Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.1997, Síða 36

. 44 Uaðamennska
LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1997 JjV
Saga fjölmiðlunar á Islandi kemur út í byrjun næsta árs:
Fjölmiðlar eins og veðrið
- segir Guðjón Friðriksson sagnfræðingur sem skráir söguna
inum. Stefnt
er að
„Við lifum á gríðarlegum bylting-
artímum í sambandi við fjölmiðla. í
útlöndum er til stofnun sem gerir
könnun á því hversu góðir fjölmiðl-
ar eru í einstökum löndum og þar
hefur ísland jafnan fengið góða ein-
kunn. Hættumerkin sem þeir sjá
hér eru að fjölmiðlarnir séu í raun
það veikir að þeir geti orðið um of
háðir fjármálavaldinu, auglýsend-
um. Fákeppnin verði of mikil og að
viðskiptamenn úti í bæ færu að
hafa of mikil áhrif,“ segir Guðjón
Friðriksson sagnfræðingur sem
vinnur nú við að skrá sögu fjölmiöl-
unar á íslandi. Handritið hefur ver-
ið tilbúið í á þriðja ár en nú vinnur
Guðjón við að færa inn
allra síðustu tiðindin i
fjölmiðlaheim-
að þetta um 700 blaðsíðna ritverk
með um 800 myndum komi út strax
á nýju ári.
Langt á eftir
Guðjón segir hér vera um afar yf-
irgripsmikla sögu að ræða sem nái
allt aftur til ársins 1773 er fyrsta
blaðið kom út hér á landi, sögu
sem sé í raun miklu meira en
bara saga fjölmiðlunar. Inn
í hana fléttist t.d. saga
prentlistar, samgangna,
tjarskipta, póstþjónustu
og pólitíkur.
„Mér var það reynd-
ar vel Ijóst en þegar ég
fór að skoða þessa
hluti í samhengi sá
ég enn betur hvað
fjölmiðlar á íslandi
voru langt
vægi
þess
á eftir öðrum þjóðum á Vesturlönd-
um. Það eru ekki nema 20-30 ár síð-
an fjölmiðlun hér á landi komst í
svipað horf og hún var í næsta ná-
grenni við okkur um síðustu alda-
mót. Þar á ég við flokkspólitísk
tengsl. Dagblöðin einkenndust af
föðurlegri umhyggju, voru að boða
ákveðna stjórnmála-
stefnu og vemda
um leið les-
endur fyr-
ir óæski-
legum
* skoðun-
> um.“
Guð-
'í' jón seg-
ir þó
skemmti-
legt að
/ífy geta þess
á. */ að fyrstu
f ' varanlegu
* dagblöðin,
Vísir, sem Ein-
ar Gunnarsson
stofnaði 1910, og
Morgunblaðið, sem
Vilhjálmur Finsen
stofnaði 1913, hafi
bæði verið stofnuð
undir merkjum
óháðrar blaða-
mennsku. Ein-
ar hafi gert
sér grein
fyrir
mikil-
Guðjón Friöriksson skrifar sögu fjölmiðlunar á íslandi sem kemur út strax á nýju ári.
DV-mynd E.ÓI.
standa fyrir utan pólitíkina en leyfa
skoðanaskipti í aðsendum greinum
á síðum blaðsins. Vilhjálmur hafi
hins vegar lært nútímablaða-
mennsku hjá Cavling, dönskum rit-
stjóra Politiken í Danmörku. Hann
hafi fengið brennandi áhuga á að
stofna blað á íslandi, lét verða af því
og stofnaði Morgunblaðið sem
frjálst og óháð.
Allt til
andskotans
„Þetta skeið varði ekki nema til
1916. Þá urðu Alþýðuflokkur og
Framsóknarflokkur til, boðuðu
strax mikil ríkisafskipti af öllum
hlutum og hin borgaralegu öfl, sem
eigendur stóru blaðanna voru hluti
af, óttuðust að hér væri allt aö fara
til andskotans. Þau snerust gegn
nýju flokkunum og urðu um leið
flokkspólitísk. Það var því aðeins
allra fyrsta skeið dagblaða á íslandi
sem var undir þeim merkjum sem
við viljum nú að þau séu, frjáls og
óháð.“
Aðspurður um framhaldið segir
Guöjón Vísi hafa haldið áfram að
vera málgagn Sjálfstæðisflokksins,
þó oft í stjómarandstöðu öfugt við
Mogga, allt þar til Jónas Kristjáns-
son hafi komið til sögunnar 1966 og
Sveinn R. Eyjólfsson skömmu síðar.
