Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.1995, Qupperneq 33

32
LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 1995 JjV
LAUGARDAGUR 18. NOVEMBER 1995
41
Gamli bærinn í Svínadal þar sem þríburarnir fæddust og móðir þeirra lést svo
6 dögum seinna.
r
j g Attræðir þríburar halda upp á afmæli sitt annan desember:
Orlögin stíuðu
þeim í sundur
■ - er móðir þeirra lást þegar þeir vom 6 daga gamlir
Helga Pálsdóttir.
Þeim er tekið með fognuði. Hvað ger-
ir til, þótt úti andi kalt, það er sól-
skin og hamingja innan veggja.
En skjótt bregður sól sumri nú.
Sex dögum eftir fæðinguna er móðr-
in liðið lík. Það gerist eins og hendi
sé veifað. Heimilið riðar til falls, en
hún verður ekki aftur til lífsins köll-
uð. Föðumum sveUur móður. Hann
lætur vel að grátandi bömunum, en
hann getur ekkert sagt. Kristín Jóns-
dóttir (móðurmóðir þríburanna ný-
fæddu) hefur áður afborið heimUis-
hmn. Nú er hún 73 ára. Bömin stara
óttaslegin í andlit ömmu, þegar
henni hrynja tár af hvörmum.
En það er eins og líkn leggist með
þraut. Nýfædda lífið kaUar á hjálp.
TUveran er á þessum bæ, barátta um
líf og dauða. Tíu móðurlaus börn, þar
af þrír hvítvoðungar, á einangruðu
býli, langt inni í heiði, fannkyngi á
jörð og lífshætta að reyna ná sam-
bandi við byggð.“
Sól í sorta
Systkinin eru sammála um að þau
hafi öU verið heppin með fjölskyld-
ur. „Ég lenti á ákaflega góðu heim-
ili og eignaðist góða fjölskyldu.
Auðvitað hefði ég kosið að vera
áfram hjá föður mínum ef móðir
mín hefði ekki dáiö og ná
þannig að alast upp hjá systkin-
um mínum,“ segir Þorbjörg,
sem skírð var eftir móður sinni,
Hallgrímsdóttur, en hún býr á
Hrafnistu í Hafnarfirði.
Hún ólst upp á Garði í Kelduhverfi
hjá fósturforeldrum sínum, Björgu
Grímsdóttur og Jóni Stefánssyni, til
eUefu ára aldurs þegar þau fluttu tU
Seyðisfjarðar.
Þorbjörg var að mestu á Seyðis-
firði þar til hún fluttist suður 19 ára
gömul, fór aftur austur og fluttist síö-
an alfarin suður.
„Ég kynntist þar manni, við trúlof-
uðumst og byrjuðum að búa. Við
eignuðumst tvö börn,“ en sam-
tals eignaðist Þorbjörg 8
börn og giftist Guð-
mundi Sigfússyni,
sem er 82 ára og býr
ásamt henni að
Hrafnistu. Árið
1958 flutti Þor-
björg síðan til
Þorlákshafnar
ásamt eigin-
manni- sín-
um hvar
hún bjó og
vann í
Meitlinum
til ársins
1984 eða
1985 er
hún Uutt-
ist að
Hrafn-
DV-mynd
Snemma á öldinni var það sjald-
gæfara en í dag, á dögum hormóna-
lyfjagjafa og glasafrjóvgana, að þrí-
burar fæddust. Án efa er það jafn-
framt mjög sjaldgæft að þríburar
fæddir 2. desember árið 1915, sem
halda því upp á áttræðisafmæli sitt
eftir tvær vikur, séu enn allir á lífi.
Svo er þó um Helgu, Þorbjörgu og
Ingimund Pálsböm, sem eru ekki síst
undrandi á jöfnu langlífi sínu.
Sex þríburar
á fimm árum
Helga, Þorbjörg og Ingimundur eru
fædd í Svínadal í Kelduhverfi 2. des-
ember árið 1915, eins og fyrr sagði.
Samkvæmt upplýsingum frá Hagstof-
unni fæddust einungis sex þríburar á
árabilinu 1911 til 1915 og eru þetta
elstu núlifandi þríburarnir hér á
landi sem DV er kunnugt um. Þrí-
burnarnir, Helga, Þorbjörg og
Ingimundur eru yngst 10
systkina og lifa 5 þeirra
enn.
Systkinin era mis-
ern. Þorbjörg, sem er
vistmaður að Hrafn-
istu í Hafnarfirði,
er farin að tapa
heilsu og gengur
með hjálp göngu-
grindar. Helga, sem
er að jafna sig eftir
veikindi, býr í eigin
íbúð í vesturbænum
og er nokkuð hress.
