Dagblaðið Vísir - DV - 24.03.1997, Blaðsíða 14

14
DV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og Otgáfustjðri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoöarritstjéri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjóm, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuöi 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaösins I stafrænu formi og I gagnabönkum án endurgjalds.
Að loknum leiðtogafundi
Þaö vantaði ekki háværar yfirlýsingar síðustu dagana
fyrir fund Bill Clintons, forseta Bandaríkjanna, og Boris
Jeltsíns, Rússlandsforseta, ekki síst af hálfú Jeltsíns sem
boðaði harða afstöðu í mikilvægustu málunum sem
rædd voru á fundinum. En niðurstaðan var Clintons.
Þó má segja að fundurinn í Helsinki hafi leitt enn frek-
ar í Ijós að læknunum, sem gerðu alvarlega hjartaaðgerð
á rússneska forsetanum, hafi tekist vel upp. Jeltsín virð-
ist hafa náð sér furðanlega eftir langt tímabil þar sem
hann var ófær um að sinna einfóldustu stjómarathöfn-
um. Nú hefur hann risið upp á ný, breytt ríkisstjóm
sinni, gefið umbótamönnum aukin völd og þar með von-
andi svigrúm til að takast á við stórfelld og að margra
áliti óyfirstíganleg vandamál rússnesks eöiahagslífs, og
átt fund með forseta Bandaríkjanna.
Bill Clinton lofaði á fundinum í Helsinki að efla þátt-
töku Rússa í alþjóðlegu samstarfi í efnahagsmálum, m.a.
með því að veita þeim fulla aðild að fundum sjö helstu
iðnríkja heims, sem verða þar með átta. Einnig hét hann
Jeltsín aukinni fjárfestingu Bandaríkjamanna í Rúss-
landi, en framkvæmdin er þó háð skilyrðum sem rúss-
nesk stjómvöld munu eiga fullt í fangi með að uppfylla,
svo sem árangri í baráttunni við þau sterku glæpasam-
tök sem sumir kalla hina eiginlegu ráðamenn í Rúss-
landi. Það á því eftir að koma í ljós hvort þessi fjármála-
lega og efnahagslega „gulrót“ verði að veruleika.
Það sem fundurinn í Helsinki virðist einkum hafa
undirstrikað er sú staðreynd að þótt Bandaríkjamenn
vilji kappkosta að eiga góð samskipti við rússnesk
stjómvöld, halda þeir hinum raunverulegu völdum í eig-
in höndum. Clinton lagði á það áherslu á blaðamanna-
fundi fyrir helgina að væntanlegur samstarfssamningur
Rússa og Norður-Atlantshafsbandalagsins, NATO,
myndi aðeins gefa rússneskum stjómvöldum rétt til
samráðs um ákvarðnir NATO-ríkjanna en ekkert neit-
unarvald. Þar sem Jeltsín hefur nú fallið frá fyrri kröf-
um Rússa um að þessi væntanlegi samningur verði sam-
þykktur á þjóðþingum allra NATO-ríkjanna má búast
við að honum verði fljótlega lokið, hvemig svo sem
Jeltsín gengur síðan að koma honum í gegnum rúss-
neska þingið þar sem andstæðingar hans eru sterkir.
Ekkert fær hins vegar falið þá helstu niðurstöðu fund-
arins í Helsinki að Rússum hefur mistekist að koma í
veg fyrir stækkun NATO. Mun því skammt í að þrjú
fyrrum aðildarríki Varsjárbandalagsins, Pólland, Tékk-
land og Ungverjaland, fái aðild að bandalaginu. Þá munu
Eystrasaltsríkin enn bíða við dymar, hugsanlega ásamt
fleiri fyrrum Sovétlýðveldum.
Þessi þróun er stjómarandstæðingum í rússneska
þinginu, einkum kommúnistum og þjóðemissinnum,
mjög á móti skapi og má því búast við að þeir veiti Jelts-
ín harða andspymu. Hvort hún dugar til að hindra fram-
kvæmd þess loforðs rússneska forsetans að afvopnunar-
samningurinn „Start 11“ verði loks samþykktur í þing-
inu, skal ósagt látið - en þar mun alvarlega reyna á hvort
Jeltsín getur staðið við þau loforð sem hann gefur.
