Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.1995, Page 30

30
sérstæð sakamál
LAUGARDAGUR 18. NOVEMBER 1995
Sögulegur dauðadómur
Réttarkennd á nitjándu öldinni og
almenn siðgæðisvitund var önnur
en á okkar tímum. Strangleikinn
var þá meiri og það hafði góð áhrif
á sumum sviðum en slæm á öðrum.
Mál Florence Elizabeth Chandler,
síðar Maybrick, er gott dæmi um
þennan mun.
Florence fæddist í Mobile í Alab-
amaríki í Bandaríkjunum og var af
auðugu fólki. Á heimilinu voru
haldin glæsileg samkvæmi en heim-
ilisfaðirinn var baðmullarekrueig-
andi sem átti marga þræla eins og
þá var siður víða í Suðurríkjunum.
Florence þótti snemma lagleg og
ekki urðu dýrir sérsaumaðir sam-
kvæmiskjólar frá tískuhúsum í Par-
ís til þess að draga úr þeirri athygli
sem hún vakti. En þótt Florence
þætti með eftirsóknarverðustu
kvenkostum í Mobile fór þó svo að
hún giftist ekki í Bandaríkjunum og
dvaldist á Bretlandi fram á miðjan
aldur.
Bandaríski
kaupsýslumaðurinn
Árið 1880 varð Florence átján ára.
Þá þótti við hæfi að hún kynntist
Evrópu og afréð faðir hennar því að
senda hana yfir Atlantshafið með
farþegaskipinu „Baltica" sem var í
eigu White Star-skipafélagsins.
Um borð hitti Florence enska bað-
mullarheildsalann James Maybrick
en honum hafði hún áður kynnst á
heimili sínu er hann kom til Mobile
í viðskiptaerindum. Maybrick hafði
góða framkomu og þótt hann væri
ijörutlu og þriggja ára, eða tuttugu
og flmm áum eldri en Florence, varð
hún ástfangin'af honum.
Þegar foreldrar Florence fréttu að
Maybrick hefði áhuga á að kvænast
henni gáfu þeir samþykki sitt því
hann þótti uppfylla öll þau skilyrði
sem verðandi tengdasonur svo auð-
ugrar fjölskyldu þyrfti að uppfylla.
Brúðkaup James Maybrick og
Florence Elizabeth Chandler stóð í
London 27. júlí 1881 og þótti viðhafn-
armikið. Hjónin settust að í Liverpo-
ol, hafnarborginni miklu, og þar
bjuggu þau hálft árið í tuttugu her-
bergja húsi, Battlecrease House, en
það var í úthverflnu Aigburth. Hinn
helming ársins dvöldust þau í Virgi-
níuríki í Bandaríkjunum.
Framhjáhald
og móðursýki
Florence ól manni sínum tvö börn
en hjónabandið var langt frá því að
vera eins og hún hafði búist við. Ja-
mes Maybrick var ímyndunarveik-
ur og tók inn mikið magn af alls
kyns lyfjum gegn þeim sjúkdómum
sem hann hélt sig haldinn af. Hann
var þó ekki veikari en svo að hann
átti hjákonu, sem hann heimsótti
þrisvar í viku, en það dró aftur úr
getu hans til að sinna vissum hjóna-
bandsskyldum. Það tók Florene
nærri sér og þvi tók hún sér elsk-
huga, ókvæntan mann að nafni Al-
fred Bierley, en hann var tíu árum
yngri en Maybrick.
Florence fór með Bierley til Lon-
don þar sem þau voru á sama hótel-
inu í þrjá daga en slíkt framferði
þótti með öllu óhæft á tímum þáríkj-
andi siðavendni en þeir hafa lengst
af síðan verið kenndir við Breta-
drottninguna kunnu, Viktoriu.
Brátt kom hins vegar í ljós að
Bierley hafði aðeins áhuga á lausu
sambandi og sýndi engan áhuga á
að vinna að því að Florence fengi
skilnað frá Maybrick svo að hann
gæti kvænst henni. Maybrick komst
að framhjáhaldi konu sinnar og
reiddist henni þótt hann væri auð-
vitað enn sekari í þeim efnum.
Veikindin
Árið 1888 veiktist James May-
brick. í þetta sinn var ekki um
ímyndunarveiki að ræða og í bréfi
til Bierleys, sem Florence skrifaðist
enn á við þótt þau hefðu slitið ástar-
sambandinu, sagði hún meðal ann-
ars: „Maðurinn minn er veikur og
getu hans til að gegna starfinu. Að
auki var hann þekktur fyrir að vera
afar siðavandur og jafnvel ofstækis-
fullur í þeim efnum.
„Ég get ekki orðað það öðruvísi
en þannig,“ sagði Stephen við kvið-
dómendur, „en að þegar kona er
orðin uppvís að hjúkskaparbroti gef-
ur það henni mjög sterka ástæðu til
þess að losa sig við eiginmann
sinn.“
Kviðdómendur sakfelldu Florence
og ákvað dómari að hún skyldi
hengd.
Mörgum þótti dómurinn rangur,
og jafnvel „London Times“ lýsti því
yfir að almenningur tryði ekki á
sekt hinnar dauðadæmdu. Mót-
mælafundir voru haldnir og um hálf
milijón manna skrifaði undir kröfu
um náðun.
Forsetaíhlutun
Síðasta myndin af Florence (lengst til hægri), tekin rétt fyrir andlát hennar.
