Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.1995, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjórí: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELIAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14,105 RVIK, SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stp<ræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is-Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, bláðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
íslendingar flýja land
Alvarleg tíðindi mátti lesa úr manníjöldatölum Hag-
stofu íslands sem kunngerðar voru í gær. Fólksfjölgun
hefur ekki orðið minni hér á landi frá því árið 1900. Fjölg-
un milli ára er aðeins 0,38 prósent. íbúum landsins fjölg-
aði aðeins um rúmlega eitt þúsund. Árið sker sig úr varð-
andi fólksfjölgun en undanfarin áratug hefur fólksfjölg-
unin verið rétt rúmlega eitt prósent að meðaltali á ári.
Hagstofan segir að nákvæmar tölur um breytingar
■ mannfjöldans árið 1995 liggi ekki fyrir. Svo virðist þó
sem tala aðfluttra til landsins verði um 1400 lægri en tala
brottfluttra. Til landsins flytjast um 3000 manns en frá
því um 4400. Það er því ljóst að íslendingar eru að flýja
land. Dæmi eru til um svipað ástand frá kreppuárunum
1969 og 1970 en aðeins einu sinni áður hafa brottfluttir
umfram aðflutta verið fleiri. Það var árið 1887 þegar vest-
urfarir stóðu sem hæst.
Þetta er nöturleg niðurstaða og segir meira en mörg
orð um þann kreppuhugsunarhátt sem hér hefur ríkt.
Lág laun og aukið atvinnuleysi hafa orðið til þess að
menn leita í auknum mæli annað í von um bættan hag.
Fréttir hafa borist frá íslendingum í nágrannalöndunum
sem lifa mannsæmandi lífi fyrir dagvinnu eina. Ejárhags-
áhyggjum er létt af þessu fólki auk þess sem það hefur
meiri tíma til þess að sinna fjölskyldu og hugðarefnum.
Of langur vinnutími hér er þjóðarmein. Mörgum finnst
sem þeir séu að svíkjast um vinni þeir ekki hálfan sólar-
hringinn alla virka daga og helst um helgar líka. Slík
háttsemi skilar sér aðeins í minni afköstum og drofli.
Fyrir utan aukinn brottflutning fólks fæðast færri
böm hérlendis en áður. Horfur eru á því að á árinu sem
er að líða fæðist 2-3 prósentum færri börn en í fyrra. Ef
fæðingatíðni ársins í ár héldist yrðu ófæddar kynslóðir
jafn mannmargar kynslóð foreldranna.
Árið í ár er einnig óvenjulegt vegna þess að mannslát-
um fjölgar óvenjulega mikið eða um allt að 10 prósent.
Fimmtungur aukningarinnar er vegna snjóflóðanna
hörmulegu á Vestfjörðum en ekki skýrist fyrr en síðar,
þegar unnar hafa verið dánarskýrslur fyrir árið, hvað
veldur aukningunni að öðru leyti.
Mannfjölgun hér á landi verður aðeins á höfuðborgar-
svæðinu. í ár fjölgaði fólki á því svæði um 1,3 prósent.
Alls staðar annars staðar á landinu fækkar fólki. Þetta er
í stórum dráttum sama þróun og verið hefur hér á landi
undanfarinn hálfan annan áratug. Fólk flyst af lands-
byggðinni til höfuðborgarsvæðisins. Engin teikn em um
að breyting verði á þessu. Þjónusta öll, sjúkrahús, skól-
ar, samgöngur og annað það sem fólk gerir kröfur um er
betri á höfuðborgarsvæðinu en annars staðar. Því er
þessi þróun skiljanleg. ísland er að þróast í borgríki.
Utan borgarinnar, Reykjavikur og nágrannabyggðarlaga
til Suðurnesja, standa verstöðvar umhverfis landið. Á
því svæði er í raun aðeins Akureyri sem getur veitt sam-
bærilega þjónustu, til dæmis í verslun, skólamálum, heil-
sugæslu og menningarstarfsemi.
Deyfð hefur ríkt í atvinnumálum hérlendis um langa
hríð. Ríkissjóður er allt of þurftafrekur og skattlagning
er óréttlát. Þetta dregur kjarkinn úr fólki og nýsköpun
verður minni en æskilegt er. Heldur er þó að rofa til.
Samningur um stækkun álversins er sem vítamínsp-
rauta. Sá samningur eykur mönnum bjartsýni og þor.
Þess sjást þegar merki í samfélaginu.
Breytt hugarfar og bætt staða verður vonandi til þess
að menn hætta að flýja land. Við höfum ekki efni á því
að sjá á eftir þúsundum manna á besta aldri.
