Dagblaðið Vísir - DV - 17.01.1997, Blaðsíða 13

FÖSTUDAGUR 17. JANÚAR 1997
13
Er landbúnaðarkerfið að hrynja?
Nýleg könnun Félagsvísinda-
stofnunar um fátækt á íslandi og
skýrsla nefndar, sem kannaði
framfærslukostnað heimilanna,
gefa tilefhi til þess að hugleiða þá
landbúnaðarstefnu sem ríkt hefur
hérlendis imdanfarin ár og ára-
tugi. í könnun Félagsvísindastofn-
unar kemur fram að um 39%
þeirra sem starfa við landbúnað
hafa tekjur undir fátæktarmörk-
um eins og þau eru skilgreind í
könnuninni. Hlutfallið er örlítið
lægra en á meðal atvinnuleys-
ingja, sem er um 43%. í skýrslu
nefndarinnar, sem kannaði fram-
færslukostnað heimilanna, kemur
fram að verðlag á kjöti hérlendis
er um 44% hærra en meðaltal 15
ríkja í ESB. Verðlag á mjólk, ost-
um og eggjum er um 35% yfir með-
altalinu.
Bændasamtökin - Gylfi
Á fjárlögum ársins 1997 er gert
ráð fyrir því að skattgreiðendur
greiði 2,7 milljarða króna í styrki
og framlög vegna mjólkurfram-
leiðslu og um 2,5 milljarða vegna
sauðfjárframleiðslu. Það jafngildir
um 1,7 milljónum króna á hvert
bú í landinu sem hefur fram-
leiðslurétt til mjólkur- eða sauð-
fjárframleiðslu. í framhaldi er
eðlilegt að spyrja: Hvernig stendur
á því að mikill fjárstuðningur til
bænda, hátt verð á innlendum
landbúnaðarvörum og nánast eng-
in samkeppni við erlenda fram-
leiðendur geti valdið því að um
39% bænda lifi undir fátæktar-
mörkum?
Fyrir um 25 árum barðist Gylfí
Þ. Gíslason, fyrrverandi hagfræði-
prófessor, gegn því kerfi sem
meira eða minna
hefur verið við líði
fram á þennan dag.
Hann varaði við
þvi, að ef ekki
kæmi til aukin
samkeppni í sölu og
framleiðslu land-
búnaðarvara
mundi afleiðingin
verða skelfileg fyrir
atvinnugreinina.
Fyrir vikið var
hann talinn berjast
gegn hagsmunum bænda og í raun
talinn höfuðóvinur bændastéttar-
innar. Hagsmunasamtök bænda
töldu að hag bóndans væri best
borgið með miklum stuðningi frá
„Búvörusamningur, sem gerður var um framleiðslu sauðfjárafurða haustið 1995 og gildir til ársins 2000, hefur engu
skilað til hagræðingar þar sem búum hefur ekki fækkað svo neinu nemur,“ segir Björgvin meðal annars í grein sinni.
ríkisvaldinu í formi greiðslna og
hafta. Hver er svo útkoman? Ár-
angur hagsmunasamtaka bænda
er þvílíkur að um 39% bænda telj-
ast fátæklingar í dag. Hafði þá
ekki Gylfi rétt fyrir sér eftir allt
saman?
Skipulagsvandi
„Status Quo“ stefna er aftur-
„Á fjérlögum ársins 1997 ergert ráð fyr-
irþví að skattgreiðendur greiði 2,7 millj■
arða króna í styrki og framlög vegna
mjólkurframleiðslu og um 2,5 milljarða
vegna sauðfjárframleiðslu. Það jafn-
gildir um 1,7 milljónum króna á hvert bú
í landinu sem hefur framleiðslurétt til
mjólkur- eða sauðfjárframleiðslu. “
haldsstefna í nútímasamfélagi.
Eina leiðin til þess að rétta hag
bænda er að afnema framleiösluk-
vóta og alla styrki á fáeinum árum
og leyfa verðinu á vörunni að
ákvarðast fullkom-
lega af framboði og
eftirspurn á markaði.
Óhjákvæmilega leiðir
það til fækkunar búa
en í staðinn verða eft-
ir hagkvæmar rekstr-
areiningar sem geta
staðið undir sér rétt
eins og tíðkast í öðr-
um landbúnaðar-
greinum, t.d. svína-
rækt. í framhaldi á
síðan að opna fyrir
innflutning með
raunhæfum og stig-
lækkandi tollum á
innfLuttum landbún-
aðarvörum. Óhjá-
kvæmilega kemur
aukin samkeppni til "
með að fækka bænd-
um á íslandi en á
móti kemur að þeir sem eftir
verða eiga möguleika á að lifa við
mannsæmandi kjör.
