Dagblaðið Vísir - DV - 17.04.1997, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR 17. APRÍL 1997
Fréttir
Athugun DV á afstööu þingmanna til lífeyrissjóðsfrumvarpsins:
Gagnrýnt jafnt frá
hægri og vinstri
- þverpólitísk eining um aö það sé slæmt
DV ræddi í gær við hátt á annan
tug alþingismanna og kannaði af-
stöðu þeirra til stjórnarfrumvarps-
ins um skyldutryggingu lífeyrisrétt-
inda og starfsemi lífeyrissjóða sem
ijármálaráðherra mælir fyrir á Al-
þingi á morgun, fóstudag. Skemmst
er frá að segja að enginn virðist
vilja að frumvarpiö verði óbreytt
eða lítiö að lögum nema tveir þeirra
sem rætt var við, þeir Jón Kristjáns-
son og Halldór Ásgrímsson.
Að þeim tvímenningum frátöld-
um má segja að allir þingmennirnir
sem rætt var við í gær hafi verið
sammála um eitt, hvar í flokki þeir
standa; frumvarpið væri slæmt, en
þeir voru sammála um þetta á
tvennum gerólíkum forsendum:
Annars vegar töldu menn að í frum-
varpinu fælist óþolandi forsjár-
hyggja, eða á hinn bóginn óþolandi
og varasöm frjálshyggja sem hefði
það aö markmiði að sleppa fjár-
magnsspekúlöntum lausum í lífeyr-
isparnað launþega.
„Ég held að það sé algjörlega úti-
lokað að koma á skýrri heildarlög-
gjöf um lífeyrissjóði þannig að allir
verði sammála um hana,“ sagði
Halldór Ásgrímsson, utanríkisráð-
herra og formaður Framsóknar-
flokksins, í samtali við DV og Jón
Kristjánsson flokksbróðir hans
sagði að hann byggist við að frum-
varpið færi, eins og ætlunin væri, í
gegnum þingið og yrði að lögum lít-
ið breytt. Ef opnað yrði fyrir breyt-
ingar á því, þá væri viðbúið að af-
greiðsla þess frestaðist. -SÁ
Valfrelsi vantar
„Það sem ég set helst spurning-
armerki við er aðkoma hins al-
menna sjóðfélaga að sinum trygg-
ingamálum," segir Arnbjörg
Sveinsdóttir, Sjálfstæðisflokki, um
lífeyrisfrumvarpið.
Arnbjörg segir í samtali við DV
að umtalsvert fylgi sé við sam-
tryggingarþátt frumvarpsins, enda
skipti hann verulegu máli þegar til
langs tíma er litið hvað varðar
framtíðarkostnað almannatrygg-
ingakerfisins. Hins vegar sé athug-
unarvert að fólk eigi ekkert val um
það í hvaða lífeyrissjóði það greið-
ir heldur sé það alfarið í valdi
verkalýðsfélaga að ákveða það,
burtséð frá því hvort viðkomandi
sjóði er vel eða illa stjómað. Því til
viðbótar hafi einstaklingar engin
lýðræðisleg áhrif á stjórn sinna líf-
eyrissjóða og almennir sjóðfélagar
geti t.d. ekki sótt aðalfundi hjá
sjóðunum og haft þar bein áhrif á
stjórn þeirra.„Málið verður til um-
íjöliunar hjá efnahags- og við-
skiptanefnd og reynt að komast að
sameiginlegri niðurstöðu," segir
Ambjörg Sveinsdóttir. -SÁ
Vilhjálmur Egilsson Sjálfstæðisflokki:
Samtryggingar-
skyldan alltof há
„Ég held að það sé nauðsynlegt
næsta skref í lífeyrismálum að fólk
sé frjálst að því að velja í hvaða líf-
eyrissjóð það greiðir. Ég tel rétt að
hafa ákveðna samtryggingarskyldu
en umfang hennar er alltof mikið í
frumvarpinu eins og það er,“ segir
Vilhjálmur Egilsson, Sjálfstæðis-
flokki og formaður efnahags- og við-
skiptanefndar.
