Umbrotaskeiði unglingsáranna fylgir oft baráttan
um persónulegt sjálfstæði, erfiðleikarnir við að skapa sér nýja
sjálfsímynd í samræmi við nýja stöðu í samfélaginu og fá
viðurkenningu á eigin ágæti.
Ýmis uppátæki unglinga og könnun á mismunandi hlutverk-
um er ekki alltaf vel séð af eldra fólki og í gegnum fjölmiðla fær
fólk oft á tíðum mjög neikvæða mynd af unglingum. Þeir sem
hafa unnið náið með þeim vita hins vegar að þrátt fyrir ýmis
vandamál sem tengjast þessu æviskeiði eru sögurnar oft
orðum auknar og lítill gaumur gefinn að því sem jákvæðara er
og þeirri menningu sem unglingar eru iðnir við að skapa.
Af viðtölum við unglinga er ekki hægt að merkja að þetta
svokallaða unglingavandamál sé þeirra vandi heldur miklu
frekar hitt að þrátt fyrir ýmsa vankanta á tilverunni eru ung-
lingsárin spennandi tími þar sem allt gengur út á að vera í hópi
félaganna og skemmta sér. Áhyggjur af vanda heimsins eða
efnahagsmálum þjóðarinnar eru víðs fjarri og stendur ekki til
að leggjast í þungiyndi þess vegna.
Undanfarin ár virðast sveitarfélög víðs vegar um land vera
að átta sig á því hversu mikilvægt það er að efla æskulýðs-
starfið og skapa unglingum þá aðstöðu sem til þarf og ýta
þannig undir frumkvæði þeirra og framkvæmdagleði.
Félagsmiðstöðvar eru að vísu misvel sóttar og fer það oft á
tíðum eftir tíðaranda hverju sinni hvort það er inn að stunda
slíka staði eða ekki, því öryggisleysi unglingsáranna gerir það
að verkum að fjöldinn forðast sem heitan eld að gera eða
segja nokkuð það sem ekki er inn þá stundina. Þetta vita líka
framleiðendur vel og einbeita sér æ meir að unglingum sem
markhóp fyrir vörur sínar.
Hamingjan
er ekki
í tjaldi
út í móa
[ félagsmiðstöðinni Þrótt-
heimum hítti blaðamaður fyrir
hressan hóp unglinga á opnu
húsi síðastliðið þriðjudags-
kvöld. Þetta voru 14 og 15 ára
krakkar úr Langholtsskóla
sem hittast reglulega í Þrótt-
heimum og halda hópinn.
Linda Sif Þorláksdóttir, starfs-
maður félagsmiðstöðvarinnar
sagði að það væri mikið sami hóp-
urinn sem léti sjá sig og því miður
hefði ekki tekist að virkja nem-
endur úr öðrum skólum í starf-
semi staðarins, en honum er líka
ætlað að vera félagsmiðstöð fyrir
nemendur úr Vogaskóla og
Laugalækjarskóla.
Á síðustu tveimur árum hefur
aðsóknin að staðnum dregist
nokkuð saman og telur Linda Sif
ástæðurnar fyrir því aðallega vera
þær að unglingar séu bara svo
uppteknir af mörgu öðru. Svo er
það líka háð tískusveiflum hverju
sinni hvort það er inn að sækja
félagsmiðstöðvarnar.
Aðspurð um af hverju þau
kæmu í Þróttheima svöruðu
krakkarnir því til að þetta væri
staðurinn sem þau hittust á, til að
tala saman eða dansa og á vet-
urna eru starfandi ýmsir
áhugamálaklúbbar. Þau sögðu
mörg að Þróttheimar hefðu verið
þeirra annað heimili síðastliðin 2
ár.
Þegar ég spurði þau nánar út í
klúbbastarfið kom glampi í
augun á nokkrum strákunum sem
voru meðlimir í ferðaklúbbnum
síðastliðinn vetur.
- Ferðalög eru áhugamál núm-
er eitt, sagði Aron. Við fórum í
nokkrar fjallaferðir í fyrravetur
og klifum björg og nú i vor fórum
við í helgarferð á kanó niður ár.
Þetta er alveg æðislega spennandi
en líka oft erfitt. Mest gaman er
auðvitað að lenda í háskaveðri,
upplifa smá þriller. Það er kann-
ski ekkert sérstaklega gaman
meðan á því stendur en óborgan-
legt eftir á, sagði Aron.
