Þjóðviljinn - 30.11.1990, Blaðsíða 11

Kristján Jóhannsson
syngur í „I vespri
siciliani" eftir Giuseppe
Verdi (óperuhúsinu (
Montpellier (
Frakklandi.
Meðsöngvarinn er frá
Rúmeníu.
Róm. Það er annað af þekktustu
útileikhúsum Italíu.
- Þú hefur gamati af því að
syngja Jyrir jleiri þúsund áhorf-
endur í einu?
- Já, sannarlega. Og svo hefúr
það einn stóran kost: það sparar
fyrirhöfn og peninga. Aðalvandi
óperunnar hér er að áhorfendur
eru of fáir. Menn hafa það mottó
hér að syngja á meðan einhver
nennir að koma. Það færi betur
með alla ef hér væri byggt tónlist-
arhús með þúsund manna sal,
þannig að ekki þurfi að þræla
mönnum út með allt of mörgum
sýningum. Þá væri líka hægt að fá
hingað toppsöngvara. En hér vilja
allir stjóma og allir em hræddir
um að missa einhver völd. Þjóð-
leikhúsið og tónlistarhúsið ættu
síðan að vinna saman og nýta
húsnæðið eftir því sem við ætti.
Ég skil ekki hvers vegna Þjóð-
leikhúsið og óperan hafa ekki
samnýtt sitt húsnæði betur hingað
til. Á meðan ástandið er svona er
varla von á því að ég komi heim.
Og mér þykir það bölvað.
- Hver er munurinn á því að
syngja undir heru lofti og i lok-
uðu óperuhúsi?
- Það er gjörólíkt. Það þarf
mikla reynslu til þess að syngja
undir bemm himni, og það skyldi
enginn gera að óreyndu. Maður
finnur röddina fara frá sér, en hún
kemur ekki til baka eins og í lok-
uðu leikhúsi. Þannig getur maður
illa gert sér grein fyrir radd-
styrknum sem maður sendir ffá
sér og þvi þarf að beita sérstakri
tækni og umhugsun við þessar
aðstæður. Svo getur maður alltaf
fengið golu eða vindhviðu í and-
litið, eða þá að tíst engisprettunn-
ar fer að trufla, eða bílflauta í
íjarska. í sumar þegar ég söng
Áídu í hringleikahúsinu í Cagliari
íyrir 12 þúsund áhorfendum fóm
unglingar að taka undir sönginn
utan við leikhúsið. Maður má
ekki láta neitt koma sér úr jafn-
vægi við þessar aðstæður.
Það rigndi
í Cagliari
- Getur ekki rigningin sett
strik i reikninginn?
- Jú, en sem betur fer rignir
sjaldan. Þó kom það íyrir í Cagli-
ari í sumar. Það var í upphafinu á
Aídu, ég var að syngja Celeste
Aida!, þá kom hellidemba. Ég
varð fyrst var við að hljóðfærin
fóm að týna tölunni, hljóðfæra-
leikaramir fóma ekki dýrum fiðl-
um og knéfiðlum fyrir rigning-
una, og brátt stóð ég þama eins og
einn á sviðinu og áhorfendur
komnir á harðahlaup í leit að
skjóli. Það stytti upp eftir um 15-
20 mínútur, og þegar áhorfendur
sáu að ég ætlaði að syngja ariuna
aftur fékk ég klapp fyrirfram. Það
hafði ég ekki upplifað áður. En
það kom fyrir ekki, það fór að
rigna aftur í 2. þætti og þá eins og
hellt væri úr fotu, þannig að öllu
var aflýst. Ég hef ekki fengið jafn
vel greitt fyrir jafn lítinn söng og
þama, því samkvæmt ítölskum
reglum er áhorfendum endurgreitt
ef sýningu er aflýst í 1. þætti. Þá
fá söngvaramir ekkert. En sé
komið fram í 2. þátt verður engin
endurgreiðsla, en fúll greiðslá til
söngvara.
- Hefur þú frekari áform um
útióperuflutning?
- Ekkert ákveðið, en mér hef-
ur verið boðið að syngja í upp-
færslu á Aídu sem einhver mold-
rikur ópemunnandi ætlar að
standa fyrir á 60 þúsund manna
íþróttaleikvangi í Mexíkó. Mér
skilst að ég eigi að koma íklædd-
ur tarsanbuxum og ríðandi á fíl
inn á leikvanginn... Ég er nú ekki
farinn að taka þetta alvarlega enn-
þá og veit ekki hvað úr þessu
verður.