Bróðir þeirra
systra, Ingimundur,
býr hins vegar norð-
ur á Katastöðum í Öx-
arfirði þar sem hann
heldur bú og lætur engan
bilbug á sér finna, hefur
aðeins einu sinni
farið suður
þá á landbúnaðarsýningu á Selfossi
árið 1978.
Systumar hafa reglulega samband,
hyggjast meðal annars halda upp á
áttræðisafmæli sitt saman, en bróðir
þeirra er nokkuð afskiptur enda býr
hann norður í landi - í allt öðrum
landshluta. Ólíkt því sem flestir eiga
að venjast ólust þríburarnir öldnu
ekki upp saman. Strax á fyrsta ári
skildu leiðir þeirra. Frá örlögum
þeirra greinir Bjöm Haraldsson í Ár-
bók Þingeyinga 1971 á næman máta.
„Lítum yfir Svínadal í skammdeg-
inu 1915 - sæludalinn, sem var. Fann-
breiðan hylur landið, jafnar allar
mishæðir. Stórhríðin norðlenzka
geisar sólarhring eftir sólarhring.
Inni í bænum er hlýtt og bjart. Þar
hefur mikill atburður gerzt. Hús-
freyjan, Þorbjörg, hefur fætt þrjú
börn, heilbrigð og hraustleg að sjá.
með viðkomu hjá dóttur sinni. Hún
segist kunna ágætlega við sig á
Hrafnistu. Þar sé nóg að gera ef fólk
vilji.
Aðspurð hverju hún þakkar lang-
lífi sitt segist Þorbjörg ekki vita það.
Hún er samt sátt við árin 80 en hefði
viljað vera heilsuhraustari - ristill-
inn hefur verið að plaga hana hin
seinni ár.
Helga, systir Þorbjargar, er öllu
betri til heilsunnar en systir hennar,
þótt hún hafi átt við veikindi að
stríða þar til nýlega. Hún fékk heim-
ili að Ási í Kelduhverfi hjá föðursyst-
ur sinni og eiginmanni hennar, Jón-
ínu Jónsdóttur og Gunnari Jónatans-
syni, eftir andlát móður sinnar. Þar
bjó hún til tólf ára aldurs.
Á rúmlega áratug varð hún tvíveg-
is fyrir missi þess sem stóð henni
næst er föðursystir hennar dó. Flutti
hún þá til næstelstu systur sinnar að
Hafursstöðum i Öxarfirði.
„Ég man að ég vildi aldrei fara frá
Ási. Mér leið vel þar en ég varð að
fara.“
Að Hafursstöðum var Helga í eitt
ár þar til hún flutti til bróður síns,
Kristjáns í Nýjabæ í Kelduhverfi þar
sem hún gerðist ráðskona. Þar bjó
hún allt til ársins 1977 er hún fluttist
til Reykjavíkur. Helga giftist aldrei
en eignaðist tvö börn.
Þorbjörg og Helga hafa haldið sam-
bandi hvor við aðra í gegnum tíðina
en ekki eins mikið og þær hefðu vilj-
að. Þorbjörg hefur til dæmis verið að
reyna að fá systur sína til að flytja á
Hrafnistu en Helga ekki léð enn máls
á því. Þær eru þó sammála um um
samband þeirra við bróður sinn geti
vart verið minna enda hann búsettur
á öðru landshomi en þær. Reyndar
hafi sambandið við hann alla tíð ver-
ið með minna móti þar sem hann sé
uppalinn í Núpasveit en þær í Keldu-
hverfi.
Seinast hittust systkinin þrjú við
jarðarför systur sinnar snemma á
áttunda áratugnum. Ekkert þeirra
hafði mikið samband við föður sinn í
gegnum tíðina, en hann lést árið
1956. Þau hafi hitt hann sjaldan á æv-
inni og sömu sögu sé að segja af sam-
skiptum þeirra og flestum öðrum
systkinum þeirra.
Helga og Þorbjörg eru
ákveðnar að halda upp á af-
mæli sitt 2. desember saman.
Helga segist reyndar hafa ætl-
að að hringja í bróður sinn,
Ingimund, til að bjóða honum
að halda upp á afmælið með
þeim systrunum en ekki látið
verða af því enn þá. Systurn-
ar hafa ákveðið að taka sal á
leigu þótt Helga sé treg til.
„Ætli maður verði ekki að
halda upp á þetta afmæli fyrir
þá sem maður á að. Maður
kemst ekki hjá því en það hef-
ur ekkert upp á sig. Fólkið Ingimundur Pálsson.
vill þetta þannig og við Þorbjörg er-
um búnar að fá leigðan sal,“ segir
Helga.
