Þjóðviljinn - 16.03.1990, Blaðsíða 25

VWVIWV* WVWfltíWí**.». 1
Vofa
fér yfir
A-Evrópu
Gamall draugur þjóðrembings hefur
vaknað til lífsins í kjölfar falls flokksein-
rœðis í A-Evrópu
Þau miklu umskipti sem átt
hafa sér stað í Evrópu austan-
verðri á undanförnum misserum
hafa leitt í Ijós að undir yfirborði
ríkiskommúnismans kraumuðu
þjóðernisvandamál sem rekja
má allt aftur fyrir heimsstyrjöldina
fyrri. Nú þegar oki ríkiskommún-
isma og flokkseinræðis er létt af
mörgum þessum þjóðum kemur í
Ijós að þjóðernisvandamálunum
hefur verið sópað undir teppið án
þess að þau hafi nokkurn tímann
verið leyst: Þjóðverjar í Póllandi,
Tyrkir í Búlgaríu, Ungverjar í
Rúmeníu, Tékkóslóvakíu og Júg-
óslóvakíu, Rúmenar í Moldavíu
og Albanir í Júgóslavíu.
Vandinn er hvað augljósastur í
Rúmeníu, þar sem ríkir mikið
óvissuástand og þar sem ýmsir
þykjast sjá merki þess að lang-
kúgaður ungverskur minnihluti
geti ógnað einingu ríkisins.
Ungverjar
í Rúmeníu
Hingað til hafa ekki verið til
opinberar tölur um fjölda íbúa af
ungverskum uppruna í Rúmeníu,
en haft er eftir ritstjóra ungversks
dagblaðs í Transsilvaníu, að í
Rúmeníu séu 2,4 miljónir Ung-
verja. Ritstjórinn segir jafnframt
að ungverski minnihlutinn óski
ekki úrsagnar úr Rúmeníu, held-
ur krefjist hann lýðræðislegs rétt-
ar síns í samræmi við þann rétt
þjóðernisminnihluta, sem viður-
kenndur sé af Sameinuðu þjóð-
unum.
Einn af pólitískum leiðtogum
ungverska minnihlutans í Rúm-
eníu, Raymond Székeley, segir
að þátttaka ungverska minnihlut-
ans í bráðabirgðastjórninni í
Búkarest sé einungis til mála-
mynda. Afstaða stjórnarinnar sé
tvíræð og Iliescu forseti hafi til
dæmis útnefnt sérstakan ráð-
herra þjóðernisminnihluta eftir
byltinguna en sett hann síðan af
eftir fáa daga vegna þess að tilvist
ráðuneytisins „gæti ýtt undir að-
skilnaðarstefnu".
Jafnframt hefur fall Ceausesc-
us haft lítil áhrif á flóttamanna-
strauminn frá Rúmeníu til Ung-
verjalands. Á síðustu tveim árum
hafa 35.000 ungverskir Rúmenar
flúið yfir landamærin og Reuter-
fréttastofan segir að nú sé tala
flóttamanna um 1000 á mánuði.
Székeley segir þetta benda til
þess að einangra eigi ungverska
minnihlutann eins og á dögum
Ceausescus. Því hafi Lýðræðis-
lega Ungverjabandalagið verið
myndað sem stjórnmálaflokkur
og ætli að bjóða fram til kosn-
inga. Þegar eru 600.000 félagar
innritaðir.
Svissnesk
fyrirmynd
Haft er eftir einum leiðtoga
flokksins, að hann krefjist ekki
aðskilnaðar, heldur vilji hann að
Rúmenar noti sögulegt tækifæri
til þess að verða lýðræðisríki þar
sem fleiri þjóðir með ólík tungu-
mál geti búið saman rétt eins og í
Sviss.
Þótt yfirlýsingar flokksins séu
þannig settar fram af göfuglyndi
þá eru ýmsir þeir sem vilja meina
að undir niðri kraumi aðskilnað-
arhyggjan. Og tilkoma Ung-
verjabandalagsins hefur orðið ti-
lefni mótmælaaðgerða gegn Ung-
verjum af hálfu þjóðernissinn-
aðra Rúmena.
Þannig hefur nýlega verið
stofnuð öfgafull hreyfing þjóð-
ernissinna í borginni Tirgu Mur-
es, sem hefur á stefnuskrá sinni
varðveislu rúmensks þjóðernis.
Hreyfingin er sögð eiga sér fyrir-
mynd í panrússnesku þjóðernis-
hreyfingunni „Parniat" og er stýrt
af menntamönnum.
„Við erum fólkið, þið eruð úr-
hrakið!“ (Noi sintem poporul,
voi sinteti gtunoiul!) var slagorð-
ið sem þessi þjóðernisfylking not-
aði í andungverskum mótmæla-
aðgerðum í borginni Cluj og
víðar í Rúmeníu fyrir skemmstu.
Að sögn fréttamanns ítalska dag-
blaðsins Corriera della sera
minntu aðgerðir þessar einna
helst á endurvakta drauga þeirrar
þjóðrembu á Balkanskaganum
sem leiddi til fyrri heimsstyrjald-
arinnar í Evrópu fyrir tæpum 80
árum.