Jónas Haraldsson
Skyldi hann hafa verið kald-
hæðinn maðurinn, sem benti á, að
ættum við ekki jól í desember,
hefði borið brýna nauðsyn til þess
að finna þau upp! Og skýring hans
var vitanlega sú, að svo væri
dimmt í svartasta skammdegi
fárra birtu stunda, að eitthvað
þyrfti að gera til að lyfta geði
manna og hefja ofar drunga hvers-
dagsins.
Hátíð aðventunnar
Þetta er ekki óskynsamleg at-
hugasemd. Höfum við líka fengið
til þess rikuieg tilefni á liðnum
dögum og vikum að þiggja aðstoð í
margs konar framlagi, sem rakið
er tO jóla. Aðventan, sem tekin er
frá fyrir þá, sem vilja um slíkt
hugsa, tii undirbúnings jólum, hef-
ur svo sannarlega miðlað mörgu
„Mennirnir fundu ekki upp jólin, þótt enginn viti, hvaða dag Jesús var
lagður í jötu, ekki einu sinni með vissu ártai fæðingar hans . . .“ segir
biskup m.a. í greininni. - Hirðingjar við múra Jerúsalem.
Styrkir aðventan
jólahátíðina?
og. fjölbreytilegu. Sagði reyndar
þekktur tónlistargagnrýnandi, að
svo væri aðventan orðin yfirfull af
hátíðaefni, að vart væri þörf hinn-
ar hæstu hátíðar jólanna, aðvent-
an væri orðin ein stöðug hátíð.
Sérstaða jóla
En vitanlega er þetta því aðeins
eðlilegt og gott, að allt miði að því,
að hátíðin sjálf, jólin, njóti sín sem
allra best. Og hræddur er ég um
það, að örþreytt afgreiðslufólk sé
orðið uppgefið af annríki aðvent-
unnar, þegar jafnvel síðasta
sunnudag aðventu, sem ber upp á
aðfangadag nú, skulu búðir opnar
og lítt gefast tækifæri fyrir fjöl-
skyldur þeirra, sem við afgreiðslu
og lík störf hafa fengist, að eiga ró-
lega stund, kveikja á fjórða kert-
inu og huga að boðskap friðar og
fagnaðar.
Eða hvernig nýtum við annars
jólin? Vissulega eru fáir dagar
þeirra mörgum kærkomið tæki-
færi til hvíldar. Flestum forrétt-
indi aö hitta fjölskyldu og vini.
Kræsingar spilla ekki og fagurt
umhverfi. En er þetta allt og sumt?
Kirkjusókn á jólum
Mörg jól hef ég verið spurður
um kirkjusókn. Er ekki langt liðið
á jóladag, þegar fjölmiðlar hefja
eftirgrennslan sína. Hef ég alltaf
orðið að geta mér til um hið al-
menna út frá því sérstaka, sem ég
hef þekkt af eigin komu í kirkju.
Var þá í aldarfjórðung aðeins um
minn söfnuð að ræða, og dró ég
ekki úr því að róma fjöldann, sem
rækti vel helgar tíðir. Síðan hef ég
sótt aðrar kirkjur og miðað við
þær, þegar ég leitaðist við að leysa
úr spurningum fréttamanna um
kirkjusókn.
En í fyrra þótti mér, að ekki
væri óeðlilegt, þótt við athuguðum
skipulega, en ekki með happa- og
glappa- aðferðinni einni, hvernig
þessum málum væri háttað hér
hjá okkur. Fengum við virta könn-
unarstofnun til þess að vinna
verkið. Niðurstöður lágu fyrir á
vormánuðum um kirkjusókn á jól-
um 1994 og áramótin, sem fylgdu.
- Miðað við hástemmdar lýsing-
ar mínar, kom nokkuð á mig við
Kjallarinn
Ólafur Skúlason
biskup íslands
niðurstöður. Það var ekki helm-
ingur íslendinga, sem sótti kirkju
á jólum í fyrra. Ekki einu sinni
þriðjungur, eins og ég hafði talið
lágmark. Aðeins einn af hverjum
fjórum sótti messu á jólum og um
áramót. Flestir sóttu aftansöng á
aðfangadagskvöld, en miklu færri
komu í kirkju aðra hátíðisdaga.
Og ekki var mikill munur á
kirkjusókn í þéttbýlinu við Faxa-
flóa og annars staðar á landinu, og
þó lögðu aðeins fleiri leið sína í
kirkju utan höfuðborgarsvæðis-
ins.
