Þjóðviljinn - 30.11.1990, Blaðsíða 16

A annarri
bylgjulengd
Pétur Gunnarsson rithöfundur: Nýja skáldsag-
an, Hversdagshöllin, er á heimspekilegri og
tilfinningalegri nótum en Jyrri bækurnar
- Þú birtir nú iýrstu skáldsög-
una eftir ftmm ára hlé, fjölskyldu-
sögu úr hversdagshöll í vestur-
bænum. Hefur orðið hugmynda-
þróun frá því í fyrri bókum?
- Ég get imyndað mér að það
megi koma auga á þróun eða
breytt sjónarhom. Fyrri sögumar
vom ef til vill bundnari við þjóð-
félagslega áhrifavalda mannlífs-
ins. Þessi er smásærri að því leyti
að þar er verið að skoða sálfræði-
legri hliðar en áður. Þama ríkir
heimspekilegri og sagnffæðilegri
þankagangur. Manni virtist þetta
svo auðvelt á sínum tíma, þegar
það var ríkjandi söguskoðun á
mörgum vígstöðvum að öll kurl
kæmu til grafar í pólitískri skoð-
un. Það átti að vera hægt að út-
skýra allt með samfélagslegum
áhrifavöldum. í Hversdagshöll-
inni er verið að beita annarri að-
ferð. Mikið af lundemi okkar og
hvatalífi ræðst á tilfinningalegum
forsendum. Að því leyti er ég
þama á annarri bylgjulengd.
Ég reyni að skoða samskipti
fólks, hjónaböndin, hvemig ein-
staklingamir raðast upp. Mér
fannst ekki þurfa að gera pólitísk-
ar skilgreiningar í þessari bók,
heldur að yrkisefnið mundi geta
staðið nokkuð sjálfstætt.
- Konan þín Hrafnhildur
Ragnarsdóttir er prófessor í sál-
fræði við KHÍ og hefúr nývarið í
Frakklandi doktorsverkeftii sem
snertir fjölskylduna. Er hér um
einhver gagnkvæm áhrif að ræða
á heimilinu?
- Nei. Ég hef þá kenningu að
það séu vaktaskipti hjá hjónum,
annar aðilinn tekur sér ffí frá því
sviði sem hinn er sérfræðingur á.
Maður veit að makinn er á vakt á
sínu sviði. Ég hef oft tekið eftir
því hve hjón hafa mismunandi
áhugamál. Fyrst hélt ég að þetta
væri tómlæti en sé svo núna að
þetta em bara verkaskipti.
Enga merkimiöa
- Það vekur athygli í Hvers-
dagshöllinni, að innan um minn-
ingamar og atburðarásina birtir
sögumaðurinn annað veifið neð-
anmálsgreinar þar sem hann velt-
ir fyrir sér efnistökum og gerir
ýmsar persónulegar athugasemd-
ir. Hveiju sætirþessi stíll?
- Höfundurinn og sögumað-
urinn ímyndaði er trúlega sagn-
ffæðingur. Þess vegna lætur hann
svona.
- Er þetta sagnfræði, íslands-
lýsing?
- Ég spenni bogann nú ekki
svo hátt. Þetta er heldur ekki
sannsögulegt verk. Kannski geta
einhverjir sett hnyttna merkimiða
á Hversdagshöllina. Ég er á móti
því að raga bókmenntir í flokka
eins og spennusögur, bama- eða
unglingabókmenntir. Það er hálf-
gerð vængstýfing að gangast und-
ir þessa flokkunarfræði. Best er ef
bók getur rúmað sem mest. I
Hversdagshöllinni er dvalist við
ýmis yrkisefni, hvemig heims-
mynd fólks verður til. Af minni
hálfu er hún tilraun og saga. Að-
allega er ég að vinna með stíl,
bmgga mjöð úr reynslu og skynj-
un.
- Heldurðu að efni sögunnar
sé bundið við íslenskan lesenda-
hóp?
- Ég get ekki séð neitt mjög
staðbundið við hana, fjölskyldulíf
er svo almennt fyrirbæri. Besta
leiðin til að skoða hlutina er að
komast nógu langt frá þeim.
