Þjóðviljinn - 10.02.1989, Qupperneq 10

Síðumúla 6-108 Reykjavík - Sími 681333
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, Silja Aðalsteinsdóttir
Umsjónarmaður Nýs Helgarblaðs: Sigurður Á. Friðþjófsson
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson
Útlit: Þröstur Haraldsson
Auglýsingastjóri: Olga Clausen
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson
Verð: 100 krónur
Á gervihnattaöld
Á sunnudaginn var hófust sjónvarpssendingar frá
gervihnettinum Astra sem Bretar sendu á loft skömmu
fyrir áramót. Hann sendir á sextán rásum og eru líkur á aö
þær veröi frá ýmsum Evrópulöndum, a.m.k. franskar,
þýskarogsænskaren þó flestar enskar.Breski fjölmiðla-
risinn Robert Murdoch hefur þegar tryggt sér afnot af
sex rásum.
íslendingar geta náð þessum útsendingum með bún-
aði sem að vísu er dýrari en myndlykill, en á móti kemur
að sendingarnar eru ólæstar og halda sjálfsagt flestar
áfram að vera það, þannig að fyrir þá sem ella myndu
verða áskrifendur að Stöð 2 borgar fjárfestingin sig á
fáum árum.
Núna geta þeir sem áhuga og efni hafa á að koma sér
upp móttökudiskum náð ríflega þrjátíu sjónvarpssending-
um. Að vísu flytja þær flestar svipað afþreyingarefni en
þarna eru líka sérstakar kvikmyndarásir sem sýna bæði
vandaðar kvikmyndir og afþreyingarmyndir, sérstakar
rásir með barnaefni og einni rás ætlar Murdoch að koma
upp síðar á þessu ári sem á eingöngu að sýna listrænt
efni og menningarlegt, dans, leiklist, söng.
Nú er að hefjast sú innrás erlendrar afþreyingar í stór-
um stíl sem menn hafa lengi kviðið eða hlakkað til, hver
eftir sínum stíl. Lengi hefur verið vitað að hún yrði ekki
umflúin, og stoðar nú lítt verndarlöggjöf um íslenska texta
við erlent sjónvarpsefni þegar fólk nær því beint frá gervi-
hnetti.
Hvernig eiga þeir að bregðast við sem óttast langtíma-
áhrif þessarar nýju fjölmiðlabyltingar á íslenska tungu
og menningu?
Affarasælast er áreiðanlega að snúa vörn í sókn. Líta á
þessa þróun sem orðinn hlut og snúa sér af krafti að
uppbyggingarstarfi. Okkur hefur um skeið verið Ijóst að
það þýðir ekki lengur að ala upp hlýðin börn sem taka
hiklaust við skipunum. Þau gætu seinna fengið skipanir
frá fólki sem vill þeim annað en vel - til dæmis um að
gleypa ofan í sig vökva og pillur sem þau hafa ekki gott af
- þá er betra að kunna að óhlýðnast, vera sjálfstæður og
geta sagt sannfærandi nei. Við þurfum líka að ala börn
upp í að gera kröfur um að efni sem þau lesa, hlusta á og
horfa á sé vandað, kenna þeim að vera gagnrýnin.
En uppeldi fer víðar fram en á heimilum þar sem að-
staða er þar að auki misjöfn til að veita virkt viðnám við
innrás erlendrar menningar. Nú þegar er komin hreyfing
á ýmis atriði sem heyra undir menntamálaráðherra. Það
nýjasta eru hugmyndir um forskóla sem tekur ábyrgð
með heimilum á menntun barna á viðkvæmasta skeiði,
þegar vitað er að þau eru næmust fyrir tungumálum. Svo
ertalað um í fullri alvöru að skóladagurinn verði samfelld-
ur vinnudagur allt frá byrjun. Það gefur kennurum næði til
að vinna markvisst að mál- og menningaruppeldi. Einnig
á að koma fjölmiðlanámi inn í skyldunámið, kenna börn-
um bæði að neyta og nota fjölmiðla meðvitað, til að þeir
geti síður notað þau.
Fleira má nefna sem sýnirsóknarvilja. Útvarpsstjóri og
nýr dagskrárstjóri lista- og skemmtideildar sjónvarps
hafa hug á að setja íslenskt tal inn á allt barnaefni. Það er
líka stórt skref. Og miklu skiptir að efla innlenda dagskrár-
gerð í sjónvarpi, virkja hæft fólk til að búa til menningar:
efni, fræðsluefni og afþreyingarefni til að keppa við erlent
efni. Drjúgur meirihluti dagskrár á hverjum degi þarf að
verða innlendur.
Umfram allt þarf að vera vakandi, vita hvað við viljum
gera og gera það.
-sa
Matarskattur á blýanta
Á fundi í Kvenfélaginu Vor-
hvöt þ. 1. febrúar sl. greindi ein
félagskvenna frá því að hún teldi
sig hafa fulla vissu fyrir að fjár-
málaráðherra hefði í hyggju að
leggja matarskatt á blýanta.
