Dagblaðið Vísir - DV - 29.02.1996, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR 29. FEBRÚAR 1996
13
Missti málfrelsis-
hetjan málið?
Ön stórblöð menntaðra þjóða
leggja metnað sinn í að taka virk-
an og skapandi þátt í menningar-
umræðu lands síns. Þau gera sér
ábyrgð sína ljósa og leitast jafnan
við að tefla fram færustu höfund-
um og fagmönnum á hverju sviði.
íslensku stórblöðin/Morgunblaðið
og DV, eru undantekningar frá
þessari reglu. DV, sem fyrir langa-
löngu hafði sérstakan ritstjóra til
að sinna listum og fræðmn, heldur
nú orðið árlega verðlaunaveislu,
sem það auglýsir með fjaðraþyt og
söng, en leggur að öðru leyti sjald-
an neitt markvert til mála.
1 Morgunblaðinu skortir ekki
fréttaflutning af alls kyns listvið-
burðum en um hina dýpri umfjöll-
un er best að hafa sem fæst orð,
a.m.k. þá sem snýr að leiklist og
bókmenntum. Um dagskrá ljós-
vakafjölmiölanna skrifar hvorugt
blaðið lengur en kannski má
þakka fyrir það; þar höfðu þau
ekki úr háum söðli að detta.
Undir högg að sækja
Fyrir rúmri viku beindi ég
ákveðinni spurningu til Agnesar
Bragadóttur sem gegnir stöðu
„menningarritstjóra" á Morgun-
blaðinu. Henni hefur ekki verið
svarað, sem kemur ekki á óvart.
Tilefni fyrirspurnarinnar var það
að Morgunblaðið hefur ekki séð
ástæðu til að minnast á ritgerð
mína um Þorstein Ö. Stephensen
sem birtist á síðasta ári i Andvara,
tímariti Þjóðvinafélagsins.
Ritgerð sú er, eins og ég nefndi
í fyrri DV-grein, fyrsta tilraunin
til að draga upp heildarmynd af
einum mesta listamanni seni þjóð-
in hefur eignast.
Mér datt ekki í hug að blað, sem
hefur svo mikið við menninguna
og listimar að það gerir út blaða-
mann til að skrifa um leiksýning-
ar amatöra, myndi láta slíkt fara
fram hjá sér.
Þá var mér bent á að bæði
Morgunblaðið og DV væru hætt að
birta ritdóma um tímarit, einnig
þau sem era rekin af fullum menn-
ingarlegum metnaði, s.s. Skirni,
rit Sögufélagsins, Sögu og Nýja
sögu, Tímarit MM, Andvara og
Bjart.
Agnes Bragadóttir blaðamaður. - „Það er auðvitað skynsamlegast fyrir hana sjálfa að gera sér upp heyrnar-
leysi..segir Jón Viðar m.a. í grein sinni.
Kjallarinn
Jón Viðar Jónsson
leiklistargagnrýnandi
Er þó vitað að útgáfa sumra
þessara rita á nú verulega undir
högg að sækja og þarf á öllum
stuðningi að halda. Ef þau hverfa
glötum við vettvangi fyrir rann-
sóknir og skoðanaskipti sem dag-
blöð munu ekki bæta upp.
Fáheyrð vanræksla
Ég skil vel að Agnes Bragadótt-
ir treysti sér ekki til að verja svo
fáheyrða vanrækslu. Það er auð-
vitað skynsamlegast fyrir hana
sjálfa að gera sér upp heyrnarleysi
og hætta sér ekki út í rökræður
um þessa frammistöðu. Kannski
var kominn tími til að blaðakon-
an, sem hefur leikið stjörnuleik í
hlutverki málfrelsishetju og rann-
sóknarblaðamanns, kynntist því
hvernig er að hafa slæman mál-
stað og þurfa að skríða í felur.
