Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.1997, Page 10

10
LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1997 E>"V
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómariormaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON OG ELÍN HIRST
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT111,105
RVlK, SIMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: (SAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftan/erö á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins (stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Spennandi verkefni
Erfitt en óhjákvæmilegt verður fyrir íslendinga að
taka þátt í niðurstöðu Kyoto-fundarins um takmörkun á
losun efna, sem valda loftslagsbreytingum. Ef samkomu-
lag verður, má búast við, að þjóðir mikilla utanríkisvið-
skipta eigi erfitt með að neita að taka þátt.
Loftslagsfræðingar deila minna en áður um áhrif efna-
losunar á loftslagið. Hinir bjartsýnu í hópi þeirra telja,
að hitinn muni hækka um tvö stig á næstu áratugum.
Það dugar til að bræða ísþekjur, breyta hafstraumum og
hækka yfirborð sjávar. Því þarf að grípa í taumana.
Gagnaðgerðir eru sérstaklega mikilvægar fyrir fisk-
veiðiþjóð í strandríki. Fiskigöngur tengjast mótum
kaldra og heitra hafstrauma. Ef þeir færast til, getur ör-
deyða orðið á fengsælum fiskimiðum. Ennfremur spill-
ast hafnir og mannvirki, ef sjór gengur á land.
Verkefni okkar á Kyoto-fundinum getur því ekki falizt
í að fara undan í flæmingi með því að styðja metnaðar-
lítil markmið, frestanir og undanþágur. Við eigum hags-
muna okkar vegna að vera í hópi þeirra þjóða, sem
lengst vilja ganga til að sporna gegn loftmengun.
Hingað til hafa aðgerðir okkar á þessum sviðum ver-
ið fremur ódýrar. Við höfum að mestu flutt notkun okk-
ar á rafmagni, ljósum og hita yfir í tiltölulega vistvæna
orkugjafa. Við eigum hins vegar eftir að fást við meng-
andi útblástur bíla, skipa og stóriðjuvera.
Áþreifanlegasta vandamálið er, að fyrirhuguð stóriðja
á íslandi mun auka loftmengun á íslandi á sama tíma og
við skuldbindum okkur til að minnka hana. Flestir eru
sammála um, að ekki sé ástæða til að ætla, að Kyoto-
fundurinn gefi okkur svigrúm til undanbragða.
Stóriðjusinnar verða annað hvort að leggja drauma
sína að meira eða minna leyti til hliðar eða útvega
stóriðju, sem ekki mengar. Ekki er nóg að semja reglur
um mengunarvarnir, heldur sjá um að þær séu ekki
þverbrotnar eins og í sóðaverinu á Grundartanga.
Önnur leið til að koma orku landsins í verð er að leiða
hana í rafmagnskapli á hafsbotni til Evrópuríkja, sem
tækju þá á sig stóriðjuvandræðin og kostnaðinn við þau.
Þessi leið hefur lengi verið til umræðu og verður raun-
ar álitlegri með hverju árinu, sem líður.
Á Kyoto-fundinum verður ekki stefnt að óbreyttum út-
blæstri mengandi lofttegunda, heldur beinlínis að
minnkun. Evrópusambandið vill til dæmis minnka
mengunina um 15% árin 1990-2010. Til þess að ná slíku
marki, þurfum við að taka á fleiru en stóriðjunni.
Við komumst ekki hjá að gera dýrar ráðstafanir til að
minnka mengun af völdum véla í bílum og skipum.
Stjórnvöld verða að taka forustu á því sviði. Sennilega
verður að taka upp koltvísýringsskatt, er renni til þeirra
aðila, sem koma sínum málum á hreint.
Notkun vetnis sem eldsneytis í vélum skipa og bíla
getur gerbreytt erfiðri stöðu íslands. Tilraunir og rann-
sóknir á því sviði hafa gengið svo vel, að full ástæða er
til að ætla, að vetni fari senn að verða hagkvæmur orku-
gjafi. Þar þurfum við að verða í fararbroddi.
Að svo miklu leyti sem vandkvæði verða á notkun
vetnis í samgöngum á landi, þeim mun meiri ástæða er
til að beina sjónum okkar að rafmagnsbílum og raf-
magnssporbrautum. Fyrsta skrefið er að gefa slíkum
tækjum afslátt af núgildandi innflutningsgjöldum.
