Þjóðviljinn - 29.09.1989, Síða 4

Þórhildur Þorleifsdóttir er á beininu
fremst að rétta hag kvenna og
þarmeð barna og ýmissa annara
„fylgifiska“ kvenna. Það er mikill
misskilningur að við höfum farið
inná þing bara til þess að sýna í
statistík að það væru fleiri konur
á þingi. Við munum enn og aftur
leggja til atlögu við launamálin
því þau eru auðvitað sá hagur
megin hluta íslenskra kvenna
sem skiptir miklu meira máli en
hugsanlegur frami einstakra per-
sóna, þótt konur séu auðvitað
líka nauðsynlegar í áhrifastöð-
um. Það er staðreynd að nú í tíð
stjórnar félagshyggju og jafnrétt-
is, eykst launabilið enn og þótt
stigið hafi verið hænufet til að
draga úr launamisrétti í síðustu
BSRB-samningum þá dugir það
engan veginn til.
- Við höfum farið í mörg
ferðalög í sumar og talað við ó -
tölulegan fjölda fólks á vinnustöð-
um sem bornir eru uppi af konum
sem eru á svívirðilega lágum
launum. Ef við tökum fiskiðnað-
inn sem dæmi þá er ekki hægt að
kalla þetta neitt minna en nútíma
þrælahald. Af hverju þarf td. að
borga bónus? Ef hægt er að borga
500 krónur samtals á tímann, af
hverju má þá ekki borga það
beint sem tímakaup? Þarf endi-
lega að hafa þær á smánarlaunum
og láta þær fá svo dúsu ef þær
standa sig? Einsog konur séu
þannig upp til hópa að þær vinni
illa og séu kærulausar nema þær
hafi gulrót fyrir framan sig. Hvers
konar lítilsvirðing er þetta? Svo
þegar þessar konur hafa lokið
löngum og erfiðum vinnudegi
utan heimilis, bíður annar ólaun-
aður „vinnudagur“ heima. Það er
bara ekki hægt að bjóða fólki
svonalagað, hvorki konunum,
börnunum né fjölskyldunum.
Þetta er misrétti sem verður að
laga, hvað sem Einar Oddur á
Flateyri segir, því annars missum
við fólkið endanlega frá fisk-
vinnslunni. Unga fólkið fussar
við þessu og mæðurnar vara
börnin sín við. „Menntaðu þig
svo þú lendir ekki í fiski,“ er við-
kvæðið. Við þurfum að hefja
þetta starf til virðingar, bæði
hvað varðar laun. menntun. virð-
ingu.Við megum ekki meðhöndla
fiskinn sem einhverja gullkistu
sem hægt er að moka stanslaust
úr, heldur eigum við að fara með
hvern einasta fisk einsog gull-
mola sem við höfum fundið og
gera það fallegasta og besta úr
honum.
- Þetta þurfum við að leggja
áherslu á, en ekki þessa massa-
framleiðslu sem við höldum uppi
með vanlaunuðu, þreyttu, stress-
uðu vinnuafli. Þetta hlýtur að
vera aðal verkefni okkar, ekki
bara í vetur heldur einnig næsta
og næsta... Svo eru auðvitað ótal
mörg önnur mál sem snerta kon-
ur og börn fyrir utan höfuð við-
fangsefnið sem er að breyta hug-
arfari fólks. En það gerum við
ekki með lagasetningu.
„Innáskiptingar“ ykkar hafa
vakið nokkra athygli. Hvaða við-
brögð hafið þið fengið við þessari
nýjung í íslenskri pólitík?
- „Innáskiptingarnar“ hafa
ekki vakið neinn storm nema
helst í fjölmiðlum. En ég ætla
hinsvegar ekki að draga úr því að
þetta er víða nefnt við okkur og
oftar í neikvæðri merkingu. En
ég vil taka það fram að það vefst
mun meira fyrir körlum að skilja
af hverju við gerum þetta en kon-
um. Kannski er það vegna þess
að konurnar hlusta betur á það
sem við segjum. Við skýrðum
þetta nokkuð vel í kosningarbar-
áttunni og þau rök hafa skilað sér
betur til kvenna en karla.