Jón Viðar Jónsson
„Kannski var kominn tími til aö blaðakonan,
sem hefur leikiö stjörnuleik í hlutverki mál-
frelsishetju og rannsóknarblaðamanns,
kynntist því hvernig er að hafa slæman mál-
stað og þurfa að skríða í felur.“
Krankleiki Landsbankans
Að ýta við sofandi birni kann að
þykja óráðlegt. Einkum ef sjáan-
legt er að vinstri hrammur hans
veit ekki hvað sá hægri gerir.
Landsbankinn er voldugur banki
með ótal útibú og þrautþjálfað
starfslið. Bakland hans er stórt,
ekki minna en Ríkissjóður Is-
lands, skattgreiðendur sem bíða
eftir að fá eignarhlut sinn staðfest-
an með kjörgengi á aðalfundi.
Landsmenn hafa hins vegar valið
fulltrúa sinn í bankaráði með
kjöri alþingismanna og þeir ráða
stefnu og gengi bankans.
Mörgum eigandanum gengur
þvi illa að hafa áhrif á stjórn hans.
Bankinn þarf lítið tillit að taka til
eigenda sinna; þeir leggja ávallt til
nýtt fjármagn, möglunarlaust, þeg-
ar iila gengur. Við þennan risa,
bakhjarl, eiga svo sparisjóðir og
einkabankar að keppa.
Landsbankinn gekk nýlega á
undan með vaxtahækkun, jafnvel
þótt æðsti yfirmaður hans, við-
skiptaráðherra, teldi vaxtalækkun
raunbetri. En eiginfjárstaða bank-
ans er slæm og á undanförnum
misserum hefur hann fengið millj-
arða úr ríkissjóði til að styrkja
stöðu sína. En meiri er þörfin ef
bankinn á að uppfylla kröfur Evr-
ópusambandsins. Bankinn þarf
því enn styrkari stjórn eigi hann
Kjallarinn
Sigurður Antonsson
framkvæmdastjóri
að getað staðið af sér vaxtalækk-
anir.
Mörg nágrannalönd hafa nú allt
að helmingi lægri vexti og fullvíst
má telja að sú verði þróunin hér
líka. Engum er greiði gerður ef
bankinn fellur á kné eins og Sam-
bandið gerði í faðmlögum við
Landsbankann.
Steinbörnin
En bankinn er enn með stein-
barn Sambandsins í maganum.
Það er haft í gæslu hjá sérstöku
dótturfélagi, Rekstrarfélaginu hf.
Þar á bæ kalla menn ekki allt
ömmu sína og telja það eftirsókn-
arvert að leigja út allar fyrrver-
andi eignir Sambandsins við
Holtagarða.
Verðmæti sem væru betur seld
og komin í útlán og skiluðu
þannig mun meiri tekjum. En
bankinn á fleiri eignir. Talið er að
hann eigi á bilinu 500-800 eignir
óseldar sem hafa verið teknar í
uppgjöri við viðskiptavini.
Ábyrgð bankanna
verði meiri
Eftir því sem fjármagnið fjar-
lægist upphaflega eigendur sína
verður erfiðara að stjórna því. Það
er mein bankans númer eitt.
Meinsemd númer tvö er að stjórn-
endur bankans telja hann svo stór-
an að enginn hafi vit á ávöxtun
nema þeir. En þriðji veikleikinn
sem hrjáir bankann er sameigin-
legur öllum lánastofnunum á ís-
landi. Ábyrð bankanna á útlánum
er í engu hlutfalli við skuldbind-
ingar lántakenda. Hinn almenni
lántakandi hefur þurft að koma
með fasteignaveð og uppáskrift
ættingja, síðan hefur vaxtastigið
leikið lausum hala.
í flestum tilfellum er bankinn
tryggður én situr uppi með illselj-
anlegar eignir ef illa fer. Hagur
bankanna væri meiri ef lánin mið-
uðust við greiðsluþol lántakenda í
verðbólgu og atvinnuleysi. Útlán
sem tækju mið af viðskiptum og
eignum lántakenda en ekki vin-
veittum ábyrgðamönnum.