Væru rök hans einkum orð utan-
ríkisráðherra þess efnis að á til-
teknum vinnustað hér í Reykja-
vík legðu menn sér umrædda
„matvöru“ til munns.
Þessi kona hefur traust tengsl
inn í stjórnsýsluna og veit hvað
hún er að tala um. Miklar um-
ræður urðu um málið á fundinum
og kom margt athyglisvert fram.
Sjálfsagt gerir fjármálaráð-
herra ráð fyrir, að sú stofnun sem
hann tekur mið af og mun vera
afkastamikill neytandi, sé alls
ekki eina stofnunin í landinu þar
sem menn naga blýanta.
Væri ekki eðlilegt áður en
lengra er haldið að hann léti gera
úttekt á því hver heildarneysla á
blýöntum er?
Ennfremur þyrfti að kanna
hver raunveruleg notkun er á
blýöntum sem skriffærum, því
tölvuvæðingin bendir til að
hvergi sé lengur neitt skrifað með
þessum verkfærum.
Kannski kaéþjtiþá í ljós að allir
blýantar s^ijí^Wí^m, fari ein-
„ „ ,ín8a
gsunarefu
ymar sidteröjlegu£ og ættu
raunair'lrtHeiða Ul þe$S“*áð um-
rædd neysluvara verði bönnuð
með öllu, fremur en að ríkið ætli
sér að hagnast á neyslunni.
Enda yrði sá gróði tvíbentur,
eins og auðvelt er að færa rök
fyrir:
1. Blýantar innihalda ýmis
aukefni, m.a. litarefni, sem
reynst geta hættuleg heilsu
manna, en ekki hafa verið neinar
viðvaranir á þeim blýöntum sem
seldir hafa verið hér á landi.
2. Blýantar eru trefjaríkir og
gætu þess vegna í fljótu bragði
virst góðir fyrir meltinguna. En
óhófleg neysla eins og t.d. í 8 klst.
á dag, viku eftir viku árið um
kring, eins og gefið hefur verið í
skyn að gert sé sums staðar,
hlýtur að enda með ósköpum,
sem af fagurfræðilegum ástæðum
verða ekki tíunduð hér, en leiða
að lokum til doða og sinnuleysis.
3. Séu blýantar nagaðir alveg
inn að blýi má fljótlega gera ráð
fyrir blýeitrun hjá viðkomandi.
Áugljósustu einkennin eru óeðli-
lega mikill blámi um munn. En
hættulegustu afleiðingar hennar
eru heila- og taugaskemmdir.
4. Engum þarf að blandast
hugur um hverjar afleiðingar það
hefði fyrir þjóðarbúið ef starfs-
menn helstu lykilstofnana lands-
ins yrðu blýeitrun að bráð. Ef til
vill hefur þjóðin nú þegar orðið
að gjalda þessarar eitrunar í ein-
hverjum mæli.
Reykjavík 6. febrúar 1989
Kvenfélagið Vorhvöt
Markús Örn Antonsson afhendir Karólínu Eiríksdóttur tónbók-
menntirnar.
Rúv gefur
tónbók-
menntir
Ríkisútvarpið hefur, á nærri 60
ára starfsferli, eignast merkilegt
nótnasafn. Eftir athugun á safn-
inu, sem farið hefur fram undan-
farna mánuði, komst fram-
kvæmdastjórn að þeirri niður-
stöðu að einungis hluti safnsins
kæmi stofnuninni að verulegum
notum, mikill hluti þess mundi
nýtast betur annarsstaðar.
Því var ákveðið að bjóða ís-
lenskri tónverkamiðstöð að gjöf
allt íslenska safnið og Tónlistar-
skólanum í Reykjavík nokkurt
safn gamalla íslenskra nótna og
fræðibóka og auk þess það af er-
lendum nótum, sem skólinn teldi
að koma mætti honum og nem-
endum hans að gagni.
Af þessu tilefni boðaði út-
varpsstjóri forstöðumenn þess-
ara stofnana og nokkra starfs-
menn Ríkisútvarpsins á sinn fund
1. þessa mánaðar og var þar
formlega gengið frá afhendingu
þessara gjafa. -mhg
ÚR MYNDASAFNINU
Er þetta biblíusögutími eða kynlífsfræðsla?
Hver man ekki eftir móyrjóttu ullarpeysunum með dökku þverröndunum eða ullarjökkunum frá Álafossi í
fánalitunum? Eða gúmmískónum með hvítu röndinni og hálstauinu úr snúrum með gylltri spennu með
nautshaus, sem komin var beint úr draumaveröld Roy Rogers og félaga? Eða vatnsgreidda hárinu sem
kom í spíss niður á ennið og svörtu gúmmístígvélunum sem dugðu jafn vel utan dyra sem innan?
Spurningin er bara, hvar stelpurnar eru að finna: er þetta í biblíusögutíma eða kynlífsfræðslu? Fróðlegt væri
að fá nánari skýringu á myndinni frá einhverjum sem þarna kannast við sjálfan sig. Myndin er tekin í
einhverjum barnaskóla Reykjavíkur snemma á 6. áratugnum.
10 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ , Föstudagur 10. febrúar 1989