Draumurinn er að komast í allt
aðra menningu, til Japans eða
Affíku. Um leið og maður verður
samdauna einhveiju umhverfi
verður maður á vissan hátt blind-
ur á það. Og þótt ég lesi auðvitað
skáldskap, þá festist ég ekki síður
við sagnfræðileg verk, eða um
heimspeki og trúarbrögð.
Listræn úrvinnsla
höfuömáliö
- Um hvað sýst verkið?
- Einna helst þijár kynslóðir í
sama húsinu, hjónin sem byggðu,
böm þeirra og bamabömin. Það
er skyggnst á bak við fleira, fjall-
að um hverfið, aðrar persónur og
bakgmnn þeirra. Þræðimir spinn-
ast út og suður en hnitast um for-
eldra sögumanns. Sagan berst
upp í sveit og út fyrir landstein-
ana.
— Er Hversdagshöllin hluti af
nýrri skáldsagnasamstæðu, eins
og þær fyrri?
- Ég tek bara eitt skref í einu,
er ósköp tvístraður eftir þessa
viðureign og safna mér saman
fyrir ný átök. Það er vandi að spá
um framhaldið. Þegar ég var að
byija að skrifa á sínum tíma hélt
ég að þetta væri fyrst og ffemst
spuming um yrkisefnið. Maður
var alltaf í vandræðum með það
um hvað ætti að skrifa og trúði
því að ef maður dytti niður á nógu
gott efni yrði úr því mjög góð
bók. Núna er þetta spuming um
lormið, efnið er kappnóg, enginn
endir á viðfangsefnum. Gjáin sem
opnast milli höfundar og yrkis-
efnis lýtur meira að forminu en
innihaldinu, hvemig hægt er að
koma efniviðnum í listrænan bún-
ing. Þegar ég les skáldsögu núna
geri ég ákveðnar kröfur til forms-
ins, hughrifanna, unaðarins, geðs-
hrifanna. Það er ekki nóg að
hrúga saman stórkarlalegum yrk-
isefnum. Ef listræn úrvinnsla er í
skötulíki þá er bókin ekki mikils
virði.
- Mottó Hverdagshallarinnar
er úr Njálu, þess efnis að þótt hér
sé sagt frá nokkmm atburðum séu
hinir miklu fleiri sem menn hafi
engar ffásagnir af. Ertu að undir-
strika að þú sért í bókmenntahefð
sögualdarinnar?
- Ég vona að Islendingasög-
umar séu í krómósómunum hjá
manni. Þær hljóta að gægjast
ffam, em mnnar manni svo í
merg og blóð. Nei, tilvitnunin er
aðeins til gamans, þetta er svo
yndislega hógvært. Svipað orða-
lag er aftast í Jóhannesarguð-
spjalli, um að margt annað hafi
Jesús gert og ætti það allt og
hvaðeina að vera ritað en guð-
spjallamaðurinn telur að ,jafnvel
heimurinn mundi ekki rúma þær
bækur sem þá yrðu ritaðar“. Mað-
ur slær bara tóninn í sögu, kemst
aðeins yfir brot.
- Nú ert þú í stilnum í Hvers-
dagshöllinni að fikra þig inn í eins
konar sagnfræði- eða heimilda-
stíl. Gætirðu hugsað þér að semja
slíkt fræðirit?
— Það er vel mögulegt og fúll-
komlega verðugt viðfangsefni, en
ekki á pijónunum í dag.
ÓHT
Stæröfræðin
verður list
Stærðfræðingar líkja fræðigrein sinni stundum helst við ljóðlist eða aðrar
skapandi greinar. En hvað segja sigurvegaramir í stærðfræðikeppni ffam-
haldsskólanna? Em þeir ungskáld?
Birgir Öm Amarson, nemandi í
4. bekk á eðlisffæðibraut við
Menntaskólann á Akureyri náði
bestum árangri á efra stigi í fyrri
hluta stærðfræðikeppni framhaíds-
skólanema 1990-1991. Hann hefur
þrisvar áður tekið þátt í henni, æv-
inlega verið meðal 10 efstu og var
einn af þremur íslenskum þátttak-
endum í Alþjóðlegu olympíu-
keppninni í stærðffæði í Peking sl.
sumar. - - Stærðfræðin er að mínu
mati blanda af íþrótt og Iist, segir
Birgir Öm. Æfing og reynsla hafa
mikið að segja, en þegar því er náð
fer meira að reyna á sköpunargáf-
una. Menn þurfa að hafa hugann
opinn. Og þegar stærðfræðin er
komin á hátt stig leikur enginn vafi
á því að hún er list.
