Þjóðviljinn - 13.10.1989, Blaðsíða 14

Áö í skógum Hvítarússlands. Frá
vinstri: Skúli Gauta, Atli, Kristín,
Diddi, Helga, Björgvin, Andrews
fráLitháen, Svava, Einarog
Bjarni Bragi.
Mig haföi dreymt um það í
mörg ár aö ferðast á mótor-
hjóli um Sovétríkin. Það er
öðruvísi en að ferðast með
flugvél eða lest eða bíl: þú
skynjar umhverfið betur, þú
finnur lyktina, veðrið og vind-
inn í fanginu, og þú finnur að
þú ert frjáls. Ég hef ferðast
víða um Evrópu á mótorhjóli,
en flestir töldu það fráleita
hugmynd að hægt væri að
kqmast um Sovétríkin með
þessum hætti. Það reyndist
vissulega erfiðleikum bundið í
upphafi, en það tókst, og ferð-
in var hreint út sagt stórkost-
legt ævintýri.
Þetta sagði Atli Bergmann far-
arstjóri nýkominn úr ævintýra-
legu fjögurra vikna ferðalagi
hljómsveitarinnar Sniglabands-
ins um Sovétríkin. Ferðin var far-
in á vegum norrænu samtakanna
Next Stop, og hafði að markmiði
að auka á gagnkvæman skilning á
milli þjóðanna og minna á hættu
þá sem mannkyni stafar af víg-
búnaðarkapphlaupi, kjarnorku
og umhverfiseyðingu. Um 5000
ungmenni frá Norðurlöndunum
fóru til Sovétríkjanna á vegum
samtakanna í síðasta mánuði í
mörgum smáhópum og dreifðust
hóparnir vítt og breitt um öll Sov-
étríkin.
Héðan frá íslandi fóru um 50
ungmenni í nokkrum hópum.
Einn þeirra var hljómsveitin
Sniglabandið og fylgdarlið, alls
11 manna hópur. Skipuleggjandi
ferðarinnar var Atli Bergmann
og heyrum nú ferðasögu hans:
I nafni friðar
Samtökin Next Stop eru byggð
á hugsjónum um frið og umhverf-
isvernd. Þau leggja til grundvall-
ar starfi sínu Brundtland-
skýrsluna, sem unnin var á veg-
um Sameinuðu þjóðanna um
framtíð mannkyns. Þar er bent á
að við eigum ekki nema eina
jörð, og að ef við förum ekki að
ræða saman yfir þá hugmynda-
legu og hagsmunalegu múra sem
reistir hafa verið á milli manna og
þjóða, þá verði fyrirsjáanlega
engin jörð til innan tíðar. Þess
vegna fóru samtökin sína fyrstu
ferð til Nevada í Bandaríkjunum
1987 til þess að mótmæla þeim
kjarnorkuvopnatilraunum, sem
þar hafa verið stundaðar. Ferðin
til Sovétríkjanna í haust var ann-
að átak samtakanna. Meðal þátt-
takenda voru einnig menntaðir
vísindamenn sem heimsóttu
svæði sem ógnað er af umhverfis-
eyðingu (t.d. Tsérnobyl) og þar
sem stundaðar eru tilraunir með
kjarnorkuvopn. Þeir ræddu við
þarlenda samstarfsmenn sína og
fólkið á staðnum. Það má segja
að okkar hópur hafi lagt megin-
áherslu á hin mannlegu tengsl, og
við komumst að því að það er
bæði þýðingarmikið og gefandi.
m
Persónuleg
tengsl
Next Stop ferðirnar byggjast
einmitt á því að skapa slík
mannleg tengsl utan við hið opin-
bera móttökukerfi. Þess vegna
var lagt upp úr því að fá gistingu á
einkaheimilum. Við byrjuðum á
því að gera ferðaáætlun og koma
okkur upp persónulegum sam-
böndum. Samfara þessu hófum
við fjáröflun fyrir ferðina, því við
nutum ekki sambærilegra styrkja
til framtaksins og félagar okkar á
Norðurlöndunum. Við fengum
1000 kr. á mann frá menntamála-
ráðuneytinu (það dugði ríflega
fyrir flugvallarskattinum), en
tónleikar og sölumennska í Kola-
portinu og á 17. júní skilaði okk-
ur áleiðis í fjármögnuninni.
Ferðaáætlun okkar var í stór-
um dráttum þessi: Reykjavík -
Kaupmannahöfn - Stokkhólmur
Helsinki - Vyborg - Leníngrad-
Tallín (Eistland)- Riga (Lett-
land) - Vilnius (Litháen) - Minsk
(Hvítarússland) - Moskva- Len-
íngrad - Vyborg - Helsinki og
heim...
Ferðaáætlunin tók mið af
farkostunum, sem voru tvær 750
kúbfka Hondur, eitt BMW 900,
eitt Kawasaki 1000 og hjólið mitt
sem er Yamaha 920 kúbík. Auk
þess höfðum við Mercedes -
sendiferðabíl, sem við keyptum í
Lúxemborg.
