Dagblaðið Vísir - DV - 12.06.1996, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 12. JÚNÍ 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aóstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblaö 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Stytting vinnutíma
Hluti launa af landsframleiðslu er hinn sami hér og í
Danmörku, 63%, og örlitlu hærri en gengur og gerist á
Vesturlöndum, þar sem hann er að meðaltali 61%. At-
hyglisvert er, að sneið launagreiðslna af þjóðarkökunni
skuli vera svipuð í þessum margvíslegu löndum.
Annaðhvort hafa samtök launamanna sýnt sama ár-
angur með mismunandi aðferðum í mismunandi lönd-
um eða þá, að hlutdeildin er líkari náttúrulögmáli, sem
helzt óbreytt, þótt hagsmunaaðilar togist á um hana.
Sennilega eiga báðar skýringarnar þátt í 61-63% niður-
stöðunni.
Hlutfallstölurnar nást sums staðar með háum krónu-
tölum eða jafngildi þeirra í öðrum myntum, samfara
meiri verðbólgu, og annars staðar með lágum krónutöl-
um, samfara minni verðbólgu. Sums staðar nást þær
með vinnufriði og annars staðar með verkföllum.
Sums staðar nást hlutfallstölurnar með heildarsamn-
ingum, sem ná meira eða minna til alls þjóðfélagsins eða
I umtalsverðra geira þess. Annars staðar nást þær með
samningum fámennra hópa, sem geta verið ólíkir inn-
byrðis, annaðhvort fagfélög eða vinnustaðafélög.
í allmörg ár hefur hér á landi ríkt skilningur á, að ein-
hvers konar þak sé á þessari hlutdeild og að hákrónu-
samningar fyrri áratuga hafi ekki gefið neitt í aðra
hönd. Þessi skilningur hefur leitt til þess, að leitað hef-
ur verið annarra leiða til að bæta lífskjör launafólks.
Ein aðferðin felst í þjóðarsáttum aðila vinnumarkað-
arins og ríkisvaldsins, þar sem síðastnefndi aðilinn legg-
ur fram svonefndan félagsmálapakka, sem ætlað er að
auka velferð fólksins og þar með bæta lífskjör þess, án
þess að það komi fram í sjálfum launagreiðslunum.
Önnur aðferð felst í að reyna að hækka meira laun
þeirra, sem minna mega sín, en hinna, sem betur mega
sín. Þetta hefur ekki tekizt sem skyldi, því að hálauna-
hóparnir hafa lag á að fara í kringum þessar tilraunir.
Mismunur hálauna og láglauna hefur ekki minnkað.
Ekkert bendir til, að mismunur hálauna og láglauna
sé annar hér en á Vesturlöndum almennt eða í Dan-
mörku sérstaklega. En fróðlegt væri að fá eins greinar-
góða skýrslu um það efni og við höfum nýlega fengið frá
Þjóðhagsstofnun um lífskjör á íslandi og í Danmörku.
Sú skýrsla bendir til þess, að samtök launafólks eigi
að mestu ónotaða eina aðferð við að bæta lífskjörin án
þess að ögra náttúrulögmálinu um 61-63% hlutdeild
launa í landsframleiðslu. Það er aðferð, sem drepið hef-
ur verið á í sumum kjaraviðræðum á allra síðustu árum.
Aðferðin byggist á kenningunni um, að summa dag-
legrar vinnu sé hin sama, hvort sem hún sé unnin í dag-
vinnu eða með yfirvinnu að auki. Reynslan af ýmsum yf-
irvinnubönnum hefur bent til þess, að svo sé. Spurning-
in er, hvort unnt sé að afnema yfirvinnu að mestu.
Atvinnurekendur eru að sjálfsögðu hræddir við að
semja um, að yfirvinna færist inn í tímakaup, af því að
þeir sjá ekki í hendi, hvernig framleiðni vinnustundar-
innar muni aukast að sama skapi, þótt nefnd séu einstök
dæmi um, að sú hafi einmitt orðið raunin.