Siðferði vekur æ meiri athygli í
ísienskri pólitík. Er siðferði að
bresta eða hefur þetta alltaf verið
svona?
- Því meiri auðhyggja og
áhersla á efnahagslegar forsend-
ur þarsem öll vandmælanleg
verðmæti eru lögð til hliðar, því
veikari verður siðferðisgrunnur-
inn. Það miðast allt við peninga
og þetta er orðin þráhyggja hjá
stjórnmálamönnum, þeir geta
ekki talað um annað en efna-
hagsmál. Þetta held ég að sé ein
orsök áherslubreytinganna - sið-
ferðisárekstranna. Ef efnaleg rök
ein eru notuð sem mælikvarði á
framfarir, gróða, ávinninga, vel-
gengni, virðíngu, hagvöxt og
hvað það nú heitir allt, er maður-
inn hálfur - ekki heill og missir
fótanna. Hitt er svo annað mál að
í sambandi við þau mál sem hafa
komið uppá yfirborðið að undan-
förnu - menn kaupa of mikið vín
á kostnaðarverði, þiggja of mörg
laxveiðiboð eða fara of oft til út-
landa - eru bara birting á miklu
djúpstæðara vandamáli. Bak við
þetta blómstrar mikil fjármálaleg
spilling. Hér er alveg ótrúlegt
samtryggingarnet í atvinnu-
fjármála- og stjórnmálalífi þar-
sem hver verndar annan og allir
vita að ef einn möskvinn er
leystur þá raknar allt Hetið. Þetta
er einmitt eitt af mörgu sem gerir
konum svo erfitt um vik að hasla
sér völl í pólitík. Þær hafa ekki
þetta samtryggingarnet og þær
eru ekki í pólitík til að reka erindi
hagsmunahópa. Gamla fjór-
flokkakerfið er þrælofið í þetta
samtryggingarnet, en við erum
fullkomlega óspilltar og ósnertar
hvað þetta varðar.
Kvennalistinn hefur sagt sjálf-
an sig vera tímabundið fyrirbæri.
Hafið þið nálgast þann tíma-
punkt?
- Nei, það er auðvitað langt
því frá. Það breytir enginn
heiminum á sex árum, ekki einu
sinni íslandi. Við höfum sagt að
vonandi komi einhvern tíma sá
dagur að við teljumst óþarfar og
þá verði heldur ekki þörf á sér-
stökum karlahreyfingum einsog
eru í raun nú. Enginn getur sagt
hve langt er í þetta eða hvort það
verði nokkurn tíma, en hvort að
framboð til Alþingis eða borgar-
stjórnar sé rétta leiðin er aftur
annað mál og það endurmetum
við í hvert skipti. Ef við bjóðum
ekki fram í næsta eða þarnæsta
skipti er ekki þarmeð sagt að
kvennabaráttunni sé lokið.
- þóm
Mynd: Jim Smart
Kvennalistinn hefur lýst sig
samþykkan skatti á vaxtatekjur
en samt finnst ykkur ekki rétt að
leggja þann skatt á nú. Hvaða
skýringar gefur þú á því?
- Auðvitað er alveg sjálfsagt
að skattleggja tekjur sem fólk
hefur af því að eiga peninga rétt
einsog að skattleggja tekjur sem
fólk hefur fyrir vinnu. En nú er
það mat flestra að í dag myndi
slík skattlagning hækka vexti og
þótt það kæmi einhverjum vel er
það ljóst að vaxtahækkun kemur
mun fleirum illa. Öllum fyrir-
tækjum og ekki síður heimilum,
sem bera mjög þunga skulda-
bagga og mega ekki við hækkun
vaxtagjalda. Þetta á sérstaklega
við nú þegar samdráttur er hvar-
vetna í þjóðfélaginu og við álítum
það skyldu okkar að verja heimil-
in þeim áföllum sem yrðu við að
auka vaxtagjöld.