Þótt þeim sem fylgst hafa með sjónvarpsútsendingum
frá leiðtogafundinum hafi á stundum fundist Boris Jelts-
ín upprisinn að hætti Lasamsar en Bill Clinton þreytu-
legur í hjólastólnum, er niðurstaða fundarins enn ein
staðfesting þess pólitíska veruleika að Bandaríkin em
eina raunverulega stórveldið í heiminum. Því fylgir auð-
vitað mikið vald sem nauðsynlegt er að beita ekki aðeins
af festu heldur líka ábyrgð.
Elías Snæland Jónsson
MÁNUDAGUR 24. MARS 1997
Út af Eyjafirbi og Skjálfandaflóa mátti finna allt upp í 4 km. þykk setlög, sem er algjör forsenda fyrir því aö um
olíu eöa gaslindir geti veriö aö ræöa.
Olíuleit við ísland
Kjallarinn
Nýlega fluttum við sex þing-
menn Sjálfstæðisflokksins tiilögu
til þingsályktunar inn að ríkis-
stjóminni verði falið að stuðla að
því að þegar verði hafnar mark-
vissar rannsóknir á því hvort olía
eða gas finnst á landgrunni ís-
lands. Horft verði til þeirra svæða
á landgrunninu sem fyrri rann-
sóknir benda til aö
séu líklegust til að
geyma slíkar auö-
lindir og leitað
samstarfs við er-
lenda aðila um
rannsóknimar.
Fyrsti flutnings-
maður er Guð-
mundur Halivarðs-
son, en hann hefur
lengi barist fyrir
því að þessir mögu-
leikar verði kann-
aðir ítarlega
Rannsóknir
fyrir aldarfjóró-
ungi
Fyrsta fyrir-
spum um leyfi til
leitar að olíu og
gasi hér við land
frá erlendum aðila
mun hafa borist
stjómvöldum vet-
urinn 1970. Næstu
fjögur ár bámst
sams konar óskir
frá 25 erlendum að-
ilum. Ein þessara
umsóknina hlaut
jákvæða afgreiðslu
íslenskra stjóm-
valda en það var
erindi Shell
International í
Haag sem lagði
fram umsókn um
vísindalega leit að olíu og gasi á
hafsbotninum umhverfis ísland. í
febrúar 1971 var fyrirtækinu
heimilað aö framkvæma jarðeðlis-
fræðilegar mælingar á landgrunni
íslands.
Aðrar rannsóknir vom ekki
leyfðar né heldur vinnsla og það
skilyrði sett, að niðurstöður rann-
Guðjón
Guömundsson
4. þingmaöur Vestur-
landskjördæmis
sókna yrðu sendar íslenskum
stjómvöldum og fulltrúi tiinefnd-
ur af iðnaðarráðuneytinu yrði um
borð í rannsóknarskipinu. Rann-
sóknir Shell fóm fram 6.-8. sept-
ember 1971. Vom mælingar fram-
kvæmdar eftir 350 km langri línu
sem Shell ákvað vestur af landinu.
Niðurstaða rannsóknanna varð sú
að jarðlög þarna væra
svipuð og imdir landinu
sjálfu og ekki talið lík-
legt að um olíulindir
væri þar að ræða.
Frekari rannsóknir
1979
Haustið 1978 var rann-
sóknarfyrirtækinu
Westem Geophysical
Co. heimilað að fram-
kvæma rannsóknir og
oíuleit á landgrunni ís-
lands, nánar tiltekið á
svæði út af Eyjafirði og
Skjálfandaflóa. Niður-
stöður lofúðu mjög góðu
um tilvist auðlinda á
þessu svæði. Að vísu
vom þama aðeins gerð-
ar frummælingar, en í
„I samningi milli Islands og Noregs,
sem tók gildi 2. júní 1982, um land-
grunniö á svæðinu milli íslands og
Jan Mayen var ákveðið að ísland og
Noregur myndu sameiginlega láta
fara fram rannsóknir á ákveðnum
svæðum og settar yrðu reglur um
hvernig olíuleit skyldi háttað á
þeim eftilkæmi.“
ljós kom að út af Eyjafirði og
Skjálfandaflóa mátti finna ailt upp
í 4 km þykk setlög, sem er algjör
forsenda fyrir því að um olíu eða
gaslindir geti verið að ræða. Það
er almennt talin ástæða til að
halda áfram rannsóknum ef setlög-
in ná 1 km að þykkt, en á þessu
svæði voru þau frá 2 og upp i 4 km
þykk.