Búvörusamningur, sem gerður
var um framleiðslu sauðfjárafurða
haustið 1995 og gildir til ársins
Kjallarinn
Björgvin
Sighvatsson
hagfræðingur
2000, hefur engu skil-
að til hagræðingar
þar sem búum hefúr
ekki fækkað svo
neinu nemur. Bú-
vörusamningurinn
felur í sér „innbyggða
samkeppnisbrengl-
un“ og er því einung-
is frestun á miklum
vanda. Róttækar sam-
keppnisumbætur eru
nauðsynlegar til
vamar sauðfjárfram-
leiðslu í landinu. Á
meðan það er ekki
gert lengist í henging-
aról saufjárbænda og
ekki kæmi það mér á
óvart þó um aldamót-
in yrðu fleiri bændur
en atvinnuleysingjar
undir fátæktarmörk-
unum. Ef svo verður, er þá nokk-
ur fúröa þó maður haldi að núver-
andi landbúnaðarkerfi sé að
hrynja. Bæði bændastéttinni og
neytendum tU skaða.
Björgvin Sighvatsson
jj
Enn ein sameiningartilraun!
Sameining vinstri manna hefur
oft verið reynd en hingað til geng-
ið iila. Þetta heyrum við marga
mæta menn og konur útskýra
samviskusamlega fyrir íslensku
þjóðinni. TU hvers er verið að
reyna enn einu sinni? Ein af rétt-
lætingum fleiri slíkra tilrauna er
sú að stjómmálaöflin á vinstri
væng virðast ekki
þjást um of af
blindu sins eigin
egós um þessar
mundir.
Viljinn tU sam-
vinnu er fyrir
hendi. Sú stað-
reynd hefúr gefið
von jafnaðar-
manna um væn-
lega framtíðarsýn
íslensks samfélags
byr undir báða
vængi. Aldamótin eru skammt
undan og löngu er orðið tímabært
að jafnaðarmenn hætti að núa
salti í sameiningarsár bráðum lið-
innar aldar. Hvað er og hvað verð-
ur er það sem skiptir máli, fram-
tíðin verður ekki umflúin.
Framtíöarsýn fólksins
MikUvægasta verkefnið sem
blasir við er langtímastefnumótun
á öUum sviðum þjóðfélagsins.
Þetta er mjög mikUvægt þegar
kemur að umhverfismálum. Um-
hverfísmál eru eitt af mörgum
málum sem einkenna mun fram-
tíðarsýn fólksins á íslandi og á
móður jörð og vægi þess mun
aukast mjög næstu árin. MikU-
vægt er aö taka á stefnumótun Is-
lendinga í þessum málaflokki og
er þar mörgum spumingum ósvar-
að. Fyrst má nefna að íslendingar
státa sig gjaman af að fylgja
ábyrgri fiskveiðistjómun. Virðist
það þó eingöngu gUda innan okk-
ar lögsögu því ekki hefur verið
tekið á því hversu langt þeir ætla
að ganga í fiskveiðum á alþjóðleg-
um hafsvæðum.
Einnig hafa íslendingar skrifað
undir alþjóðlega samninga um að
á íslandi verði ekki stuðlað i aukn-
um mæli að gróðurhúsaáhrifum á
móður jörð en síðan á að reisa hér
álver í gríð og erg. Hver á stefnan
að vera í lífrænni framleiðslu
landbúnaðarafurða
og vUjum við mark-
aðssetja landið okkar
sem umhverfispara-
dís fyrir ferðamenn?
Lítill munur á
stefnuskrám
LítUl munur er á
stefnuskrám stjóm-
málaflokkanna þegar
kemur að umhverfis-
málum. AUir em í
raun sammála um
markmiðið að finna
beri lausn á umhverf-
isvandamnn. En þeg-
ar kemur að því að
útfæra leiðimar að
því markmiði verður
lítið um uppástungur.
SamstarfsgmndvöU-
ur jafnaðarmanna
gæti orðið lykUatriði í að tekið
verði á þessum málum á ábyrgan
hátt því slíkur gmndvöUur felur í
sér raunhæfan valkost. Valkost
sem fólk í lýðræðisþjóðfélagi á
ekki einungis rétt á heldur ber að
skapa sjálft með því að taka þátt
og axla ábyrgð á því sem er að ger-
ast í kringum það.
Aukin samvinna jafnaðar-
manna er upphafið að skýrari lín-
um í íslenskum
stjómmálum sem síð-
an munu auðvelda
kjósendum að átta sig
á hvað er í boði. Tími
er kominn til að jafn-
aðarmenn smeygi sér
út fyrir þann víta-
hring sem hingað tU
hefúr stöðvað alvar-
legt samstarf á þeirra
vettvangi. Með því að
skima yfir brún víta-
hringsins með ein-
faldleikann, hugrekk-
ið og fordómaleysið
að vopni mun gatan
liggja greið að sam-
vinnu. Slíka áskorun
er slæmt að hafa á
samviskunni að
hunsa. Hvet ég aUa
sem hlúa vUja að
samvinnu jafúaðarmanna tU að
mæta á stofnfund GRÓSKU þann
18. janúar næstkomandi.