- Við megum heldur ekki
gleyma því að á síðustu tveimur
árum hefur rignt sköttum yfir
þjóðina. Fyrst kemur stað-
greiðslukerfið sem eykur skatta-
byrði og svo kemur matarskattur
og eignarskattur. Skattar einsog
td. vörugjald og tollar sem verið
er að vippa út og inn vegna þess
að þeir eru vanhugsaðir. Það er
ekki fyrr búið að setja á eignar-
skatt en hann á að leiðrétta með
nýjum skatti og nú á að taka upp
virðisaukaskatt um áramótin.
7 Það er erfitt bæði fyrir skattayfir-
völd og almenning í landinu að
átta sig á áhrifum hverrar skatt-
lagningar. Það er nóg að gert í
bili. Við höfum vegna þessa feng-
ið skeyti frá hæstvirtum fjármála-
ráðherra um að það sé tvískinn-
ungur að vera fylgjandi einhverri
skattheimtu og jafnframt á móti
framkvæmd hennar nú. En ég vil
bara benda á að maðurinn hefur
sjálfur komist að nákvæmlega
sömu niðurstöðu. Hann hefur
lýst sig fylgjandi hátekjuskatt-
þrepi, en finnst ekki tímabært að
setja það á, og hann barðist ötul-
lega gegn matarskattinum á sín-
um tíma en hefur ekki enn fundist
tímabært að leggja hann af.
Það að þið eruð í stjórnarand-
stöðu hcfur sem sagt ekki áhrif á
afstöðu ykkar í þessu máli?
- Ef fólk hefur fylgst sæmilega
með pólitík frá því að Kvennalist-
inn kom þar inn, ættu menn að
átta sig á því að við höfum aldrei
tekið afstöðu út frá því hvort mál
eru flutt af stjórn eða stjórnar-
andstöðu. Það er bara þessi gam-
aldags hjólfarahugsunarháttur
sem veldur því, að menn skilja
ekkert annað en út frá sínum
eigin forsendum og vinnu-
brögðum. Margur heldur mig sig.
Þar að auki treystum við okkur
best til að útdeila þessum skatti á
réttan hátt og viljum helst fá að
gera það sjálfar.
Er Kvennalistinn ekki að ein-
angra sig í íslenskri pólitík með
því að vera einn með Sjálfstæðis-
flokknum í stjórnarandstöðu?
- Það er nú reyndar einn flokk-
ur í viðbót þótt það vefjist eðli-
lega fyrir mönnum að muna eftir
honum! En þegar Kvennalistinn
ákvað að fara ekki í þessa stjórn
var hann að taka afstöðu til
stjórnarinnar en ekki með hverj-
um hann yrði í stjórnarandstöðu.
Þú hefur tækifæri á að velja með
hverjum þú ferð í stjórn, en þú
velur ekki stjórnarandstöðuna.
Við erum ekki að kjósa Sjálf-
stæðisflokkinn sem samstarfsað-
ila með þvf að vera með honum í
stjórnarandstöðu. En við munum
að sjálfsögðu hafa samvinnu við
þá rétt einsog aðra sem hafa Ient
með okkur í stjórnarandstöðu.
Fylgi ykkar í skoðanakönnun-
um hefur verið í brennidepli,
enda hefur það farið hrakandi að
undanförnu eftir mikla upp-
sveiflu. Má draga þá ályktun að
óánægjufylgið svokallaða hafi
farið frá ykkur yfir til Sjálfstæð-
isflokksins?