Lykillinn að styttingu vinnutíma að óbreyttu heildar-
kaupi felst einmitt í, að báðir aðilar vinnumarkaðarins
fái sama hlut og áður, en vinnutíminn hafi bara stytzt og
að í því felist lífskjarabati, sem ekki reynir að raska
náttúrulögmálinu um 61-63% hlutdeild launa í kökunni.
Ekki er auðvelt að finna leiðir til að skapa trúnað
málsaðila í kjarasamningum á gildi þessarar leiðar. Það
gæti verið spennandi viðfangsefni á næstu árum.
Jónas Kristjánsson
„Fáir hópar hafa oröiö eins hart úti á sl. vetri vegna aögeröa ríkisstjórnarinnar og aldraðir og öryrkjar," segir Jó-
hanna m.a. í greininni.
Ríkisstjórnin heggur
þar sem hlífa skyldi
þegar fjármagnstekju-
skattur yrði lagður á, þá
myndi ríkisstjórnin
falla frá því að láta
vaxtatekjur, sem aldrað-
ir og öryrkjar hafa af
einhverri litils háttar
inneign á sparisjóðsbók-
um, skerða lífeyri
þeirra. Nei, allt kom fyr-
ir ekki. 10% vaxtaskatt-
ur á fjármagnstekjur,
sem samþykktur var í
lok þingsins og taka á
gildi um nk. áramót,
leggst með fullum
þunga á aldraða og ör-
yrkja og aðra almenna
sparifjáreigendur, án
nokkurs frítekjumarks.
Þrátt fyrir fjár-
magnstekjuskattinn
„Þrátt fyrir fjármagnstekju-
skattinn kom ekki til greina
af hálfu ríkisstjórnarinnar
aö falla frá því sem sam-
þykkt var fyrir jólin, að láta
vaxtatekjur skerða lífeyri
aldraðra og öryrkja.“
Kjallarinn
Jóhanna
Sigurðardóttir
alþingismaöur
Fáir hópar hafa
orðið eins hart úti
á sl. vetri vegna að-
gerða ríkisstjórnar-
innar og aldraðir
og öryrkjar.
Skeröing á
kjörum aldr-
aöra og öryrkja
Af mörgu er að
taka:
* Lækkun á líf-
eyri - umönnunar-
og lyfjauppbót.
* Hækkað gjald
fyrir læknisþjón-
ustu og þrengdar
reglur um endur-
greiðslu á læknis-
og lyfjakostnaöi.
* Framlög til
Framkvæmdasj óðs
aldraðra og ör-
yrkja skert.
* Tengsl lífeyris-
bóta við launaþró-
un í landinu rofin.
* Fækkun á bíla-
styrkjum til hreyfi-
hamlaðra.
* Aftur tekin
upp tvísköttun á
lífeyri aldraðra.
* Vaxtatekjur
látnar skerða líf-
eyri aldraðra og
öryrkja.
Þaö síðasttalda um að vaxtatekj-
ur skerði lífeyri aldraðra og ör-
yrkja var samþykkt fyrir jólin og á
að koma til framkvæmda 1. sept-
ember nk. Hart var þá deilt á rík-
isstjórnina fyrir að byrja upptöku
fjármagnstekjuskatts á lífeyris-
þega. Flestir stóðu í þeirri trú að
kom ekki til greina af hálfu ríkis-
stjórnarinnar að falla frá því sem
samþykkt var fyrir jólin, að láta
vaxtatekjur skerða lífeyri aldraðra
og öryrkja. Þannig er niðurstaðan
eftir veturinn að aldraðir og ör-
yrkjar eru nú tvískattaðir á tvenn-
an hátt:
1. Greiða bæði skatt af launum
sínum og elli- og örorkulifeyri,
þannig eru tekjur þeirra tvískatt-
aðar.