Og maður er ótrúlega þreyttur
eftir svona setu, sem er 4 klst. í
lokakeppninni, úrvinda hreinlega
og getur litið meira gert það sem
eftir er dagsins.
- Dæmin í keppninni em frá-
bmgðin því sem kennt er og glímt
við í framhaldsskólanáminu, tölu-
vert hliðarspor, byggja lítið á regl-
um, maður þarf ekki endilega að
vera fróður um teoríuna. Það skipt-
ir höfúðmáli að hafa ákveðna inn-
sýn. - Olympíukeppnin í Kína var
töluvert erfiðari en þessi keppni hér
heima, segir Birgir Öm, Asíu- og
austantjaldsþjóðir hafa verið mjög
sterkar á olympíumótunum og Kín-
verji sigraði að þessu sinni.
- Að öðm leyti er aðaláhuga-
málið íþróttir, ég leik núna með
meistaraflokki KA í knattspymu,
en keppti með 2. flokki sl. sumar.
Varðandi ffamtíðina er ég þessa
stundina að kanna möguleikana á
námi í flugvélaverkfræði, segir
Birgir Öm.
Bílprófið
ofar í huga
Bjami V. Halldórsson, nemandi
i 4. bekk Menntaskólans í Reykja-
vík náði að þessu sinni bestum ár-
angri á neðra stigi stærðffæði-
keppninnar.
- Það sem ég hef verið að gera í
stærðfræði verður nú varla nefint
list eða íþrótt, segir Bjami, þetta er
leit að rökréttri niðurstöðu. Dæmin
á neðra stiginu em enn þá keimlík
því sem maður hefur kynnst í skóla-
náminu. Verði maður strand er það
yfirleitt vegna skorts á heimalær-
dómi. Ég fékk fimm á jólaprófinu í
fyrra (hlær).
- Annars er ég með mestan
hugann við að ná bílprófi þessa
dagana.
Ætli maður fari svo ekki að
pumpa með lóðum bráðum aftur.
- Birgir Öm og Bjami Vil-
hjálmur vom spurðir hverju það
sætti að aðeins 4 stúlkur séu meðal
þeirra 40 nemenda sem komast
áfram í stærðffæðikeppninni. Birgir
bendir á að þátttaka þeirra hafi samt
verið að aukast og allar líkur á því
að árangurinn batni. En piltar sækja
Birgir Öm Amarson: Stefni á flug-
vélaverkfræði.
Bjami V. Halldórsson: Með hugann
við bllprófið.
meira á raungreinabrautimar heldur
en þær. Bjami segist ekki hafa hug-
mynd um orsökina fyrir þessum
mun, alla vega sé hann ekki rökrétt-
ur.
Yfir 400
þátttakendur
442 nemendur úr 20 ffamhalds-
skólum tóku þátt í fyrri hluta stærð-
fræðikeppni framhaldsskólanema,
sem haldin var í sjöunda sinn 23.
okt. sl. Keppnin fer ffam á neðra
stigi, sem er ætlað nemendum á
tveimur fyrri ámm framhaldsskóla,
og efra stigi þar sem nemendur á
tveimur síðari árum geta tekið þátt.
20 efslu keppendur á hvom
stigi er boðið til lokakeppni í Há-
skóla Islands í mars 1991 og niður-
stöður keppninnar verða hafðar til
hliðsjónar við val þátttakenda í nor-
rænu stærðfræðikeppninni í skólum
í apríl og Alþjóðlegri Olympíu-
keppni í stærðfræði sem fer ffam í
Svíþjóð í júlí 1991. Frosti Péturs-
son, í 4.bekk Menntaskólans á Ak-
ureyri hlaut bronsverðlaun í Ol-
ympíukeppninni sem fram fór í
Peking sl. sumar, en varð fimmti í
fyrri hluta efra stigs íslensku
keppninnar núna í okt.
Að stærðffæðikeppninni standa
íslenska stærðfræðafélagið og Fé-
lag raungreinakennara í framhalds-
skólum. Istak og Steypustöðin hf.
styðja keppnina þetta ár.
ÓHT
16 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 30. nóvember 1990