Ekki eins
manns starf
- Er það ábatasamt starf að
vera söngvari?
- Ég get ekki neitað því. En
það fer lika mikið í kostnað,
skatta, umboðslaun og annað.
Þetta er starf sem maður vinnur
ekki einn. Hún Jóna er mér ekki
bara eiginkona. Hún er líka móðir
og það sem kalla mætti personal
manager eða framkvæmdastjóri
fyrirtækisins. Hún situr flestar
æfingar, skipuleggur allar tíma-
setningar fyrir mig og svarar í
síma. Ég geri lítið annað en að
syngja, og það er ekki lítils virði.
Hún segir að þetta sé skemmtilegt
starf, skemmtilegra en að leika
hér heima, og það veitir henni
innsýn í leikhús ópemnnar. Kann-
ski á hún eftir að leikstýra mér í
ópem hér heima.
- Hvemig er að ala upp böm
við þessar aðstœður?
- Ég held því ffam að bömin
okkar séu forréítindafólk. Þau
hafa pabba og mömmu 24
klukkustundir á sólarhring. Svo
höfúm við heimilisaðstoð. Sá
eldri er nú í leikskóla hér heima í
2 mánuði til tilbreytingar. En starf
mitt hefur ekki bitnað á bömun-
um ennþá. Það kann að vera að
þetta breytist þegar þeir komast á
skólaaldur, en það á eftir að koma
í ljós.
- Eru drengimir famir að
tala ítölsku?
- Já, sá eldri, svolítið hrafl.
En við tölum alltaf íslensku
heima. Ég held að bömum sé
hollt að alast upp við tvö tungu-
mál.
- Ert þú sestur að á Italíu fyr-
irfullt og allt?
- Ég er búinn að vera á Italíu
meira og minna ffá 1980 og líkar
þar vel. En nú er hugsanlegt að
við fæmm okkur um set og setj-
umst að i Montecarlo í Mónakó.
Ég er að minnsta kosti búinn að
sækja um búseturétt þar.
- Er það út af skattamálun-
um?
- Við getum sagt að það ein-
faldi skattamálin. I Mónakó
greiða menn ekki skatt, en þurfa
hins vegar að fylla upp ströng
skilyrði að öðm leyti. Það er í
rauninni mjög erfitt að fá búsetu-
rétt þar, og húsnæði er dýrt. Ég
hef sungið tvisvar fyrir fúrstann
af Mónakó og mun gera það aftur
á þjóðhátíðardegi furstadæmisins
á næsta ári. Vonandi greiðir það
fyrir umsókninni.
Dramatískur
tenór
- Hvaða óperuhlutverk fellur
þér best að syngja?
- Núna í dag fellur mér best
að syngja þyngri dramatísk eða
rómantísk tenórhlutverk. Því
miður er mér ekki lengur boðið að
syngja La Boheme eða Rigoletto.
Þeim finnst ég of þungur. En þetta
hafa lengi verið minar uppáhalds-
óperur, og ég hef sungið þær báð-
ar. Þetta er spuming um þykktina
og vólúmið í röddinni. Og líka að
tenórinn hljómi saman við sópr-
aninn sem í þessum óperum er lý-
riskur og hárfínn. Ég hef ennþá
hæðina fyrir þessi hlutverk, en lit-
urinn er þykkari og dramatískari.
Þess vegna er ég meira ráðinn í
dramatiskari ópemr. Ég er í raun-
inni ekki allskostar sáttur við
þetta og finnst það ekki rétt, en
þetta er líka spuming um samval
á söngvurum fyrir sópran og ten-
ór. En fyrir 30 árum tóku menn
þetta ekki svona alvarlega. Ann-
ars hef ég lagt áherslu á veikan og
hálfveikan söng í minni radd-
þjálfun síðustu tvö árin.
