Þjóðviljinn - 16.03.1990, Blaðsíða 8

Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson
Ritstjórar: Árni Bergmann, Ólafur H. Torfason
Umsjónarmaður Helgarblaðs: Ólafur Gíslason
Fréttastjóri: SigurðurÁ. Friðþjófsson
Útlit: Þröstur Haraldsson
Augiýsingastjóri: Olga Clausen
Afgreiðsla: ® 68 13 33
Auglýsingadeild:?í68 13 10-68 13 31
Símfax: 68 19 35
Verð: í lausasölu 150 krónur
Setning og umbrot: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Síðumúla 37,108 Reykjavík _________________
Vestanáttin
í dag er Gvendardagur, kenndur við Guðmund biskup
góða, forystumann í réttinda- og velferðarmálum öreiga
síns tíma, og væri vestanátt þann dag boðaði það gott
vor, samkvæmt þjóðtrúnni. Veðurspeki fyrri tíðar manna
byggðist þó hvorki á trú né kenningum, heldur á gömlum
reynsluvísindum og sumt af henni stenst tímans tönn.
Reyndar standa veðurfræðingar nútímans ráðþrota við
skýringar á ýmsum fyrirbærum loftanna og fara sér hægt í
langtímaspám og kenningasmíð. Þó er Ijóst að í vetur
hefur munurinn á hitafari pólsvæða og miðbaugs aukist,
svo að feiknahvassir háloftavindarnir úr vestri hafa enn
magnast, með afleiðingum sem íbúar Bretlandseyja og
meginlands Evrópu hafa illilega fengið að kenna á í fár-
viðrum í janúar og febrúar. Þarf að fara nokkra áratugi til
baka í tímann til að finna jafn miklar sveiflur.
Of snemmt er að ætla gróðurhúsaáhrifum verulegan
þátt í þessum aukna hitamun milli svæða. Margir vísinda-
menn telja að svo margir ráðandi þættir um veðurfar séu
enn svo óljósir, og þekking okkar á sveiflulengd og tíðni
viðburða svo lítil, að erfitt sé að móta nothæfa heildarsýn
á viðfangsefnið. Meðal annars eru óþekktir kraftar þeir
sem valda streymi pólsjávar inn á íslandshaf, en það
streymi virðist í viðkvæmu jafnvægi, eins og Stefán S.
Kristmannsson benti á í erindi sínu á alþjóðlegri ráðstefnu
íslensku vatnafræðinefndarinnar um gróðurhúsaáhrif og
veðurfarsbreytingar í Reykjavík 17. janúar. Aukning pól-
sjávar dregur hins vegar gífurlega úr framleiðni svifþör-
unga og plöntusvifs, sem hefur afdrifaríkar afleiðingar
fyrir nýliðun í fiskstofnum okkar, fyrir utan það að auka
líkur á hafísmyndun.
íslendingum er það einna mikilvægust lífsnauðsyn að
stunda öflugar hafrannsóknir og efla mælingar af ýmsu
tagi, til dæmis á sjávarstöðu, eins og Páll Bergþórsson
veðurfræðingur sagði á fyrrnefndri ráðstefnu. Skipulagi
allra framtíðarmannvirkja nærri ströndum þarf að haga
með tilliti til hugsanlegra breytinga á sjávarhæð. Auk
sjávarborðshækkunar bætist við landsig, sem áætlað
hefur verið um 20-25 cm á öld á Reykjavíkursvæðinu.
En afleiðingar annars konar vestanvinda koma nú
iafnvel enn örar í Ijós. Fjöldamargar þjóðir snúa nú baki
við miðstýringu þeirri og kennisetningum sem við höfum
kennt við „Austurblokk" og austanvinda hingað til. Eþíóp-
ía, Nicaragua, Mongólía og Litháen bætast í hóp þeirra
ríkja sem vilja hleypa inn því lofti sem við höfum kennt við
vestrænan markaðsbúskap, þótt veruleg einföldun sé í
því fólgin að alhæfa út frá ýmiss konar aðlögun og hag-
ræðingarráðstöfunum sem stjórnvöld grípa nú til. Fjarri
fer því, að hugsjónum og gildismati sósíalisma sé hvar-
vetna kastað á glæ, þótt ákafir frjálshyggjumenn láti slíkt í
veðri vaka í öllum fjölmiðlum.
Einna mesta athygli vekur hér á Vesturlöndum, að
ítalski kommúnistaflokkurinn skuli um síðustu helgi hafa
samþykkt með 67% atkvæða að kasta ekki einvörðungu
merki hamars og sigðar, heldur nafni sínu og kalla sig
héðan í frá jafnaðarmannaflokk og segja skilið við lenín-
ismann. ítalski kommúnistaflokkurinn var samnefnari og
drjúgur hugmyndab’anki þess Evrópukommúnisma sem
margir litu til árum saman í sósíalistahreyfingum Vestur-
landa. Og þótt ýmsir kunni aðeins að líta á þessar svipt-
ingar á Ítalíu sem pólitískar leikfléttur Achille Ochetto til að
ná því samstarfi við aðra flokka sem gæti bundið enda á
40 ára stjórnarsetu Kristilega lýðræðisflokksins, er það
augljóst að ítarleg endurskoðun hefur farið fram innan
raða ítalskra sósíalista. í síðasta Helgarblaði Þjóðviljans
var viðamikil úttekt á sögu og þróun þessa uppgjörs í
ítalska kommúnistaflokknum.
Mörgum kann að finnast bláþræðir í samanburði á
veðurfræði og stjórnmálum. Hins vegar má minnast
þess, að Ochetto, formaður ítalskra kommúnista, sagði
nýlega í viðtali við Marxism Today: „Það dugar ekki
lengur að finna ný svör, við verðum líka að spyrja nýrra
spuminga." Og með nokkrum hætti má fullyrða, að vís-
indi lofts og stjórnmála eigi sér þann samnefnara núna,
að þar sé minna fullyrt, en meira spurt. Og er þó ekki
fargað allri fyrri speki, jafnvel þótt hún beri við fyrstu sýn
svip af þjóðtrú.
Karólína
sýnir
vatnslita-
myndir
Karólína Lárusdóttir sýnir
vatnslitamyndir og dúkristur í
Nýhöfn, Hafnarstræti 18. Þetta
er þrettánda einkasýning Karó-
línu, sem er búsett í Bretlandi þar
sem hún kenndi myndlist um
fimm ára skeið en vinnur nú al-
farið að list sinni.
Karólína er fædd í Reykjavík
1944. Hún nam við Ruskin Scho-
ol of Art í Oxford 1965-67 og
Barking College of Art 1980.
Henni var boðin aðild að Royal
Society of Painter-Etchers and
Engravers árið 1980 og kosin
meðlimur 1984. f september 1989
fékk hún Dicks and Greenbury
verðlaunin fyrir mynd sína Bið, á
haustsýningu Painter-Etchers í
Bankside Gallery í Lundúnum.
Sýning Karólínu stendur til 28.
mars og er opin 10-18 virka daga
og 14-18 um helgar.
Helgarveðrið
Horfur á laugardag: N-til á landinu lítur út fyrir N-læga átt með snjókomu og nokkru frosti en um
landið S-vert verður SV-átt með slydduéljum og hita rétt yfir frostmarki.
8 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 16. mars 1990