Þjóðviljinn - 10.08.1990, Blaðsíða 15

Klámið
og ástar-
sagan
eru
systkini
Allt er
fyrirhafnarlaust
Samkvæmt þessu er það ekki
helst draumurinn um karlavald
yfir konum og niðurlægingu kon-
unnar sem ræður ríkjum í klám-
heimi, heldur lífseigur unglinga-
draumur um kynlíf án fyrirhafnar:
og steiktar dúfur í munn mér
flugu. Klámið tengist svo vænd-
inu: einnig þar er konan ekki kona
heldur hlutverk: hún er kynlíf án
fyrirhafhar og án hömlu. Vændis-
konan gerir það sem konur gera
ekki í veruleikanum — hún lagar
sig að þeim karlaórum sem einnig
ráða ríkjum í kláminu. En bara
fyrir borgun, í ákveðinn tima.
Klám og vændi, segir Alber-
oni, sýna að til er ákveðinn geiri á
kynsvæði mannsins sem er kon-
um framandi og þær hafa ekki á-
nægju af. Nema síður væri. En
konur eiga sér líka klám, segir
hann, og það eru ástarsögumar.
Þessar rósrauðu þar sem varla er
minnst á neitt sem „dónalegt’’ er,
en em samt dæmigerðar fyrir
kynsvið kvenna með sama hætti
og klámið fyrir karla.
Kannski finnst mönnum þetta
hörð kenning.
Ástarsagan
dísæta
Við emm að tala um feikna-
lega vinsælar bókmenntir. Það er
haft fyrir satt að skáldsögur Bar-
böm Cartland hafi selst í 400
miljónum eintaka. A islensku
kemur út á hverju ári drjúgur
bunki slíkra bóka. Og alltaf er eft-
ispum eftir þeim, eins þótt þær
Iikist klámsögum mjög að því
leyti að þær em allar eins. Eða
skelfing líkar.
Astarsagan segir frá konu sem
er kannski ósköp venjuleg að sjá.
Ekki nein sérstök fegurðardís. En
hún er greind og heiðarleg. Hún
er saklaus eða á einhveijar mis-
heppnaðar ástir langt að baki.
Hún vanmetur sig sjálfa mjög -
en atburðir sögunnar sýna svo að
einmitt þessi hémmbil venjulega
kona getur vakið eldheita og ó-
takmarkaða ást. Hún hittir ein-
hvem afbragðsmann. Hann er
fremstur í flokki, hvar sem hann
er. Hann er eiginlega alltof fríður
og rikur og frægur til að hún geti
vonast til þess að hann taki eftir
henni. Samt gerist það undur, að
hann verður hrifmn af henni. Hún
er þmmu lostin. Hana gmnar að
ekki sé allt með felldu. Hún þrá-
ast á móti. Svo gerist það lika
mjög oft að keppinautur stingur
upp kolli - einhver falleg og létt-
úðug kona og mikill freistinga-
meistari. Kvenhetjan okkar held-
ur að hún hafi tapað karlinum. En
hann heldur áffam að plaga hana
með sinni ást. Og hún heldur á-
fram að trúa honum ekki. Og
hann heldur áfram að vera i vafa
um það hvort hann geti náð ástum
hennar, og sýnist einatt hafa gef-
ist upp við það. Og svo framveg-
is.
Allt í misgripum
En hvort sem við rekjum Sög-
una lengur eða skemur: allir vita
að allt fer vel á endanum. Hinir
óttalegu leyndardómar og hindr-
anir reyndust bara einhveijar til-
tölulega ómerkilegar ytri uppá-
komur, óheppilegar tilviljanir -
og misskilningur. Það var til
dæmis alltaf misskilningur að
Hann elskaði aðra konu og svæfi
meira að segja hjá henni. I raun
og veru voru þau alltaf að bíða
hvort eftir öðru, kvenhetjan góða
og Hann.
Þegar Alberoni leggur út af
ástarsögunni segir hann, að menn
eigi ekki að leggja alltof mikið
upp úr því, að samforum og þess-
háttar er oftar en ekki haldið utan
við sögurammann (að vísu hefúr
„dirfskan” vaxið hjá ástarsögu-
höfundum á síðari árum en það
skiptir reyndar litlu máli í þessu
samhengi). Alberoni bendir á það
að „erótík” er líka
i óttinn við að njóta
ekki ástar, þörfin
B©rgmann fyrir að einhver
Nú er best að renna sér út á
hálan ís og tala um klám.
Við þekkjum baráttu jafn-
réttiskvenna gegn klámi. Þær taka
svo á málum, að klám sé fyrst og
síðast ofbeldi gegn konum. Ball-
ræði sem niðurlægir þær og geri
alltaf ráð fyrir að þær séu eins og
tíkin tilbúin. Og ætti helst að
banna klámið.
Svo verða sumir og ýmsir til
að malda í móinn og segja að
obbinn af klámi sé tiltölulega
meinlaus þótt lágkúrulegt sé það
og heimskulegt. Klám sé eins-
konar framhald af strákadraum-
um: strákar hafa lengst af átt erfitt
með að fá jafhöldrur sínar til við
sig og í staðinn hella þeir sér út í
dagdrauma um konu sem er til
alls vís og þeir þurfa ekkert fyrir
að hafa: þeir eru teknir á löpp og
allt gengur eins og í lygasögu.