Eitt af því sem ég hlakka til að
takast á við er Othello í sam-
nefndri ópera Verdis, en það er
ákveðið að ég syngi Othello á 15
sýningum í Flórens 1994. Sumum
finnst ég bíræfinn að taka þetta að
mér, en ég er þeirrar skoðunar að
Othello sé hlutverk sem maður
eigi að syngja á meðan maður
hefúr fullt líkamsþrek. Það var
Nello Santi sem bauð mér þetta
hlutverk, en hann verður stjóm-
andinn. Hann heyrði mig fyrst í
La Boheme í New York City Op-
era 1986 og fannst ekki mikið til
koma þá, vissi ég. En svo heyrði
hann mig aftur í Aidu í sumar og
gerði mér þetta tilboð. Það er allt-
af rétt að hafa vaðið fyrir neðan
sig í hlutverkavali og syngja ekki
annað en það sem á við mann á
hveijum tíma, en sum hlutverk -
eins og Othello - em einnig þess
eðlis að þau krefjast mikils lík-
amsþreks. Ég ætla því að fara að
slást við Othello og sjá svo hvem-
ig gengur.
- Er eitthvað fleira spenn-
andi á dagskrá?
- Já, hvað skal segja, ég mun
syngja Aidu í Berlín i maí næst-
komandi og 11 Trovatore og Don
Carlo í Stadtoper í Vín undir
stjóm Claudio Ábbado...
- Þú hefur kynnst mörgum
þekktum stjómendum á ferli þín-
um. Eru þeir ekki misjafnlega
stjómsamir?
- Jú, ég söng til dæmis í Hol-
lendingnum fljúgandi eftir Wagn-
er undir stjóm Riccardo Muti á La
Scala. Það var nokkuð erfið
reynsla. Muti lítur á söngvarann
sem hljóðfæri og vill stjóma hon-
um sem slíkum. Það er eflirtektar-
vert að þótt hann sé aðalstjóm-
andi Scala-ópemnnar, þá er hann
nær aldrei með viðurkenndar
stjömur í sínum uppfærslum,
heldur unga og mjög góða söngv-
ara, sem ekki hafa hlotið endan-
lega viðurkenningu. Það stafar af
því að stóra stjömumar sætta sig
ekki við þann heraga og stjóm-
semi sem hann beitir. Annars kom
okkur Muti ágætlega saman, og
ég hef ekki undan honum að
kvarta persónulega. En ég þekki
dæmi um hið gagnstæða.
Gagnrýni enginn
mælikvaröi
— Hvemig gagnrýni hefur þú
hlotið í gegnum árin fyrir söng
þinn?
- Það má segja að ég hafi
fengið frekar slæma gagnrýni í
gegnum tíðina. En á þessu varð
nokkur vendipunktur fyrir um
það bil tveim árum eða eftir að ég
söng á La Scala. Gagnrýnin hefúr
verið málefnalegri og jákvæðari
síðustu tvö árin. En gagnrýnin er
ekki alltaf mælikvarði á vel-
gengni manna á ópemsviðinu. Ég
get sagt þér dæmi af því. Ópem-
söngvarinn Franco Corelli las
aldrei gagnrýni á söngferli sínum,
en safnaði henni hins vegar sam-
an. Þegar hann varð sextugur og
hætti að syngja, þá orðinn vell-
auðugur og heimsfrægur íyrir
söng sinn, tók hann sig til og las í
gegnum allt úrklippusafnið. Þá
komst hann að því að hann hafði
aldrei fengið hrós frá gagnrýn-
endum fyrir söng sinn á öllum
sínum ferli. Það kom honum
nokkuð á óvart.
Ég hef nýlega fengið mjög
lofsamlega gagnrýni fyrir söng
minn í Tosca í Frankfurter Allge-
meine Zeitung. Þar töluðu þeir
um að rödd mín hefði bæði vólúm
og kraft og að ég gæti líka sungið
mezzoforte eða pianissimo. Það
er einmitt þetta sem ég hef lagt
áherslu á í söngnum undanfarið.
Annars höfúm við það núna
þannig, að Jóna les alla gagnrýni.
Sé hún neikvæð fer hún beint í
körfúna, en sé hún jákvæð fæ ég
að lesa hana líka.
Við kvöddum Kristján Jó-
hannsson kátan og reifan að
vanda, hann var að fara til Napoli
að syngja í hinu ffæga ópemhúsi
San Carlos. Við trúum þvi að
kona hans muni leyfa honum að
lesa æ fleiri skrif gagnrýnenda í
framtíðinni.
-ólg.
Föstudagur 30. nóvember 1990 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA11