Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.1995, Blaðsíða 16

16
FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 1995
K I N G A
L0TT#
Vinningstölur .-------——
miðvikudaginn: 20.12.1995
VINNINGAR FJÖLDI VINNINGA UPPHÆÐ Á HVERN VINNING
Sl 6 af 6 1 44.350.000
5 af 6 +bónus 0 540.605
5 af 6 2 103.620
Rl 4 af 6 162 2.030
m 3 af 6 +bónus 691 200
vinningur fór til Finnlands
Aðaltöiur:
12)(Í7)(25:
BÓNUSTÖLUR
®©@)
Heildarupphæð þessa viku
45.564.905
áísi.: 1.214.905
UPPLYSINGAR. 8ÍMSVARI 91- 68 1511
LUKKULÍNA 9» 10 00 - TEXTAVARP 451
«I«T MSO FYRIRVARA UM PRtHTVIUUR .
Auglýsendur, athugið!
///////////////////////////////
Smáauglýsingadeild
Lokað:
23. desember, Þorláksmessu,
aðfangadag og jóladag
Opið:
Föstudaginn 22. desember kl. 9-22
ATH. Smáauglýsing í helgarblað verður
að berast fyrir kl. 17 á föstudag.
Þriðjudaginn 26. desember,
annan í jólum, kl. 16-22
Síðasta blað fyrir jól
kemur út laugardaginn 23. desember.
Fyrsta blað eftir jól kemur út eldsnemma
að morgni miðvikudagsins 27. desember.
Gleðileg jól
smáauglýsingadeild
Þverholti 11 - sími 550 5000
JÓLAKNALL
HEIMDALLAR
verður haldið í Valhöll
föstudaginn 22. desember.
Veislan hefst kl. 22.00.
ALLIR VELKOMNIR
18 ára aldurstakmark.
Meniúng
Brautryðjanda-
verk á sviði
kvennafræða
Með verki sínu um Skáld-
konur fyrri alda, sem upphaf-
lega kom út árin 1961 og 1963 í
tveimur bindum, gerðist Guð-
rún P. Helgadóttir brautryðj-
andi í rannsóknum á hlutdeild
islenskra kvenna í sköpunar-
sögu íslenskra bókmennta.
Raunar var Guðrún langt á
undan sinni samtíð með þess-
ari rannsókn en á síðari árum
eru kvennarannsóknir hins
vegar mikið stundaðar, bæði
hér á landi og erlendis. Hér á
landi er það helst Helga Kress
prófessor sem tekið hefur upp
þráðinn frá Guðrúnu og helgað
sig rannsóknum á stöðu
kvenna í íslenskum bókmennt-
um.
Það er fagnaðarefni að þetta
brautyðjendaverk Guðrúnar
skuli nú hafa séð dagsins ljós í nýrri útgáfu í einu
bindi. Vissulega hefði verið enn meiri fengur í hinni
nýju útgáfu ef Guðrún hefði séð sér fært að auka eitt-
hvað við ritið sem upphaflega var unnið í hjáverkum
frá mjög annasömu starfi og að því leyti var aðstaða
Guðrúnar ekki ólík formæðra hennar sem komið
hafa við sögu íslenskra bókmennta á fyrri öldum.
Þcrnnig hefði verið ánægjulegt ef Guðrún hefði getað
fjallað um einhverjar þeirra skáldkvenna sem hún
getur um í upphaflegum formála að 2. bindinu að hafi
orðið útundan og eins ef hún hefði getað tekið afstöðu
til nýrri rannsókna á þessu fræðasviði og að nafna-
skrá, sem boðuð var í formála að 1. bindi, hefði séð
dagsins ljós. En á hinn bóginn hefur það líka ákveð-
ið gildi, með tilliti til rann-
sóknasögunnar, að hafa þetta
brautryðjendaverk óbreytt.
Guðrún hefur fyrir löngu
sýnt þaö og sannað, bæði með
þessu verki og þeim sem síðar
hafa komið, m.a. mjög læsileg-
um ævisögum um Helga Ingvarsson lækni, foður
hennar, og Lárus hómópata, afa hennar, að hún er
mikill stílisti, skrifar sérstaklega áferöarfaflegan og
læsilegan texta. Að því leyti er þetta verk í fullu sam-
ræmi við önnur ritverk hennar.
Guðrún segir í formála aö rit hennar sé fremur ætl-
að almenningi en að vera fræðileg rannsókn. Það
breytir því ekki að hér er unnið af fræðilegri ná-
kvæmni, þó e.t.v. sakni einhverjir þess að tilvísanir
til annarra fræðimanna skuli ekki vera fleiri og ná-
kvæmari. En það stafar að hluta til af því að hér var
um mjög vanrækt fræðasvið að ræða þegar Guðrún
skrifaði þetta verk sitt og því víðast um frumrann-
sóknir hennar að ræða.