Aðspurð hvort fjölburar væru al-
gengir í þeirra ætt segist Helga ekki
kannast við það. Ekki einu sinni tvi-
burar hafi fæðst svo hún viti til. Þau
systkinin þrjú séu einstakt fyrirbæri
í þeirra fjölskyldu.
Þekki systur mínar vart
„Strax eftir fæðingu okkar þríbu-
ranna, þegar móðir okkar lést, vor-
um við systkinin flutt hvert í sína
áttina og komið í fóstur. Pabbi gat
auðvitað ekki annast þrjú nýfædd
böm, með sjö börn fyrir á heimilinu.
Ég var fluttur að bænum Garði sem
er rétt við Kópasker,
komið þar í fóstur og
þar ólst ég upp. Ég
var því ekkert
samferða þrí-
burasystrum
mínum eða
hinum systkin-
unum, hvorki á
uppvaxtarárun-
um né síðar,
og ég get
ekki sagt
að ég
þekki þær
Þorbjörgu
og Helgu
nokkum
skapaðan
hlut.
Mér
finnst
reyndar
sem ég
eigi engin
skyld-
menni þótt
auðvitað séu
þau til, ég lít
bara svoleiðis á
málið,“ segir Ingi-
mundur Pálsson,
bróðirinn í þríbura-
hópnum sem kom
heiminn í Svína-
Kelduhverfi fyrir 80 árum.
Systur Ingimundar, Helga og Þor-
björg, eru sammála honum um að
faðir þeirra hefði aldrei haft tök á þvi
að halda öllum systkinunum saman.
Þær hefðu þó vújað alast upp með
þeim en einungis fjögur elstu systk-
inin ólust upp hjá föður sínum. Þrjár
systur, auk þríburanna, fóru líka í
fóstur.
Ingimundur hefur aldrei gifst eða
eignast börn og siðustu þrjá áratugina
og rúmlega það hefur hann verið ein-
setubóndi á rikisjörðinni Katastöðum,
skammt frá Kópaskeri. Þar segist
Ingimundur hafa unað hag sínum vel
alla tíð. Katastaðir eru í fallegu um-
hverfi í hvarfi frá þjóðveginum og þar
er greinilega friðsælt. „Já, það er fal-
legt og rólegt hérna umhverfið og gott
að vera hér finnst
mér,“ segir Ingi-
mundur.
Borðar bara lambakjöt
Ingimundur var úti við þegar DV
heimsótti hann nú í vikunni. Hann
ber árin áttatíu mjög vel, er kvikur í
hreyfingum og stæltur. „Ég hef verið
svo lánsamur að hafa alltaf verið
heilsuhraustur og aldrei hef ég stað-
ið í néinu veikindastússi sem betur
fer. Þó kom ráðskonan mín hingað að
vori til fyrir þremur áram með ein-
hverja flensu með sér. Þetta var rétt
fyrir sauðburðinn og ég féll kolflatur
fyrir þessari flensu. Þetta voru mín
fyrstu og einu veikindi um dagana og
það var alveg hábölvað að lenda í
rúminu því þar lá ég allan sauðburð-
inn sem var auðvitað allt annað en
gott.
Annars þakka ég því að ég er
svona hraustur að ég hef alltaf haft
nóg við að vera, ég hef unnið mikið
og gengið mikið og svo borða ég bara
kjöt. Og það get ég sagt þér að ég lít
ekki við öðru kjöti en lambakjöti, það
dettur mér ekki í hug.“
Vissi ekkert
um systkini sín
Ingimundur segir að hjónin Guð-
mundur Ingimundarson og Þorbjörg
Sigurðardóttir í Garði, sem tóku
hann í fóstur nýfæddan, hafi gengið
sér í föður- og móðurstað. „Þau
bjuggu að Garði þar til ég var orðinn
21 árs. Þá fluttu þau að Presthólum
hér í sveitinni og þar var ég í 26 ár
eða þangað til ég flutti hingað að
Katastöðum. Ég leit alltaf á þau Guð-
mund og Þorbjörgu sem foreldra
mína og vissi reyndar ekki einu
sinni fyrstu árin að ég ætti systkini
annars staðar. Þá voru líka aðrir tím-
ar, engar samgöngur nema menn
færu ríðandi eða gangandi og því lít-
ið um ferðalög. Síðar frétti ég þó af
þríburasystrum mínum og að önnur
þeirra væri á Seyðisfirði en hin hjá
bróður mínum í Nýjabæ sem ráðs-
kona.“
- Hafðir þú ein-
hver samskipti
við föður þinn?