Þetta eru ekki vandamál, heldur spennandi verkefni.
Ef við viljum, getum við náð Kyoto-markmiðunum, hver
sem þau verða. Og það er í okkar eigin þágu.
Jónas Kristjánsson
Af þýsku þunglyndi
Næst þegar Þjóðverjar ganga til
kosninga, í september 1998, hefur
Kohl setið í Kanslaraamtinu í
bonn í 4 kjörtímabil - 16 ár. Þar
með hefur hann slegið eldri met
járnkanzlarans Bismarks á öld-
inni sem leið og öldungsins
Adenauers á tima þýzka efna-
hagsundursins eftir stríð. Ungir
Þjóðverjar muna ekki annan
landsföður en Helmut Kohl. Hann
er orðinn eilífur augnakall.
Þetta hafa engir leikið eftir hon-
um, þ.e.a.s. af þeim sem eiga líf
sitt undir duttlungum kjósenda.
Hann gekk í flokkinn fyrir meira
en hálfri öld. Hann hefur verið
flokksformaður i 24 ár. Hann hef-
ur stýrt kristilegum demókrötum
í 6 þjóðþingskosningum og meira
en 50 fylkiskosningum. Og ntá hef-
ur hann ákveðið að bjóða sig fram
sem kanslara einu sinni enn.
Hann treystir ekki viðvaningum
til að stýra Þýzkalandi inn í nýja
öld.
Kohl er tákn stöðugleikans - og
íhaldseminnar - í stjórnmálum
Sambandslýðveldisins eftir stríð.
Valdaskipti hafa aðeins orðið
tvisvar sinnum á hálfri öld. í fyrra
skiptið þegar Wiily Brandt leiddi
jafnaðarmenn til valda 1969. í
seinna skiptið þegar Helmut
Schmidt afhenti nafna sínum Kohl
völdin 1982. Þrír einstaklingar
hafa borið ægishjálm yfir alla
aðra þennan tíma: Adenuer,
Brandt og Kohl.
Aldrei í sögu þýska ríkisins
hafa Þjóðverjar notið friðar og
hagsældar jafnlengi og í jafn-
ríkum mæli. Og tákn stöðugleik-
ans er engin smásmíði: Tveir
metrar á hæð og 150 kg. Og býður
gestum sínum gjaman að háma í
sig svínalappir og súrkál og
karmamellubúðing á eftir. En þeir
sem deildu með honum sviði
heimsstjórnmálanna á 9unda og
Erlend tíðindi
Jón Baldvin Hannibalsson
lOunda áratugnum (og nutu gest-
risni hans yfir þessum krásum)
eru allir horfnir sjónum: Reagan
og Thatcher, Mitterrand og Gor-
bachov heyra allir til liðinna tíð.
En þýzka átvaglið neitar að
standa upp frá borðinu. En hversu
lengi enn verður honum til veizl-
unnar boðið?
„Þýskaland þjáðist af langvar-
andi meltingartruflunum,“ segir
Roman Herz í umvöndunarræðu
af forsetastóli. Og bætir við að
pólitísk æðaþrengsli lýsi sér þessa
stundina í alvarlegu þunglyndi.
Ólíkt Reagan og Thatcher og Gor-
bachov - og m.a.s. Mitterrand,
sem öll beittu sér fyrir róttækum
kerfísbreytingum á valdatíma
sinum, hefur Kohl helzt unnið sér
það til frægðar að sitja sem fastast
sem óbifanlegt hlass ofan á
óbreyttu ástandi. Kohl hefur sett
Þýzkalands- og Evrópumet i at-
vinnuleysi, skuldasöfnun, ríkis-
forsjá og reglugerðarfári. Stóru
fyrirtækjasamsteypurnar semja á
landsvísu við stóru verkalýðssam-
böndin um að viðhalda „sam-
stöðu“ um óbreytt ástand. Sköp-
unarkraftur og einkaframtak - lít-
il og meðalstór fyrirtæki sem
hvarvetna annars staðar eru í far-
arbroddi tæknibreytinga og nýj-
unga - eru að kafna í lognmollu
miðjumoðsins. Og Þjóðverjar eld-
ast hratt eins og kanslarinn. Áður
en Kohl tók við völdum voru 5
vinnandi Þjóðverjar til að halda
uppi hverjum einum lífeyrisþega
og atvinnuleysingja. Nú eru 2 til
að vinna fyrir hverjum einum
sem horfinn er af vinnumarkaðn-
um. Árið 2010 verður hlutfallið
orðið einn á móti einum - ef ekki
verður gripið til róttækra ráðstaf-
ana í tæka tíð.