Árið 1981 fóm fram frekari
rannsóknir og þá rannsóknabor-
anir í Flatey á Skjálfanda. Þar var
einnig framkvæmd sérstök rann-
sóknaborun sumarið 1982. Niður-
stöðumar staðfestu tilvist setlaga
þar. Borholan var hins vegar að-
eins 554 metra djúp, en til að
ganga úr skugga um tilvist kol-
vetna í setlögum þar nyrðra var
talið að þyrfti að bora niður fyrir
2000 metra dýpi.
í samningi milli íslands og Nor-
egs, sem tók gildi 2. júní 1982, um
landgrannið á svæðinu milli ís-
lands og Jan Mayen var ákveðið
að ísland og Noregur myndu sam-
eiginlega láta fara fram rannsókn-
ir á ákveðnum svæðum og settar
yrðu reglur um hvemig olíuleit
skyldi háttað á þeim ef til kæmi.
Norðmenn skyldu kosta forrann-
sóknir á hafsbotninum, en skipu-
lag vera i höndum beggja aðila.
Lítið hefur farið fyrir þessu sam-
starfi frændríkjanna.
Miklir hagsmunir
Það er skoðun flutningsmanna
þessarar tillögu að rannsóknir á
landgrunni íslands, svo víðáttu-
mikið sem það er, séu ekki á færi
íslendinga einna og að ná þurfi
samningum við erlenda aöila um
frekari rannsóknir. Eðilegt er að
beina rannsóknum að ákveðnum
svæðum og einbeita sér þá að því
svæði þar sem fmmmælingar lof-
uðu góðu fyrir 2 áratugum, þ.e. út
af Eyjafirði og Skjálfandaflóa.
í ágætri DV-grein Guðmundar
Ómars Friðleifssonar jarðfræð-
ings 17. mars sl. fullyrðir hann, að
olía og gas hafi myndast hér í ung-
um setlögum og spumingin sé að-
eins hvort það finnist einhvers
staðar í vinnanlegu magni.
Við megum ekki sýna þessu
máli sinnuleysi mikið lengur. Sé
það raunin að við eigum þarna
ónýttar auðlindir þurfum við að
komast að því. Þama geta verið
miklir hagsmunir í húfi.
Guðjón Guðmundsson
Skoðanir annarra
Síldarsmugan
„Sjávarútvegsráðherra virðist ætla að láta tilvon-
andi síldarvertíö gufa upp í skítalykt með þessum
úthlutunarreglum sem eiga sér enga hliðstæðu i sög-
unni. Hvaða hagsmuni er hann að veija eða búa til
með þessum reglum, það skyldi þó ekki vera að
hann sé að verja hagsmuni fiskimjölsverksmiðjanna
með þessu?...Að leyfa skipum að landa í flutninga-
skip og ætla svo að miöa kvótann við þá veiðreynslu
er alveg fáránlegt. Kvótanum á að úthluta á skip, ef
ekki, verður ráðherrann að gjöra svo vel að taka upp
allt kvótakerfið eins og það leggur sig.“
Friðrik Björgvinsson í Mbl. 21. mars.
Óábyrgur íslandsbanki
„Mér kemur auövitaö ekkert við hvað Hagkaup er
að gera í sínum markaðsmálum. En að íslandsbanki
skuli taka þátt í þessu finnst mér illa hugsað og gjör-
samlega óábyrgt gagnvart viðskiptavinum sínum.
Ég hef látið mína bankamenn heyra þessa skoöun og
að mér finnst að þeir skilji ekki í hvemig þjóðfélagi
þeir búi.“
Eirfkur Sigurðsson í Degi-Tímanum 21. mars.
Hagkaup ekki
með á nótunum
Villan í þessu er að sjálfsögðu sú að okkur er sagt
að með því að kaupa séum við að spara. Hitt mun þó
vera öllu nær sanni: að með því að stilla sig um að
kaupa megi spara. Græddur er geymdur eyrir. Eftir
hömluleysi fjölskyldna og fyrirtækja á umliðnum
áratugum er nú að renna upp tíð ráðdeildar og skyn-
semi í hugarfari þjóðarinnar. Og í fýrsta sinn í sögu
sinni virðist Hagkaup ekki vera með á nótunum.
Ferð til útlanda er svo sem ekkert óskaplega dýr og
reyndar er alls ekki erfitt að safna sér fýrir henni.
Viíji er allt sem þarf.“
Guðmundur Andri Thorsson f Alþbl. 21.
mars.