Vilhjálmur segir að 10% skyldu-
trygging af iögjaldastofni sem
greiða skuli í almennan lífeyrissjóð
en sjálfdæmi sé síðan um greiðslur
I séreignarsjóði umfram þessi 10%
sé alltof hátt mark. Nægilegt ætti að
vera að greiða í samtryggingarsjóð-
ina upphæð sem samsvarar því sem
nægir til þess að ríkið losni við við-
komandi greiðanda út úr almanna-
tryggingarkerfinu. „Þegar fólk hef-
ur sparað svo mikið í lífeyrissjóði
að það er ljóst að það þarf ekki að
þiggja neitt frá almannatrygginga-
kerfinu, þá finnst mér engin ástæða
til að ríkið sé að skylda þessa sömu
til að vera í samtryggingunni um-
fram þetta mark,“ segir Vilhjálmur.
Hvert þetta mark sé, segir Vilhjálm-
ur vera reikningsdæmi sem þurfi að
reikna upp og ákveða síðan skyldu-
tryggingarupphæðina út frá niður-
stöðunni. -SÁ
Arni R. Arnason S:
Er þessu algjörlega mótfallinn
„Ég er alveg mótfallinn málinu.
Það er fráleitt að fella lífeyrisspam-
að fólks í séreignasjóðum undir
sameignar- og samtryggingarsjóði
sem verða undir stjórn annarra að-
ila,“ segir Árni R. Ámason, alþing-
ismaður Sjálfstæðisflokks.
Ámi kveðst viðurkenna að það
var ágætt framtak samningsaðila á
vinnumarkaðnum á sínum tíma að
hefja lífeyrisspamað á íslandi, en
þeir sjóðir náðu ekki til allra, það
var einfaldlega ekki öllum leyft að
fá aðild að þeim.
„Þess vegna spruttu upp aðrir
sjóðir, frjálsir séreignarsjóðir og ég
sé enga ástæðu til að henda þessu
saman nú. Það verður að falla frá
því að skylda frjálsu lífeyrissjóðina
og sjóðfélaga þeirra þar með til þess
að greiða 10% af iðgjaldsstofni inn í
samtryggingarsjóði sem stjómað er
af öðrum. Það er algjörlega óviðun-
andi,“ segir Ámi R. Ámason. -SÁ
Guömundur Hallvarðsson, Sjálfstæöisflokki:
Þetta kemur
ríkinu ekk-
ert viö
„Lífeyrissjóðirnir hafa þróast á
lýðræðislegan hátt og það er bara
allt í lagi með það og ríkisvaldið á
ekkert með það að skipta sér af
þeim,“ segir Guðmundur Hall-
varðsson, alþingismaður Sjálf-
stæðisflokks.
Guðmundur segir að frumvarp-
iö muni hafa mjög alvarleg áhrif á
samtryggingarþátt lífeyrissjóð-
anna verði það að lögum óbreytt,
enda muni það, eins og fjármála-
ráðherra hafi sjálfur sagt, leiöa til
aukinnar byrði lífeyrissjóðanna
og samtímis létta þeirri sömu
byrði af Tryggingastofnun. „Ég
bendi á í þessu sambandi að
greiðslur út úr Lífeyrissjóði sjó-
manna em orðnar hæmi vegna ör-
orku en vegna ellilífeyris og ég
segi að það eigi að láta þessa líf-
eyrissjóði vera,“ segir Guðmund-
ur.
Hann segir að lífeyrissjóðirnir í
landinu hafi enn ekki náð manns-
aldri og þeir séu enn að vaxa og
dafna eftir þær hremmingar sem
þeir gengu í gegnum á verðbólgu-
árunum og að styrkjast gagnvart
skuldbindingum sínum. Ef inn-
borganir í sjóðina, eins og þær
hafa verið, fari úr böndunum
muni samtryggingarkerfið bresta
og Tryggingastofnun ríkisins fá
fleiri á sig, þvert ofan í það sem
ætlan fjármálaráðherra sé með
frumvarpinu. -SÁ
Dagfari
Hin meðvitaða list
Upp til hópa er almenningur illa
upplýstur. Sérstaklega um það sem
skiptir máli. Einkum og sér í lagi
um það sem skiptir sérstöku máli í
listinni. List er óráöin gáta og lista-
menn bera allajafna list stna ekki á
borð fyrir hvem sem er. Allra síst
þó þannig að almenningur geti
skilið hana. Stafar það fyrst og
fremst af því aö list er list, óháð
skilningi þeirra sem njóta hennar
og galdurinn við góða list er
einmitt sá að almenningiu- á ekki
að skilja listina eða þá að skilja
listina eins og hann upplifir hana.