Mjög fáar skáldkonur eru nafhgreindar á fyrstu
öldum íslands byggðar en Guð-
rún vinnur mjög vel úr þeim
litlu og strjálu heimildum sem
fyrir hendi eru og beitir heim-
ildirnar fræðilegri gagnrýni og
kemst að þeirri niðurstöðu að
ýmsar vísur geti ekki verið eft-
ir þær konur sem til eru nefnd-
ar. Allt frá upphafi vega gerðu
konur lausavísuna að föstum
fylginaut sínum. Hún var nógu
stutt til að tefja konur ekki í
heimilisönnum „en samt nógu
löng til að túlka geðhrif líðandi
stundar,“ eins og Guðrún
kemst svo ágætlega að orði. En
upp úr stendur að skáldskapur
íslenskra kvenna á fyrstu öld-
um sögunnar er, lítill að vöxt-
um. Framlag kvenna til fom-
bókmenntanna virðist fyrst og
fremst fólgið í því að varðveita
sögur og ljóð, færa þau í hendur sagnariturum og
flytja þannig hinn dýra arf mifli kynslóðanna. Þannig
er t.d. engin kona meðal þeirra rímnahöfunda sem
vitað er um fyrir siðaskipti en Guðrún telur og vafa-
laust réttilega að varðveisluna megi þakka konum
engu síður en körlum.
Mikið menningarstarf hefur verið unnið við
nunnuklaustrin og telur Guðrún sennilegt að þau
hafi verið eins konar miðstöð kvenlegra lista. Hið
fyrsta þeirra var stofhað hér á landi 1186 og er meira
að segja dæmi þess að íslenskt nunnuklaustur hafi
tekið svein í læri til prests!
Guðrún segir frá þekktum skáldkonum fyrri alda,
svo sem Steinunni Finnsdóttur, fyrstu konunni sem
skáldskapur töluverður að
vöxtum er eignaður, Látra-
Björgu, sen Guðrún telur vera
eitt þjóðlegasta skáld okkar ís-
lendinga, Ljósavatnssystrum
og Vatnsenda-Rósu. ítarlegust
er frásögnin af þeirri síðast-
nefndu, og mun mörgum þykja forvitnileg frásögnin
af samskiptum hennar og hins fræga Natans Ketils-
sonar, en þau ortust á og tjáðu hvort öðru ást sina í
Ijóðum.
Hér er því miður ekki rúm til að veita mikla inn-
sýn í þetta innihaldsríka og læsilega rit. Það sýnir vel
að skáldskapur kvenna hér á landi hefur löngum ver-
ið tómstundaiðja, en jafnframt að þær hafa lagt drjúg-
an skerf til varðveislu móðurmálsins. Sjálf er Guðrún
P. Helgadóttir gott dæmi um það!
Guðrún P. Helgadóttir
Skáldkonur fyrri alda
Hörpuútgáfan
2. útgáfa 1995 (180 + 188 bls.)
Bókmenntir
Gunnlaugur A. Jónsson
Svavíóla
Fyrirtækið Skref hefur gefið út geislaplötu með
víóluleik Svövu Bemharðsdóttur, en auk hennar leik-
ur Kristinn Öm Kristinsson með henni í tveimur
verkanna á plötunni.
Fyrsta verkið sem Svava leikur er Svíta í g-moll,
op. 131 d, nr. 1 eftir Max Reger. Þetta er eitt af þeim
verkum sem mest hafa verið leikin af víólusólistum,
enda frábærlega skrifað fyrir hljóðfærið. Svava fer
nánast meistarahöndum um það og er þetta með
ágætustu flutningum á verkinu sem undirritaður hef-
ur heyrt. Tónn Svövu er hlýr, bjartur, en samt þykk-
ur og dæmigerður fyrir hljóðfærið. Inntónun hennar
er tandurhrein, einnig í tvígripum og arpeggíóum á
alla strengi. Skapgerð hennar er sterk og mikla, flæð-
andi tilfinningu hefur hún fyrir músíkinni sem hún
leikur. Næst kemur Sónata í a-moll „Arpeggione“-
sónatan, D821, eftir Franz Schubert. Þetta er meðal
þekktustu verka og er m.a. einnig
oft leikið á selló og jafhvel önnur
hljóðfæri. Svava leikur verkið,
ásamt Kristni, í einu orði sagt ynd-
islega. Túlkun hennar einkennist
af hlýju og fallegum syngjanda þar
sem tónlistin eins og flæðir sjálf -----------------
fram átakalaust og með sinni röddu. Falleg Elegia eft-
ir Stravinsky kemur þá, og er hér leikið allan tímann
með dempara. Svava missir hér aldrei einbeitinguna
og tekst að halda hlustandanum við efnið allan tím-
Hljómplötur
Áskell Másson
ann.
Þá kemur
virtúósa-verk-
ið Sónata per
la
Grand’Viola
eftir Niccolo
Paganini.
Einnig hér er
allt mjög vel
gert, en þó
mættu Svava
og Kristinn
vera ögn líf-
legri (eða elastískari) á köflum. Svava virðist hér
leggja áherslu fremur á syngjandann en á rytmíska
spennu.
Plötunni lýkur með Capricciói fyr-
ir einleiksvíólu, op. 55, nr. 9 eftir
Henri Vieuxtemps og er það verk
frábærlega vel leikið af Svövu.
Á þessari geislaplötu eru saman
komin nokkur helstu verk sem
samin hafa verið fyrir víólu og eru
þau öfl geysivel flutt og upptökurnar að sama skapi
góðar, en þær voru gerðar í Fella- og Hólakirkju á
þessu ári. Á þessari plötu er strengjaleikur í sér-
flokki.