Jónas hafi lagt ofurkapp á að brjót-
ast undan Sjálfstæðisflokknum og
það hafl gert það að verkum að Vís-
ir hafi orðið ofan á í baráttunni við
Tímann um að verða annað stærsta
blaðið hér á landi. Lesendum hafi
við þetta þótt Vísir sannferðugra en
framsóknarblaðið Tíminn.
Mogginn seinn til
„Þetta er löng saga en segja má að
hún endi með þvi að Jónas og félag-
ar kljúfa sig út úr Vísi og stofna
Dagblaðið. Það eru mikil tímamót
því þar kemur aftur blað sem er
frjálst og óháð, blað sem leyfir full
skoðanaskipti," segir Guðjón. Að-
spurður um stöðu Morgunblaðsins í
þessu segir hann að þegar Matthías
Johannessen hafi komið þar inn
hafi þeir Eyjólfur Konráð Jónsson
smátt og smátt reynt að losa um
flokkshöftin.
„Það gekk hægt og við sjáum að
allt fram að síðustu alþingiskosn-
ingum, 1994, birti Morgunblaðið
ávarp formanns Sjálfstæðisflokks-
ins á forsíðu. Þá varð hann hins
vegar í fyrsta skipti að gera sér það
aö góðu að vera innan um hinar að-
sendu greinarnar," segir Guðjón og
bætir við að eins og menn viti hafi
litlu flokksblöðin átt mjög erfitt
uppdráttar síðustu árin og lagst af
eitt og eitt.
Er bara
þarna
Guðjón segir öllu máli skipta fyr-
ir fjölmiðla að vera frjálsa og óháða.
Þannig sé best farið með þetta svo-
kallaða fiórða afl sem fiölmiðlamir
eru sagðir vera, til viðbótar við lög-
gjafar-, framkvæmdar- og dómsvald-
ið.
„Fjölmiðlun er gríðarlega stórt at-
riði í nútíma samfélagi, líklega eitt
af aðalatriðunum, en kannski gerir
fólk sér ekki almennt grein fyrir
mikilvæginu. Hún er bara þama,
rétt eins og veðrið. Það er bara
þarna en hefur vissulega geysimikil
áhrif á allt líf fólks,“ segir Guðjón
Friðriksson sagnfræðingur.
-sv
Ómar Ragnarsson og Jón Hákon Magnússon, gamlir refir úr fjölmiðlaflór-
unni, höföu frá nógu aö segja, sögurnar bokstaflega ultu upp úr þeim, hver
annarri lygilegri! Jón sagðist t.a.m. sannfærður aö enginn heföi veriö rekinn
eins oft og hann án þess aö þaö kæmi til framkvæmda. Indriði G. Þorsteins-
son, þáverandi ritstjóri á Tímanum, rak hann oft og iðulega en bara einu
sinni, fjórum sinnum sama daginn!
DV-mynd S
Blaöamannafélagiö stóö fyrir ýmsum uppákomum í vikunni á Sólon Islandusi í tilefni af aldarafmælinu. Fyrsta
kvöldiö var boöiö upp á söng- og sagnaskemmtun. Kór Frjálsrar fjölmiölunar tók m.a. lagið. Hér stjórnar Sigvaldi
Kaldalons meö tilþrifum. Kór íslenska útvarpsfélagsins sýndi einnig hvaö í honum býr. DV-mynd S
Lúövík Geirsson, formaöur Bl, er hér meö fjórum kemp-
um úr bransanum. Þær voru heiöraöar fyrir meira en 40
ára veru í félaginu. Atli Steinarson er lengst til hægri, þá
Björn Jóhannsson, Gfsli Sigurösson og svo Lúövík.
DV-mynd Þjetur
Eitt kvöldiö var blaöaljósmyndun rædd. Gunnar Andrés-
son, yfirljósmyndari DV, sem hér er lengst til hægri, haföi
sitthvaö til málanna aö leggja og þeim Ingva Hrafni, Ás-
geiri Friögeirssyni, Sigmundi Erni og Ómari Valdimars-
syni var greinilega skemmt. DV-mynd S
Afmæli BÍ á Sólo