Florence Elizabeth Chandler-Maybrick.
dauðans matur. í fyrradag skoðuðu
læknarnir hann og allt ræðst nú af
þvi hve lengi honum endast kraft-
ar.“
Orðatiltækið „veikur og dauðans
matur“ var algengt vestan hafs en
var ekki notað á Bretlandi nema í
vissum tilvikum. Efni þessa bréfs
var síðar gert opinbert og þótti þá
benda til þess að Florence hefði vit-
að langtum meira um ástand manns
síns en eðlilegt gæti talist.
Eftir að hafa skrifað bréfið, inn-
siglaði Florence það, eins og þá var
siður, og sendi þjónustustúlku,
Alice Yapp, með það á pósthúsið.
Það skyldi hún aldrei hafa gert.
Stúlkan sá að það var ætlað manni
sem hún vissi að hafði verið elsk-
hugi húsmóðurinnar. Hún opnaði
það, las og ákvað síðan að senda það
bræðrum Maybricks, Michael og
Edwin, sem ákváðu eftir lestur þess
að hraða sér til Liverpool til að
kynna sér ástand bróður síns.
Bréf voru stundum nokkuð lengi
á leiðinni á þessum tíma og þegar
bræðurnir komu var jarðarfór Ja-
mes Maybrick afstaðin.
Michael og Edwin Maybrick fóru
til lögreglunnar með bréfið og létu í
ljós þá skoðun að æskilegast hefði
verið að lík bróður þeirra hefði ver-
ið krufið. Þeim var þá sagt að það
hefði þegar verið gert. Hefði komið í
ljós svo mikið eitur í líkinu að segja
mætti að James Maybrick hefði ver-
ið „gangandi lyfiabúð" í lifanda lífi.
Meðal þess sem fannst var arsenik,
striknín, blásýra og óðjurt. Það var
því vart að undra þótt maðurinn
hefði dáið.
Florence var ákærð fyrir morðið
á manni sínum. Hún réð sér einn
kunnasta lögmann á Bretlandi, Sir
Charles Russell, sem verjanda.
Hann lagði fram yfirlýsingar banda-
rískra lækna um að James May-
brick hefði, gegn þeirra ráðum, tek-
ið inn arsenik gegn ímyndaðri
malaríu.
Kunnur læknir í Liverpool kom í
réttinn og sagði að þrem mánuðum
áður en Maybrick lést hefði hann
aðvarað hann alvarlega við því að
taka inn þau eiturefni sem hann
taldi óhjákvæmileg í baráttunni
Lucinda, dóttir Florence, með dóttur sína.
gegn sjúkdómunum ímynduðu.
Sagði læknirinn að skammtamir
hefðu verið hættulega stórir.
Dómurinn
Hefði mál þetta verið fyrir rétti i
dag bendir allt til að ákærða hefði
ekki þurft að hafa miklar áhyggjur
af þungum dómi. En sjónarmiðin
voru önnur og 31. júlí 1889 var dóm-
ur upp kveðinn. I dómarasæti var
Sir James Fitzjames Stephen en
hann var þá að koma aftur til starfa
eftir alvarlegt taugaáfall.
Enginn þorði aö hafa orð á því op-
inberlega að dómarinn þótti ekki
líkur sjálfum sér á fyrri dögum. í
reynd efuðust margir um andlega
Florence hafði misst bandarískan
ríkisborgararétt sinn þegar hún gift-
ist en engu að síður lét Grover
Cleveland Bandaríkjaforseti málið
til sín taka og krafðist þess að hún
yrði þegar í stað látin laus. Sagði
hann málfutninginn hneisu fyrir
breskt réttarfar. Árangur af erfiði
sínu hafði hann engan.
Sá sem tók við
forsetaembættinu
eftir Cleveland,
William Mc-
Kinley, sendi
Viktoríu Breta-
drottningu náð-
unarbeiðni. Hún
var, eins og fyrr
segir, þekkt fyrir
strangar siðgæð-
ishugmyndir sín-
ar og hafnaði
beiðni forsetans.
Var síðar upplýst
að drottning hefði
lýst þeirri skoðun
sinni að „hengja
bæri Florence
Maybrick svo ör-
lög hennar
hræddu aðrar eig-
inkonur frá því
að fremja hjú-
skaparbrot.“
Vilji drottningar
náði ekki fram að
ganga. Fyrrum
verjandi Florence
hafði nú verið
skipaður æðsti
yfirmaður breska
dómskerfisins.
Hann barðist enn
fyrir málstað
Florence en tókst
ekki að fá hana
náðaða. Dauða-
dómnum var hins
vegar frestað og
sat hún 15 ár í
fangelsi.
Náðunin
25. janúar 1904
fékk Florence
Maybrick frelsið.
Þá var drottning-
in látin og við af
henni hafði tekið
Játvarður VII,
sonur hennar.
Hann skrifaði
undir náðunar-
bréf og dyr fang-
elsisins voru opnaðar fyrir henni.
Florence fékk aftur bandariskan
ríkisborgararétt sinn og hélt til hei-
malandsins. En henni, fannst blöðin
sýna máli sínu óþaégilega mikinn
áhuga og ákvað að draga sig í hlé frá
ys og þys borgarlífsins. Hún keypti
sér hús í þorpinu South Kent í
Connecticutríki og tók upp sitt fyrra
nafn, Florence Elizabeth Chandler.
Ekki leið á löngu þar til þorpsbú-
ar komust að því hver hún var en
það kom henni aðeins vel. Allt þar
til hún lést, árið 1941, sjötíu og níu
ára, sýndu þorpsbúar henni hlýju og
umhyggju svo að henni gengi betur
að jafna sig eftir harðræðisárin í
fangelsinu.