Að vísu náði könnunin ekki til
allra aldursflokka og ekki ósenni-
legt, að tala kirkjugesta hefði þok-
ast eitthvað hærra, ef börn og ung-
lingar og aldraðir hefðu verið
teknir með. En samt get ég ekki
annað en spurt sjálfan mig, hvort
styrking aðventunnar skili sér
ekki í auknum áhuga á því að lofa
Guð í söfnuðinum á jólum.
Guð gefur - maðurinn finn-
ur ekki upp
Eða er það ekki aðeins maður-
inn, sem ég vitnaði til í upphafi
um nauðsyn jóla vegna skamm-
degis, sem leiðir hjá sér tengingu
jóla við Guð og gjöf hans í syni
sínum blessuðum og frelsara
manna? Mennirnir fundu ekki upp
jólin, þótt enginn viti, hvaða dag
Jesús var lagður í jötu, ekki einu
sinni með vissu ártal fæðingar
hans. Jólin eru gjöf Guðs og þvi
aðeins þakksamlega þegin, að leið
sé rakin fram fyrir hann og til
hans, sem í kærleika sínum gaf og
gefur. Maðurinn getur eyðilagt
það, sem Guð gefur, en bænin er
sú, að við berum gæfu til þess að
túlka svo þakklæti að vel dugi.
Megi birtan lýsa ekki aðeins í
svartasta skammdegi stuttra daga,
heldur ævina alla, þar sem tilefnið
er vissulega ríkulegt: Svo elskaði
Guð, að hann gaf. Aðventan á ekki
ein að undirbúa hátíð móttökunn-
ar, heldur lífið allt. Og þá verða jól
gleðileg, líka örþreyttum og þeim,
sem lítt hafa fyrr hugsað um boð-
skap að baki bjartrar ásýndar.
- Gleðileg jól. Gleðileg jól í friði
kirkjunnar og þeirri dýrð, sem
helgidómar opinbera.
Ólafur Skúlason
„Miðað við hástemmdar lýsingar mínar,
kom nokkuð á mig við niðurstöður. Það
var ekki helmingur íslendinga, sem sótti
kirkju á jólum í fyrra. Ekki einu sinni
þriðjungur, eins og ég hafði talið lág-
mark.“
Skoðanir annarra
Lagatúlkun Evrópusambandsins
„EFTA-ríkin telja að öryggisákvæði EES nái ekki
til viðskipta með sjávarafurðir, þar sem almenn
ákvæði samningsins um frjáls vöruviðskipti taka
ekki til sjávarafurða heldur var gerð sérstök bókun
við samninginn um þær tegundir sjávarafurða, sem
flytja má tollfrjálst inn á Evrópumarkaðinn. . . .
Verði lagatúlkun ESB hins vegar ofan á að lokum, er
íslendingum vandi á höndum. Vandséð er að ESB
myndi vilja taka upp samninga að nýju til að tryggja
rétt EFTA-ríkjanna.“
Úr forystugrein Mbl. 21. des.
Sölumenn dauðans
„íslendingar hafa að undanförnu verið að vakna
upp við vondan draum - martröð. Okkur er loks far-
ið að skiljast aö það er hægt en örugglega verið að
drepa stóran hluta ungmenna þjóðarinnar. Sölu-
menn dauðans eru á flestum götuhornum með sím-
boða í beltinu tilbúnir að selja hverjum sem er eitur
í nafni skemmtunar og alsælu. . . . Nú þegar skólar
fara í jólafrí er aldrei eins mikilvægt að foreldrar
haldi vöku sinni. Á undanförnum mánuðum og
misserum hefur alsælufaraldur verið meðal ungl-
inga og líkur eru á því að sölumenn dauðans notfæri
sér skólafríið til að leita nýrra fórnarlamba.“
Úr forystugrein Viðskiptablaðsins 20. des.
Ósamræmi í jólasveinum
„Það er aldrei heppilegt að hafa ósamræmi í því
sem börnum er sagt. í mínum huga er vel hægt að
samræma ísiensku jólasveinana og þann ameríska.
Við höfum jú níu grýlubörn, sem tínast niður af
heiðunum fyrir jól. Hvers vegna mega þau þá ekki
vera rauðklædd í tilefni hátíðanna? Mér leiðast þess-
ir larfar sem veslingarnir klæðast í Þjóðminjasafn-
inu og er ósátt við þá tilhneigingu að „þjóðleg" fyr-
irbæri þurfi einatt að vera mórauð á litinn og til-
heyra horfnum tíma.“
Ólína Þorvarðardóttir i Tímanum 21. des.