- Ég kann auðvitað enga ein-
hlíta skýringu á því frekar en þeg-
ar við rukum upp. En mér finnst
þessi skilgreining á óánægjufylgi
mjög niðrandi tal um þegna í
landinu sem eiga að njóta Iýð-
frelsis, sem ma. felur í sér kosn-
ingarétt og skoðanafrelsi. Að tala
um þetta einsog einhverja hjörð
sem hrekst til að frá í vanhugsaðri
óánægju finnst mér vera dæmi
um þröngsýni fjórflokkanna.
Hinsvegar held ég að við höfum
gert okkur vel grein fyrir því þeg-
ar við vorum hvað hæstar í skoð-
anakönnunum að það væri ekki
endilega raunfylgi sem myndi
skila sér í kosningum. En hvort
fylgið fari beint frá okkur til Sjálf-
stæðisflokksins höfum við engar
sannanir um. Það gæti allt eins
hafa komið við í Alþýðubanda-
laginu og líkað vistin illa, við vit-
um ekkert um það.
Lýsa þessar kannanir þá ekki
óánægju fólks með að þið skulið
ekki hafa gengið til liðs við núver-
andi félagshyggjustjórn?
- Við skulum nú fara varlega
með orðið félagshyggjustjórn í
þessu sambandi. Það er rétt að
við fengum mikinn byr í síðustu
kosningum og fólk batt miklar
vonir við okkur. Þegar stjórnin
sprakk sl. haust var greinilegur
vilji á meðal almennings að við
færum inní ríkisstjórnina. Þá
ákvörðun gat enginn tekið fyrir
okkur og við gerðum okkur
fullkomlega grein fyrir því þegar
við ákváðum að fara ekki inní
stjórnina að það myndi ekki auka
fylgi okkar í bili.
- Það er mjög vandmeðfarið
að vera með annað eins fjöregg í
höndunum og íslensku kvenna-
hreyfinguna. Annars vegar eru
auðvitað mjög miklar vonir
bundnar við okkur og þær vonir
eru ekki bara frá konum heldur
einnig frá körlum. En á móti gæt-
ir einnig vissrar óþolinmæði; það
á að breyta strax. Við mátum það
þannig að við gætum ekki sett
þann svip á stjórnina sem breytti
nægilega miklu. Þannig hefðum
við gert íslenskri kvennahreyf-
ingu til lengri tíma litið miklu
meira ógagn en einhverjir stund-
arávinningar í fylgi. Á sama tíma
og fólk bindur vonir við okkur
vegna sérstöðu okkar er samt ætl-
ast til að við séum einsog hinir.
Við vildum heldur standa á eigin
sannfæringu og halda fylgi á rétt-
um forsendum heldur en að hala
inn fylgi á röngum forsendum.
Hver er þá afstaða ykkar til nú-
verandi ríkisstjórnar og hennar
verka?
- Við höfum ekki séð miklar
áherslubreytingar frá þeirri
stjórn sem áður sat og finnst ríkis-
stjórnin standa harla illa undir
nafni sem félagshyggju- og
jafnréttisstjórn. En það er ekki
þarmeð sagt að öll hennar verk
séu slæm.
Hvaða málaflokka ætlið þið að
leggja mesta áherslu á í vetur?
- Sem fyrr verðum við að huga
að þeim sem við stöndum fyrir í
stjórnmálum. Það er fyrst og
Við enim fullkomlega
óspilltar og ósnertar
Kvennalistinn hefur verið í stjórnarandstööu þau sex ár
sem hann hefur verið á Alþingi. í skoðanakönnunum náði
hann alltupp í að vera vinsælasti stjórnmálaf lokkur
landsins en fylgi hans hrapaði á ný eftir að nú verandi stjórn
_tók við völdum án Kvennalistans. Hvað ætlar
Kvennalistinn að gera með Sjálfstæðisf lokknum í vetur í
andstöðu við stjórn jafnréttis- og félagshyggju? Þórhildur
Þorleifsdóttir er á beininu
4 SÍÐA — NYTT HELGARBLAÐ Föstudagur 29. september 1989