2. Greiða 10% skatt af vaxtatekj-
um sem þeir fá af sparnaði sínum,
auk þess sem þessar sömu vaxta-
tekjur skerða einnig lifeyrisbætur
þeirra. Þannig eru vaxtatekjur
þeirra líka tvískattaðar. Þessi að-
för að kjörum aldraðra og öryrkja
er einn stærsti smánarbletturinn
á störfum ríkisstjórnarinnar
fyrsta starfsár hennar.
Skattur á íbúðareigendur
Ríkisstjórnin, sem lofaði að
hækka ekki skatta á launafólk og
aðstoða skuldug heimili úr
greiðsluerfiðleikum, sveik þau lof-
orð á síðustu dögum þingsins þeg-
ar hún lækkaði endurgreiðslu á
virðisaukaskatti til þeirra sem eru
að koma sér upp þaki yfir höfuðið.
í núgildandi lögum er kveðið á um
að allur virðisaukaskattur sé end-
urgreiddur, en ríkisstjórnin lækk-
aði þessa endurgreiðslu um 40%,
þannig að nú er aðeins endur-
greiddur 60% af virðisaukaskatti.
Með því að lækka endurgreiðslu
á virðisaukaskatti til byggjenda
íbúðarhúsnæðis hafa þeir haft af
íbúðareigendum 440 milljónir
króna á ári. Aíleiðingar þess að
lækka virðisaukaskattinn koma
einnig fram í því að mikil hætta
verður á undanskotum frá skatti
og að svört atvinnustarfsemi mun
aukast.
Er nema von að erfitt sé að
botna í stuðningi fólks við þessa
ríkisstjórn.
Jóhanna Sigurðardóttir
Skoðanir annarra
Sárin óðum að gróa
„Tvennt stendur uppúr þegar stjórnmálaályktun
Þjóðvaka er gaumgæfð. Annarsvegar áhersla á sam-
einingu jafnaðarmanna og hins vegar krafa um
grundvallarbreytingar á stjómskipun landsins. Nú
er ástæðulaust að rifja upp tilurð Þjóðvaka á haust-
dögum 1994, enda vonandi aö sárin sem viðskilnað-
ur Jóhönnu Sigurðardóttur og Alþýðuflokksins olli
séu óðum að gróa. Á hitt ber að líta að liðsmenn
Þjóðvaka eiga í öllum meginatriðum fullkomna mál-
efnalega samleið meö Alþýðuflokknum."
Úr forystugrein Alþýðublaðsins 11. júní.
Einkennileg dagskrár-
stefna
„Hámark einkennilegrar dagskrárstefnu var þó sl.
sunnudag, þegar nánast öllu venjulegu sjónvarpsefni
var ýtt til hliðar og dagskrá seinkað vegna þriggja
beinna útsendinga frá knattspyrnuleikjum erlendra
liða í Evrópukeppni. Meðal þeirra dagskrárliða, sem
ekki komust að á kristilegum tíma vegna knatt-
spyrnuleikjanna, var fyrsti sameiginlegi kynningar-
fundur forsetaframbjóðendanna í Ríkissjónvarpinu."
Úr forystugrein Timans 11. júní.
Samkeppnishæfni at-
vinnulífsins
„Árangur útílutningsgreina okkar ræðst ekki ein-
ungis af gæðum þeirrar vöru sem við bjóðum, held-
ur einnig af smkeppnishæfni atvinnulífsins og þar
með möguleikum þess að keppa við erlenda fram-
leiðslu. Þar skiptir aðgangur að mörkuðum miklu og
þær leikreglur sem þjóðir setja sér í viðskiptum
hverjar við aðra.
Góðu heilli hafa sjónarmið frjálsræðis haft undir-
tökin og hafa mikilvæg skref í þá átt verið stigin
með gerð alþjóðasamninga...“
Guðni Níels Aðalsteinsson í Mbl. 11. júní.