Þórður var sammála því að
ferðalög væru spennandi en sagði
þó að þau skipuðu ekki fyrsta sæti
hjá sér. Að vera plötusnúður er
mitt helsta áhugamál, sagði Þórð-
ur og undir þetta tók Benedikt
líka enda sögðu hinir krakkarnir
að þeir væru helstu plötusnúðar
staðarins og reyndar er Benedikt
íslandsmeistari í þeirri kúnst.
Sumir klúbbarnir standa fyrir
fræðslufundum um eitthvert mál-
efni sem þau hafa áhuga á. Til
dæmis sögðu Selma og Harpa að
þeirra klúbbur hefði staðið fyrir
fundi um kynferðismál sem hefði
verið vel sóttur. f framhaldi af
þessu spunnust umræður um
eyðni og ekki virtust krakkarnir
hafa of miklar áhyggjur af þeim
vágesti." Maður sefur kannski
ekki hjá hverjum sem er og hefur
bara smokkinn við hendina," og
svo var það mál afgreitt.
Hver eru svo framtíðaráform-
in?
Komast í skemmtilegt starf og
eiga nóg af peningum, sögðu þau
nánast öll í kór. Maður kemst
ekkert áfram án peninga, sagði
Aron.
Benedikt sagðist vilja læra, ef
til vill eitthvað í sambandi við
tölvur. Það skapar meiri mögu-
leika að hafa einhverja menntun,
sagði hann og undir það tóku
flestir krakkarnir en voru þó alls
ekki farin að hugsa alvarlega um
hvaða nám yrði ofan á.
- Peningar eru nú ekki allt
sagði Harpa en sagði að hún vildi
læra eitthvað sem gæfi möguleika
á skapandi starfi og aðrir í hópn-
um sögðu við nánari umhugsun
að eflaust væri það þannig með
peningana að manni finnst maður
aldrei hafa nóg.
Hvað með hjónaband og barn-
eignir?
- Já, það er alveg öruggt að ég
ætla að gifta mig og eiga börn,
sagði Aron en ekki nærri strax.
- Maður þarf nú að fá tækifæri
til að skemmta sér og flippa út
áður en maður fer að líma sig við
einhvern karl sem á að fylgja
manni hvert fótmál það sem eftir
er lífsins, sagði Linda.
- Það er svo margt sem ég ætla
að gera áður en að gifting kemur
til umræðu, sagði Selma. Fyrst
þarf maður að átta sig á því hvar
maður sjálfur stendur, þroskast
og kynnast heiminum.
í hverju felst þá þessi hamingja
sem allir eru að sækjast eftir?
Ja, það er allavega mjög mikil-
vægt að eiga góða vini, og vera
ánægður með það sem maður er
að vinna að, segir Benedikt. Er
ekki hamingjan fólgin í því að
geta látið sér líða vel, skemmta
sér og ferðast nóg bætir Aron við
- Maður finnur allavega ekki
hamingjuna í tjaldi út í móa svo
mikið er víst. - iþ
"O
/ léttri sveiflu á
dansgólfinu
Mynd Ari
16 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN - NÝTT HELGARBLAÐ
Á skjön ifib
tilveruna
Svava Guðmundsdóttir: Ungt fólk er
svo upptekið af hversdagslegum
hlutum eins og síðasta balli, næsta
fylleríi eða falleg-um fötum. Mynd:
Ari.
Svava var ritstjóri skólablaðs-
ins á Ármúlaskóla í fyrra og hún
sagði að það hefðu ekki allir
strákar verið sáttir við það.
- Það finnast ennþá litlar
karlrembur innan um, og mér
finnst stelpurnar allt of linar í að
koma sér á framfæri, sagði Svava.
Ég hef áður verið ritstjóri
skólablaðsins í Hagaskóla þannig
að ég kunni svolítið inn áþetta en
öll svona störf í félagsmálum taka
mikinn tíma og fyrirhöfnin er
meiri en fólk gerir sér yfirleitt
grein fyrir. En þetta er ofsalega
skemmtileg vinna.
Svava hefur líka komið nálægt
ritstörfum á annan hátt því hún
hefur gert talsvert af því að skrifa
sögur og ljóð. í fyrravetur vann
hún í smásagnasamkeppni sem
haldin var innan skólans.