Jóhanna Þórdórsdóttir
„Með því að skima yfír brún víta-
hringsins með einfaldleikann, hug■
rekkið og fordómaleysið að vopni
mun gatan liggja greið að sam-
vinnu. Slíka áskorun er slæmt að
hafa á samviskunni að hunsa.“
Kjallarinn
Jóhanna
Þórdórsdóttir
stjórnmálafræðingur
Með og
á móti
Líkamsrækt
Gefandi tækifæri
„Likarasrækt er menning, list,
sköpun, tjáning, ffelsi, afþreying og
uppbyggjandi fyrir þátttakanda
sem áhorfanda.
líkja við garð-
rækt, aðferðim-
ar eru jalh mis-
munandi og teg-
undimar sjálfar.
Þeir sem era á
móti líkams-
rækt era dóm-
greindarlitlir,
dómarar sem
dæma iUgresið
inn á mUli hárra trjáa og sjá ekki
skóginn fyrir trjám. Auðvitað er
þetta þekkingarleysi viðkomandi.
Eins og í menningu og listum eru
verkin mismunandi að gæðum,
stærðum og lögun og ekki vist að
það sama henti öllum. íslenski
hesturinn hefur fimmgang sem
eykur fjölbreytni. Manneskjan hef-
ur ekki fimmgang heldur óþrjót-
andi möguleika og leiðir tU að
njóta hreyfmgar. Það kaUast lík-
amsrækt. Líkamsrækt er fyrst og
fremst hugarfarsbreyting, aUt eftir
það er eftirvirkni, hvort sem mað-
ur gengur, hjólar, syndir, stofhar
gönguhópa, sparkar bolta eða er í
líkamsræktarstöðum. Líkamsrækt
er fyrst og fremst fúllnæging hug-
ans sem síðan stjómar líkamanum
tU mismunandi þarfa. Líkamsdýrk-
un er afieiðing of langt genginna
meðlima líkamsræktar, hún á ekk-
ert skylt við hið upprunalega hug-
tak, líkamsrækt. Þetta er sök fjöl-
miðlanna sem vUja nota fólk tU
þess að gera sig að sýningargripum
um „megrun“, keppa við tímann,
lífsklukkuna, lífið sjálft. Þetta get-
ur aldrei fúfinægt jafnvægi mUli
líkama og hugar. Oft er nefnt að
ekki skuli fara of geyst í byijun.
Rétt er það, enn þá mikUvægara tel
ég að skoða „endinn". Hvert er tak-
markið með líkamsræktinni. Ef
hún er eingöngu keppni tU að auka
hlustun, áhorf og tekjur líkams-
ræktarsalarins ætti ég að vera
sömu megin og Flosi. En þetta er
bara smáUlgresi i öUum skrúðgarði
líkamsræktarinnar. Einn daginn
kemur einhver og rífúr hann upp
og þá stendur líkamsræktargarður-
inn eftir fjölbreyttur sem fyrr, fuU-
ur af gefandi tækifæram fýrir okk-
ur tU að njóta.“
Líkamsrækt má
Magnús Scheving
rithöfundur.
Flosl Oiafsson leik-
ari.
Tónlistin hræöileg
„Líkamsrækt verður að vera
skemmtUeg og þjóna einhveijum
hagnýtum tUgangi. Ég er mikiU
heilsuræktarmaður, ég fer á fætur
snemma á
morgnana og
byrja ég á að
moka út úr hest-
húsinu og taka
folana mína til
bæna. Og það er
auðvitað albesta
heUsurækt sem
ég get hugsað
mér þvi þá er ég að gera eitthvað
sem vit er í. Ég get aftur á móti ekki
hugsað mér að fara í eróbikk og
finnst það alveg ótrúlega leiðinlegt.
Þó ekki væri nema út af tórUistinni
sem spUuð er undir. Þetta er hávaði
sem er soðin saman af einhveijum
fábjánum fyrir aðra fábjána að
hlusta á. En það er mikið af faUegu
ungu fólki í þessu. Sund er líka al-
veg ótrúlega leiðinlegt líka vegna
þess að maður er aldrei að fara
neitt, bara ffam og tU baka. Þegar
ég fer eitthvað af stað vfi ég helst
fara bæjarleið og eiga eitthvert er-
indi. Sama er með skokkið. Ég gæti
ekki hugsað mér að skokka í tóma
hringi ef ég væri ekki að fara eitt-
hvað. Þá væri þaö aUt í lagi. Mér
finnst aftur á móti gaman í bad-
minton því þá verð ég svo æstur að
ég gleymi sjálfri líkamsræktinni í
hita leiksins. Manni hleypur kapp í
kinn og þá er þetta orðið gaman. Ég
er mikUl heUsuræktarmaður en
þetta verður að hafa tUgang og má
ekki vera leiðinlegt." -ggá