Sigurður Antonsson
„Mörg nágrannalönd hafa nú allt að helm-
ingi lægri vexti og fullvíst má telja að sú
verði þróunin hér líka. Engum er greiði
gerður ef bankinn fellur á kné eins og
Sambandið gerði í faðmlögum við Lands-
bankann.“
Með og á
móti
íslensk farskip
skráð erlendis
Hegningar-
skattur hér-
lendis á skipa-
eigendur
„Sú ástæða
sem er hvað
augljósust fyr-
ir því að skrá
farskip erlend-
is er sú að þeg-
ar skráð er
undir íslensk-
um fána og
þegar kemur
að sölu verða
eigendur að
greiða há
stimpilgjöld,
auk þinglýsingarkostnaðar.
Þetta er að mínu mati nokkurs
konar hegningarskattur á ís-
lenska skipaeigendur fyrir það
eitt að vera með skip sín skráö
undir íslenskum fána. Þegar ís-
lensk farskip sigla á fjarlægum
mörkuðum eru þau í óheftri
samkeppni við skip sem hafa
fullt frelsi um þjóðerni ódýrrar
áhafnar. Ef íslensk farskip ætla
að standast samkeppni við þau
erlendu verða forsendur að vera
þær sömu. Ýmsar þjóðir búa við
lág laun. Þau skipafélög sem geta
nýtt sér slíkar aðstæður og haft
á að skipa ódýrri áhöfn búa við
lægri rekstrarkostnað., Áhafnir
sem skipaðar eru mönnum frá
ríkjum þriðja heimsins fá umtal-
svert lægri laun en tiðkast ann-
ars staðar og slíkt hefur mikla
þýðingu fyrir rekstrarkostnað.
Með því að skrá íslensk fiskiskip
undir íslenskum fána öðlast við
það aögangur að auðlindunum.
Hið sama gildir ekki um farskip-
in og því er um aðrar forsendur
að ræða.“
Helv... hart
„Hér áður
fyrr þótti það
stolt þjóðar-
innar að ís-
lensku skipin
sigldu á ís-
lenskum fána.
Núna eru þau
dinglandi sjó-
ræningjaflögg-
um sem eng-
inn veit stund-
um hvaðan eru. Okkur hjá Sjó-
mannafélagi Reykjavíkur finnst
það helv... hart að kaupskip í
eigu íslendinga, utan fimm
þeirra, skuli sigla á sjóræningja-
fánum eða svokölluðum henti-
fánum. í flestum tilfellum er
þetta gert til að losna við skatta
og skyldur en önnur ástæðan er
há skráningargjöld. Eftir því
sem ég veit best eru gjöldin
hvergi jafn há og hér. Ef þú skrá-
ir flugvél hér heima þá kostar
það minna. Þess vegna ættu
stjórnvöld að sjá sóma sinn í því
að lækka gjöldin í samræmi við
hin Norðurlöndin til dæmis.
Ég er samt efins að það dugi
til að skipafélögin skrái skipin
hér heima. Margt annað kemur
til, m.a. launin. Þótt laun ís-
lenskra háseta séu ekki há þá
eru þau lægri víða erlendis og
erlendar áhafnir oftast réttinda-
lausar.
Við höfum barist harðri bar-
áttu til að halda störfunum fyrir
íslendinga og fengið Norræna
flutningasambandið til liðs við
okkur. Hér áður þurfti handaflið
til. Mér þykir metnaður ís-
lenskra kaupskipafélaga, sem
skila hundruð milljóna króna
hagnaði, orðinn lítill þegar þau
sjá ekki sóma sinn í því að sigla
undir íslensku flaggi.“
-brh/bjb
Birgir Björgvins-
son, Sjómannafé-
lagi Reykjavíkur.
Einar Hermanns-
son, framkvæmda-
stjóri Samb. fsl.
kaupskipaútgerða.