- Það kom mér mjög á óvart að
ég skyldi vinna þessa keppni. Ég
hef verið að að skrifa svona eitt
og annað undanfarin ár en flest af
því hefur hafnað í ruslafötunni.
En svona viðurkenning er mikil
hvatning, ýtir undir sjálfstraustið
hefur orðið til þess að ég er farin
að yrkja meira.
Ég trúi á andann og þegar hann
kemur yfir mig þá bara verð ég að
setjast niður og skrifa. Þetta er
svo stór hluti af sjálfri mér að ég
held að ég leggi þessa iðju aldrei á
hilluna en ég geng ekki með
draum í maganum um að verða
frægt skáld.
Ég er ákveðin í að fara í
eithvert framhaldsnám, mig lang-
ar að læra eithvað húmanískt,
sálarfræði eða því um líkt.
Mér finnst það ekki nógu já-
kvætt hvað krakkar eru upptekn-
ir af hinum hversdaglegu hlutum,
síðasta fylleríi, næsta balli, síð-
ustu bíómynd eða eithvað þess
háttar. Það er svo margt undan
og ofan við hversdagsleikann sem
vert er að gefa gaum og getur orð-
ið til að auka skilning manns á
lífinu og tilverunni. iþ
- Ég get ekki annað sagt en að
mér hafi fundist unglingsárin
frekar erfið. Tilveran var
eitthvað svo öfugsnúin og maður
allur á skjön við hana, uppstökk
og full efasemda. Eiginlega má
segja að maður hafi verið á hálf-
gerðum bömmer sem kannski sér
ekki fyrir endann á ennþá, segir
Svava Gunnarsdóttir 18 ára nem-
andi í Fjölbrautaskólanum í Ár-
múla.
- Ég er ekki eins og aðrir ung-
lingar að því leyti að ég hvorki
reyki né drekk. Ég tók þessa
ákvörðun þegar ég var 12 ára og
hef staðið við hana síðan -þetta er
nautið í mér, segir Svava og bætir
því við að hún hafi mikinn áhuga
á stjörnuspeki. Ég velti líka
mikið fyrir mér trúmálum og
pólitík og jafnréttismálum og það
er mjög auðvelt að verða alveg
ævareiður þegar maður hugsar
um þessi mál því það er svo margt
í samfélaginu öðruvísi en það ætti
að vera.
Ég held að flest fólk á mínum
aldri sé mjög upptekið af því að
hafa það gott, það eru allir að
hugsa um að verða ríkir. Margir
eru byrjaðir að vinna á fullu með
skólanum til þess að géta keypt
bíla og verið vel klæddir. Helm-
ingur allra nemenda í skólanum
eru á viðskiptabraut og ég er viss
um að það eru ekki allir þar áhug-
ans vegna heldur vegna þess að
það þykir mjög praktískt.
Virkja frumkvæöi enekkimata
- Ég hef unniö meö ung-
lingum alveg síðan ég komst
af unglingsárum sjálfur og
það er ánægjulegt að sjá að
sveitarfélög um land allt eru
að taka við sér varðandi mál-
efni unglinga og skilja mikil-
vægi þess að reka öflugt
æskulýðsstarf, sagði Árni
Guðmundsson æskulýðsfull-
trúi í Hafnarfirði.
Árni sagði að mikið af nýjum
félagsmiðstöðvum hefðu verið
opnaðar undanfarin ár og talsvert
stór hópur fólks hefði aflað sér
sérmenntunar til að reka slíkar
stöðvar. Markmiðið með félags-
miðstöðvum er að virkja eigið
frumkvæði unglinganna og láta
þeim f té aðstöðu undir það starf
sem þau hafa áhuga á að vinna en
ekki mata þau á einhverju af-
þreyingarefni. Unglingareru upp
til hópa jákvæð og framkvæmda-
glöð og sú menning sem sprettur
upp í kringum þau ber því glöggt
vitni, unglingaleikhópar, hljóm-
sveitir, danshópar og margt
fleira.
Unglingar eru miklu ófeimnari
en eldra fólk við að koma fram
með það sem þau eru að gera án
þess að það þurfi að vera svo vel
gert eða að öllum líki það.