Klám er karlamál
Francesco Alberoni heitir
maður ítalskur sem hefúr skrifað
vinsælar bækur um vináttuna, um
vegi þeirra sem ástfangnir eru og
svo um kynlífið. í bók sinni
„L’erotismo” fjallar hann um það
sem karlar og konur eiga sameig-
inlegt í ástafari og hvað er ólíkt
með þeim. Þegar hann ræðir um
það sem ólíkt er, tekur hann ekki
síst mið af mismunandi afstöðu
kynjanna til kláms.
Hann víkur m.a. að því sem
margir aðrir hafa á minnst: karl-
menn hrífast mun frekar af hinu
sýnilega en konur. Karlar hafa t.d.
alltaf verið miklu spenntari fyrir
myndum af nöktum konum en
konur af körlum stripuðum. En
svo er annað. Alberoni leggur
mikla áherslu á að klám sé eins-
konar karladraumur um kyn-
lífsparadís. Enginn þarf neitt fýrir
lífinu að hafa í þeim heimi. Klám-
sagan er af karli sem ekki þarf að
gera neitt til að fá hvað sem hann
vill, hann gengur um götuna eða
hittir stelpu á skrifstofu sinni og í
næsta augnabliki er hún klæðum
svipt uppi í dívan og gerir allt
mögulegt og ómögulegt. Óum-
beðið. KJámið er hinn ótrúlegi
heimur þar sem löngunin á það
aldrei á hættu að mæta frávísun
eða gagnrýni, löngunin er sama
og fullnægja hennar og mótaðil-
inn skiptir engu máli. Það er
barasta látið sem konan hafi svip-
aða dagdrauma og karlinn -
þannig er konan sýnd í klám-
heimi.
gimist þig og þrái og þrái. Kyn-
lífsdagdraumunum er haldið
glóðheitum í þessari spennu, í
þessari eilífðarspumingu: er hann
hrifinn af mér, elskar hann mig?
Eiga menn svo að setja punkt
á eftir þessu og segja sem svo:
hvort kyn hefur sína dagdrauma,
og munurinn endurspeglar m.a.
meiri þörf konunnar fýrir öryggi?
(Astarsagan er sagan um það
hvemig ástmaðurinn er sannpróf-
aður tíu sinnum þangað til fullvíst
er að honum er treystandi fýrir
hjúskaparstýristaumum í lífsins
ólgusjó.)
Draumur og
veruleiki
Kannski. Þó er ekki úr vegi að
rekja það hér hvað Alberoni telur
klámið og ástarsöguna eiga sam-
eiginlegt - þrátt fýrir allan þann
mun sem á milli þessara fýrirbæra
sýnist vera. Gefrim honum orðið
(í endursögn minni): I kláminu er
falleg kona sem í raunvemleikan-
um mundi ekki lita við þér, heldur
mundi hún vísa þér frá, eða vilja
að þú byðir henni á flottan veit-
ingastað og seinna mun hún vilja
að þú giflist sér. í kláminu er hún
aftur á móti til alls fús fýrirhafn-
arlaust og eftirmálalaust. I ástar-
sögunni er svo mættur frægur og
flottur náungi og forríkur, sem í
vemleikanum mundi aldrei líta
við þér, en nú sendir hann þér
hundrað ástarbréf, rósir, lætur öll-
um illum látum og biður þig að
giftast sér. Ef honum er vísað frá
þá þráast hann við og bíður. Hann
leggur af alla sína hæpnu siði,
verður bljúgur og vel taminn, fýr-
irmyndar eiginmaður. Þetta er
hvomtveggja ótrúlegt - en jafn
eggjandi fyrir bæði kynin og jafn
óskiljanlegt fýrir það kyn sem
ekki á hlut að máli.
Afneitun á fullu
Fleira er skylt. Það var talað
áður um hömluleysið í kláminu.
Það em reyndar engin bönd sem
binda kvenhetjuna i ástarsögunni.
Annaðhvort er hún ógift eða frá-
skilin. Það em engar innri hindr-
anir sem standa í vegi fýrir ást-
inni. Það em bara ytri hindranir
(og þær em helst á misskilningi
bygðar: Hann skilur ekki, keppi-
nauturinn er kannski að gleypa
hann). Einnig Hann er annað-
hvort óbundinn eða fráskilinn eða
kannski Iifir hann í sambandi sem
getur ekki skipt hann neinu máli.
Sé karlhetjan ástfanginn þá er
hann sjálfur aldrei í vafa. Fyrir
hana er eina spumingin þessi:
„elskar hann mig núna og alltaf
upp frá þessu?” Og hann spyr að-
eins að þessu hér: „elska ég hana
héðan í frá og alltaf?” Ongvir
hnútar eða málamiðlanir.
Báðar tegundir (klámsagan og
ástarsagan) lýsa fullnægingu þrár
og útiloka hindranir vemleikans.
Karlaklám útilokar mótspymu
kvenna, þörf þeirra fýrir aðdrag-
anda, hrifningu og kærleika. Ást-
arsagan útilokar fýrir sinn hatt
hindranir sem tengjast ábyrgð
gagnvart öðmm. Kvenhetjan stal
aldrei sínum karli ffá trúrri eigin-
konu, hún fer aldrei ffá kærasta
eða eiginmanni sem elskar hana,
hún á ekki í neinum vandræðum
með böm og er aldrei sett i tví-
sýna stöðu ástkonunnar. Báðir
aðilar em alltaf fijálsir, hafa orðið
fyrir vonbrigðum með fýrri ástir,
þeir leita að nýju lífi og særa eng-
an. Hinir raunvemlegu erfiðleikar
em ekki til. Þeir hafa verið af-
máðir.
Föstudagur 10. ágúst 1990 NÝTT HELGARBLAÐ — StoA 15