Hljómsveitin Sniglabandið var
á sínum tíma mynduð af mönnum
sem allir áttu mótorhjól og
kynntust j\ „Bifhjólasamtökum
lýðveldisins - Sniglunum“, en
það eru landssamtök mótorhjóla-
eigenda á íslandi. Hljómsveitin
hefur íeikið saman í 4 ár, er þekkt
fyrir sitt þjóðlega rokk og ról og
hefur gefið út fjórar plötur. Auk
hljómsveitarinnar voru með í
ferðinni þrjár söngkonur, þær
Svava, Stína og Helga, sem syng-
ja saman þjóðlög.
Reyndar kom babb í bátinn á
síðustu stundu, þegar búið var að
kaupa bílinn og flytja hjólin út,
en þá ætluðu þeir að neita okkur
um leyfi fyrir farartækin, en fyrir
hörku okkar og óbilgirni var því
kippt í lag nokkrum klukku-
stundum áður en ég fór í loftið
með vegabréfin árituð, til Kaup-
mannahafnar, þar sem ferðafé-
lagarnir biðu.
Framandlegt
ferðagengi
Það var kannski ekki óeðlilegt
að eitthvert hik kæmi á þá með
innflutningsleyfi fyrir mótorhjól-
in, því landamæraverðirnir í Vy-
borg virtust aldrei hafa séð svona
farartæki eða þann leðurklæðnað
sem tilheyrir þessum ferðamáta:
þeir þurftu 4 klukkustundir og
mörg símtöl og vangaveltur til
þess að sannfærast um að allir
pappírar okkar væru í lagi. Og
þegar við komum inn fyrir landa-
mærin varð augljóst að svona
gengi voru ekki daglegir gestir á
vegunum í Sovét. Hvarvetna þar
sem við stoppuðum vöktu mótor-
hjólin mikla athygli og undrun.
Mér skilst að við séum fyrsta mót-
orhjólagengið sem fengið hafi
leyfi til þess að ferðast um Sovét-
ríkin!
Þeir eiga að vísu mótorhjól
sjálfir, en það eru tæki sem gera
lítið annað en að framleiða reyk
og hávaða. Að vísu framleiða
Rússar eina gerð mótorhjóla af
stærri gerðinni með hliðarvagni
sem kallast Dnépr, en það
reyndist eftirlíking BMW af ár-
gerðinni 1955 og hefur ekki verið
endurbætt síðan. Þau hjól kom-
ast ekki í 100 km nema undan
brekku.
Það var tvennt sem olli okkur
áhyggjum alla leiðina: í fyrsta lagi
að hjólin myndu bila, en enga
viðgerðarþjónustu er að finna í
Sovétríkjunum fyrir þessi farar-
tæki. í öðru lagi að við myndum
ekki finna öruggar geymslur fyrir
hjólin á áfangastöðum, en margir
höfðu greinilega augastað á
farkostunum. Því er skemmst frá
að segja að heppnin var öll með
okkur í þessum efnum.

í Leníngrad
Við vorum fyrst 3 daga í Len-
íngrad, og skiptum okkur þar
niður á einkaheimili. Gestgjafar
okkar þar sem annars staðar áttu
það sameiginlegt að standa utan
við ungliðahreyfingu Kommún-
istaflokksins, Komsomol, en við
vildum fyrir allan mun losna við
þá hefðbundnu leiðsögn, sem ís-
lenskar æskulýðssendinefndir
hafa reynslu af á þeirra vegum.
Það er skemmst frá að segja að
strax í Leníngrad fundum við þá
ótrúlegu gestrisni, sem átti eftir
að einkenna alla gestgjafa okkar,
hvar sem við fórum: það var bók-
staflega gengið úr rúmi fyrir okk-
ur, og það var dekrað við okkur í
mat svo að við gátum langt í frá
innbyrt allt sem að okkur var rétt.
Leníngrad er stórborg, stór-
brotin og fögur, en jafnframt illa
menguð af bílaútblæstri. Þetta
stafar m.a. af því að þeir sinna því
ekki að stilla vélar bílanna, þann-
ig að blár reykjarmökkurinn
stendur aftur úr hverjum bfl. í
Leníngrad gisti ég hjá 2 stúlkum,
sem áttu enskumælandi vin.
Þetta var menntað fólk, og önnur
stúlkan hafði reyndar eitt sinn
verið ritari hjá Komsomol. En
það sem kom mér á óvart við
þetta fólk var að það lét óspart í
ljós sterkt vonleysi og hatur út í
kerfið. „Það er tvennt sem virkar
í Sovétríkjunum, herinn og neð-
anjarðarlestin," sagði það. Vöru-
Gömul kona og Lada. Götumynd frá Minsk.
Gestgjafar okkar úr áhugaleikhúsi í Minsk taka lagið.
14 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 13. október 1989