Listamaðurinn skapar. Það er svo
annarra að túlka það sem listamað-
urinn er að túlka.
Þetta heitir á mæltu máli að gera
hið ómeðvitaða meðvitað.
í gær birtist í Morgunblaðinu
afar athyglisvert viðtal við þekktan
listamann sem er með nýjar kenn-
ingar sem varpa ljósi á listaheim-
inn og færir okkur nær listinni, að
því leyti að enda þótt við augunum
blasi myndlist þarf það ekki endi-
lega að vera myndlist. Að minnsta
kosti ekki frá sjónarhóli lista-
mannsins og þannig sjá menn
kannski aðra list heldur en þá list
sem listamaðurinn skapar. Þetta er
í stuttu máli að gera ómeðvitaða
list að meðvitaðri list.
Listmaðurinn hafnar því að list
skuli vera eitthvert brothætt ævin-
týri heldur þjóðfélagslegt afl. Lista-
maðurinn segir: „Ég trúi á verk
sem virka áfram inn í þjóðfélagið
þannig að menn hætti að taka eftir
þeim sem verkum þótt áhrifin séu
enn þá fyrir hendi. Þá heita þau
ekki endilega listaverk lengur, þó
svo að framtak einhvers lista-
manns, sem i raun skiptir ekki
lengur máli hver er, liggi þar að
baki.“
Hann vill „gefa hversdagsleikan-
um gildi hversdagsins og gera veru-
leikann að verðmæti í sjálfu sér“.
Viðmælandi listamannsins í
þessu viðtali gerir því skóna að
listamaðurinn sé klassískur upplýs-
ingamaður eins og Freud með því
að gera hið ómeðvitaða meðvitað.
Þessari kenningu hafhar lista-
maðurinn ekki og bendir á að það
þurfi að fóðra undirmeðvitundina,
vegna þess að i undirmeðvitund-
inni er essens sem sífellt er að vísa
því á bug að taka afstöðu þegar
ljóst má vera að það er misskilið
frelsi hugans að halda að listamað-
urinn eigi að vera hlutlaus. Hvað
þá listin.
Þvert á móti er það ámátleg eft-
irlíking undirmeðvitundarinnar
vegna þess að áhrif listarinnar
liggja einmitt í því að menn skoði
listina með ákveðna afstöðu í huga
og listamaðurinn lætur þeim það
eftir.
Aðalvandamálið er að fólk komi
á sýningar þar sem listamaðurinn
er í rauninni að gagnrýna allt og
alla í kringum sig með því að gera
ómeðvitundina meðvitaða og þegar
fólk kemur á sýningar á slíkri list
er sú hætta á ferðum að sýningar-
gestir taki listina ekki of alvarlega.
Hvað þá listamanninn. Það sýnir
aðeins að hin ómeðvitaða undir-
meðvitund er meðvitandi ómeðvit-
uð um þann meðvitaða boðskap
listaverksins sem undir þessum
kringumstæðum á að laða fram
sterka meðvitaða undirmeðvitund
um gildi listarinnar og áhrif henn-
ar á hversdagsleikann.
Hér er einmitt komið að kjarna
málsins. Viðbrögðum áhorfandans
og áhrifum listaverksins. Áhorf-
andinn verður að taka listina al-
varlega í krafti þess að hún hafi
ekki áhrif á hann. Hann verður að
vera meðvitaður um að listin sé
meðvituð án þess að hafa áhrif.
Þannig eru áhrif hennar sterkust.
Dagfari