„Þau voru mjög
lítil. Ég sá hann
þó einstaka sinn-
um sem krakki
og þá helst á
haustin þegar
hann kom með
sláturfé til Kópa-
skers en þá gisti
hann jafnan í
Garði. Ég vissi að
þessi maður var
faðir minn en það
var ekkert meira
DV-mynd GK með það. Hann
Sá föður sinn
hafði haldið áfram búskap í Svínadal
í Kelduhverfi eftir að við þríburamir
fæddumst. Það var hægt þar sem
elstu systkini mín voru orðin stálp-
uð.
Mér finnst það vera þannig og lít
þannig á að ég eigi engin skyld-
menni, ég hef alltaf verið einhleypur
og ég hef alltaf sætt mig við að hafa
þetta svona. Ég hef þó ekki alltaf ver-
ið einn hér, ég hef haft hjá mér ráðs-
konu í um 20 ár af þeim rúmlega 30
árum sem ég hef búið hér.“
Systurnar
komu í heimsókn
DV-mynd DV
Ingimundur segir að þríburasystur
sínar hafi heimsótt sig nokkrum
sinnum að Katastöðum. „Þær hafa
komið hingað og gist eina og eina
nótt, meira er það nú ekki, og mér
finnst þær hálfókunnugar. Ég hef
aldrei heimsótt þær suður en ég hef
einu sinni farið suður á land. Það var
árið 1978 en þá fór ég á mikla land-
búnaðarsýningu sem haldin var
á Selfossi. Ég hef einnig komið
til Akureyrar en annars hef ég
lítið verið fyrir að ferðast, enda
hef ég aldrei átt bíl og mér finnst
best að vera heima hjá mér.“
- Finnst þér gott að vera
einn?
„Já, ég held það. Ég er sennilega
einfari í eðli mínu og ég fer ekki mik-
ið af bæ. Þó kem ég aðeins á ná-
grannabæina hér í sveitinni og fer
svo í kaupstaðinn stöku sinnum. Mér
líður ágætlega hér einum og þekki
mjög lítið mitt fólk. Hér heima hef ég
mikið að gera þótt skepnunum hafi
fækkað mjög mikið."
Illa við frístundir
uð. Sjálfur er ég með þrjár dráttarvél-
ar sem allar era gangfærar og svo er
ég með heyvagn og þess háttar. Ég
hef nóg af tækjum. Það eru hins veg-
ar mörg handtökin við búskapinn
þegar allt tínist til því það þarf að
dytta að hlutunum og hafa þá í lagi.“
- En hvað gerir þú þér til dægra-
styttingar þegar frí er frá störfun-
um?
„Ég hef skepnumar, og mér er illa
við frístundir. Ég vil hafa nóg að
gera. Það er helst að ég hlusti á út-
varpið, ég geri talsvert að því. Svo
horfi ég svolítið á sjónvarp þegar þar
er eitthvað að sjá sem mér líst á, en
það er bara ekki mikið um það í sjón-
varpinu, því miður.“
Heima á
afmælisdaginn
- Ert þú líkur systrum þínum í
útliti?
„Nei, það held ég að ekki sé hægt
að segja en ég veit ekki hvað öðram
finnst. Hvort við erum eitthvað lík að
öðru leyti get ég bara ekkert sagt um
því að ég þekki þær ekkert. Það er
líka orðið svo langt síðan þær komu, '
ég man ekki alveg hvenær það var en
sennilega hefur það verið einhvern-
tíma á árunum á milli 1980 og 1990.“
- Hyggist þið systkinin halda
saman upp á daginn 2. desember
þegar þið verðið áttræð?
„Ætli það verði nokkuð af því, ég
hef nú hugsað mér að vera heima
þann dag. Það getur vel verið að ég
geri mér dagamun og ætli ég
fái ekki einhverjar heim-
sóknir af nágrannabæj-
unum. Mér finnst
ekki ólíklegt að
þær haldi upp á
daginn saman
systurnar fyrir
sunnan, ann-
ars veit ég
ekkert um
það,“ sagði
Ingimundur.
-pp/gk
„Ég var með um 250 ær
þegar mest var en nú eru
þær ekki fleiri en 130
og svo er ég með tvo
hesta sem ég nota
í göngumar.
sjálfu sér er
það ekki
orðið
mikið.
verk að
sinna
bú-
skapn-
um.
Hey-
skapur-
inn er
t.d.
leikur
einn
með
þeim
tækjum
sem nú
eru not- Þorbjörg Pálsdóttir.