Loft lævi
blandið
Fréttaritarinn segir að and-
rúmsloft það sem nú ríki í Rúm-
eníu sé þess eðlis að ekkert sé
eins og það sýnist. Andrúmsloft
samsæris, spillingar, tortryggni
og tækifærisstefnu einkenni hið
pólitíska líf og þjóðernisvakning
ungverska þjóðernisminnihlut-
ans geti orðið kærkomið tilefni
einhverra stjórnmálaafla til þess
að afla sér vinsælda með andung-
verskri stefnu.
Á sama tíma og rúmenskir
þjóðernissinnar eru þannig fullir
tortryggni gagnvart ungverska
minnihlutanum, eru þeir jafn-
framt farnir að horfa nýjum von-
araugum til rúmenska minnihlut-
ans í Bessarabíu, sem eitt sinn
tilheyrði Rúmeníu en er nú hluti
af Moldavíu í Sovétríkjunum.
Rúmenskir þjóðernissinnar gera
nú landakröfur til þessa svæðis,
sem að þeirra sögn er byggt Rúm-
enum að þremur fjórðu. Þegar
fulltrúi þjóðernissinna var spurð-
ur hvort landakröfur Rúmena á
hendur Moldavíu myndu ekki ýta
undir landakröfur Ungverja á
hendur Rúmeníu var svarið að
svo væri ekki, þar sem Ungverjar
væru í minnihluta í Transsilvaníu
en Rúmenar í meirihluta í Bess-
arabíu.
Sem dæmi um þann pólitíska
rugling sem komið hefur upp á
yfirborðið eftir fall Ceausescus í
Rúmeníu hefur blaðamaður
Corriere della sera eftirfarandi
boðskap eftir lækni einum, sem
losaði sig við flokksskírteinið í
rúmenska kommúnistaflokknum
fyrir þrem mánuðum: „Við
megum ekki gleyma því að Ung-
verjarnir í Transsilvaníu stóðu
með kommúnistunum á árunum
1945-48. Þótt ég telji persónu-
lega að ekki stafi bein hætta af
ungverskri aðskilnaðarstefnu, þá
verðum við að standa fast gegn
öllum kröfum Ungverja. Því við
verðum að standa sameinaðir
gegn óvini númer eitt: kommún-
ismanum.“
-ólg/Corriere della sera
Hermennfjarlægja flokksmerki kommúnistafráopinberri byggingu í Búkarest. Undan yfirbreiðslu flokks-
einræðisins skríða nú vofur þjóðrembu og menningarlegrar uppdráttarsýki í Rúmeníu og öðrum löndum
A-Evrópu.
FjRÆÐSLUMLÐSTÖÐ
RAUÐA KROSS ÍSLANDS
[Sj TARFSLOK
FRÆÐSLUMIÐSTÖÐ RAUÐA KROSS
ÍSLANDS gengst fyrir námskeiði um
STARFSLOKað Hótei Lind laugardaginn
17. mars 1990 frá kl. 10-16.
[d]agskrá
1. Trygginga- og lífeyrismál aldraðra
Margrét H. Sigurðardóttir fulltrúi.
2. íbúðamál aldraðra
Ásgeir Jóhannesson framkvæmdastjóri.
3. Fjármál við slarfslok
Fjárfestingarfélag íslands.
4. Nýtl skipulag á þjónustu við aldraða í
Reykjavík.
Sigurbjörg Sigurðardóttir félagsráðgjafi.
8. Námskeið fyrir eldri borgara íbanda-
rískum háskólum og Háskóla íslands
Margrét S. Björnsdóttir
endurmenntunarstjóri H.i.
9. Önnur námstæki/æri
Guðrún Halldórsdóttir skólastjóri.
10. Kynning:
Félag eldri borgara, Bergsteinn Sigurðsson.
Félag áhugafólks um íþróttir aldraðra,
Softía Stefánsdóttir íþróttakennari.
Umræður, námskeiðsmat og námskeiðsslit.
Námskeiðsgjald er kr. 1.000. -
Vinsamlegast skráið ykkur í síma
91-2 6722 tyrir kl. 17 á föstudag.
Námskeiðið er öllum opið en fólk sem
komið er um og yfir sextugt er sérstaklega
velkomið.
5. Undirbúningur starfsloka
Erla Friðriksdóttir hjúkrunarfræðingur.
6. Ábyrgð á eigin heilsu
Grímur Sæmundsen læknir.
7. Sjálfboðastörf Kvennadeildar Rauða
krossins
Karitas Bjargmundsdóttir formaður
Kvennadeildar RRKÍ.
Næst... Auglýsingastofa
0STA- 0G SMJÖRSALAN SF.
BITRUHÁLS 2 • P0 B0X 10100 • 130 REYKJAVÍK • *r 691600 • FAX 673465
Viðskiptavinir, athugið
Helgina 17.-18. mars verður skipt um
símanúmer hjá fyrirtækinu.
Nýja símanúmerið okkar verður 69 16 00.
Beint innval á söludeild verður 69 16 20.
NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 25