Samt sem áður bendir fátt til
þess að Þjóðverjar hafi fengið sig
fullsadda af Kohl, kanslara stöðug-
leikans. Skoðanakannanir gefa
sósíaldemókrötum og græningjum
að visu forskot yfir valdabandalag
Kohls, sem styðst við tæpan meiri-
hluta með smáflokki frjálsra dem-
ókrata en það er of snemmt að af-
skrifa aldursforseta evrópskra
stjórnmála. Hann var þrátt fyrir
aht maðurinn sem hikaði ekki við
að kaupa sameiningu Þýskalands
á uppsprengdu verði, þótt eftir á
að hyggja megi rekja rót vandans
nú að verulegu leyti til þeirrar
reikningsskekkju. Og Kohl er lík-
lega eini maðurinn sem Þjóðverj-
ar treysta til að festa hinn nýja,
sameiginlega gjaldmiðil Evrópu í
sessi, evróið. Og þar er komið að
pyngju Þjóðverjans. Kannski veg-
ur hún að lokum þyngra en um-
vandanir Herzogs forseta um ó-
bærilegt þunglyndi tilverunnar.
Helmut Kohl, kanslari Þýskalands, og kona hans, Hannelore, í léttri sveifiu á árlegum fjölmiðladansleik í Bonn
á dögunum. Þetta var fyrsti dansleikur Kohls af þessu tagi í sjö ár. Símamynd Reuter
^oðanir annarra
IHryðjuverk
„Blóðuga hryöjuverkastarfsemin, sem á áttunda
áratugnum beindist gegn stjómvöldum í Vestur-
Evrópu, sérstaklega í Vestur-Þýskalandi og Ítalíu,
: var brotin á bak aftur með harðri baráttu lögreglu
1 og mjög náinni samvinnu yfir landamærin. Egypta-
| land á að reyna sömu aðferðir og verður að geta
j reitt sig á fullan stuðning frá færustu lögreglumönn-
s um og nána samvinnu við þá. Við höfum nefnilega
| aftur fengið það staðfest að hryðjuverkastarfsemi
j nær yflr öll landamæri."
Úr forystugrein Aftenpostens 19. nóvember.
Mannréttindi
„Eftir að hafa dvalið undanfarin 18 ár í fangelsi,
ef frá eru taldir 6 mánuðir, hefur Wei Jingsheng,
i faðir kínverskrar lýðræðishreyfingar, verið látinn
Etil aö fá þá læknismeöferð sem hann hefur
þarfnast. Það er ástæða fyrir heiminn til að
I>V
fagna að grimmilegri fangavist Weis skuli vera lok-
ið. En frelsi hans gefur ekki endilega til kynna að
kínversk yfirvöld séu að breyta kúgunarstefhu sinni
í mannréttindamálum. Raunverulegur árangur í
mannréttindamálum tengist endalokum yfirráða
kommúnistaflokksins yfir lagakerfinu í Kína.“
Úr forystugrein New York Times 19. nóv.
Gegn lýðskrumurum
„Nú verða hægri- og vinstrimenn í þjóðþinginu
fyrir alvöru að leggja fram áætlun um baráttuna
gegn lýðskrumurunum í Danska þjóðarflokknum.
Sveitarstjórnarkosningarnar sýndu að spár skoð-
anakannananna voru réttar. Það verður að bíða
með þingkosningamar þar til eftir þjóðaratkvæða-
greiðsluna um Amsterdamsáttmála ESB og ríkis-
stjórnin verður að taka alvarlegt mark á þeim vís-
bendingum sem kosningarnar á þriðjudag gáfu.“
Úr forystugrein Aktuelt 21. nóvember.