Neikvæö umræöa
Það er áberandi í fjölmiðlum í
dag hve umræðan um unglinga er
oft neikvæð, eins og þeir séu ein-
hver lýður sem bæði er óalandi og
óferjandi. Ef ólæti verða í mið-
bænum er eins víst að flennistór
fyrirsögn birtist um það í ein-
hverju dagblaðanna en minni
gaumur er gefinn að því að yfir-
gnæfandi meirihluti allra ung-
linga er friðsemdarfólk sem ekki
ur einbeita sér í sífellt meira mæli
að unglingum sem markhóp fyrir
vörur sínar vitandi það að ung-
lingar óttast fátt meira en að vera
púkó eða öðruvísi og ganga ansi
langt til að tolla í tískunni. Aldur
þeirra sem fylgist grannt með
tískusveiflum er líka sífellt að
færast neðar, allt niður í 11 til 12
ára krakkar eru orðin mjög með-
vituð um það hvað er í tísku.
Almennur
íþróttaáhugi
Líkamsræktaræðið er annað
dæmi um þetta sem þó hefur sínar
jákvæðu hliðar. Almennur
íþróttaáhugi hefur vaxið mikið
undanfarin ár og ég held að það
sé ekki stundarfyrirbrigði heldur
eithvað sem er komið til að vera.
Það eru ekkert ýkjamörg ár síðan
mestu töffararnir höfðu aldrei
stigið fæti inn í íþróttahús.
Neikvæða hliðin á þessu máli er
aftur á móti sú þegar farið er út í
öfgarnar sem leiðir til' skefja-
lausrar líkamsdýrkunar og það að
keppast við að gera kroppinn eins
fallegan og mögulegt er.
Kvikmyndir sem ætlað er að
höfða til unglinga eru stundum
gerðar með það fyrir augum að
koma af stað einhverju æði, búa
til tísku sem hægt er að selja.
Unglingar eru þannig orðnir
mun mikilvægari neytendahópur
en áður og virðist hafa meiri pen-
inga milli handanna, enda er það
orðið áhyggjuefni hve stór hluti
unglinga vinnur með skólanum.
Unglingar fá orðið lítinn frið fyrir
alls konar áreitum og gylliboðum
og félagsmiðstöðvar, skólar og
foreldrar eiga í sífellt meiri sam-
keppni við þessa aðila um athygli
unglinga og aðstöðu til að hafa
áhrif á þau.
er til vandræða. Sá hópur ung-
linga sem má segja að fari út af
sporinu og lendi í einhverjum
vandræðum er ekki stærri hluti af
unglingum í heild heldur en sá
hópur fullorðins fólks sem lendir
á kant við samfélagið. Það þykir
bara ekki eins gott fréttaefni þeg-
ar fullorðnir eiga í hlut. Frétta-
flutningur af þessu tagi gerir ekk-
ert nema illt og gefur fullorðnum
oft mjög skakka mynd af ung-
lingum.
Það er ekki mikið að marka þó
unglingar setji upp ýmsar grímur
sem sumar virka mjög
ógnvekjandi á fólk, til dæmis
pönkarar með rakaðan hana-
kamb og í leðurfötum, en ég held
að í lang flestum tilfellum þá liggi
lítil hugmyndafræði á bak við
þennan búning hjá unglingunum
og það er ekki erfitt að komast í
gegnum skelina.
Þær breytingar sem ég merki á
unglingum á þeim tíma sem ég
hef unnið með þeim eru bæði
góðar og slæmar. Fyrir 10 árum
þótt það taisvert mál ef krakki í
9.bekk var fullur en núna þykir
það ekkert tiltökumál. Við erum
alltaf að víkka þann ramma sem
við samþykkjum fyrir ungling-
ana.
Unglingar eru óharðnaðar per-
sónur sem auðvelt er að hafa
áhrif á og þetta vita framleiðend-
ur vel og nýta sér það óspart til að
búa til nýja tísku og finna upp
þarfir fyrir unglingana.
Fataiðnaðurinn er gott dæmi
um það á hvern hátt framleiðend-
Árni Guðmundsson: Unglingamenning er fleira en ólæti i miðbænum um
helgar - en það er bara ekki fréttaefni. Mynd E. Ól.
NÝTT HELGARBLAÐ - ÞJÓÐVILJINN t>IÐA 17