Dagblaðið Vísir - DV - 17.01.1998, Síða 30

LAUGARDAGUR 17. JANÚAR 1998 TIV
3« IMgarviðtalið
Davíð iíöur vel í ráöherrabústaönum á Pingvöllum og hér er hann meö göngustafinn góða sem Richard von
Weizsacker, fyrrum forseti Þýskalands, gaf honum.
Mörg góð ár
- Yfir í annað mál. Margir hafa
sagt að nýliðið ár, 1997, sé eitt
þitt besta á ferlinum. Ertu sam-
mála þessu?
„Ég hef átt mörg góð ár á mínum
stjómmálaferli en það hefur gengið
upp og niður. Núna kemur þessi
umræða upp vegna þess að ástandið
er gott í þjóðfélaginu. Þá kemur það
vel út fyrir alla, og mig þar með.
Fyrir landið var árið 1996 afskap-
lega gott ár, 1997 enn betra og ég
hygg að ef ekkert óvænt gerist þá
geti árin 1998 og ’99 orðið farsæl fyr-
ir ísland og íslendinga."
- Hvemig tókstu þeim sterku
og almennt góðu viðbrögðum sem
nýja bókin fékk, Nokkrir góðir
dagar án Guðnýjar?
„Þetta gladdi mig afskaplega mik-
ið. Eins og ég greindi frá atkvæða-
greiðslunni á heimilinu þá var þetta
ekki létt mál. Ákvarðanir vefjast oft
ekki fyrir mér en í þessu var öfugt
farið. Sögurnar eru persónulegir
vinir mínir og ég gat verið að senda
þær út af örkinni þar sem þær yrðu
kannski höggnar í spað. Maður er
orðinn harður af sér í pólitíkinni og
þykist hafa þykkan skráp. En þarna
held ég að ég hafi haft veikan punkt.
Ef sögurnar hefðu þótt algjörlega
misheppnaðar þá hefði maður hugs-
anlega þurft að hafa víðtækt samráð
við hundinn sinn og sleikja sárin.
Ekkert varð af því og sögunum var
fjarska vel tekið.“
Samfellan mikilvæg
- Hvernig er að vera forsætis-
ráðherra?
„Þetta starf er dálítið sérstakt og
mjög ólíkt starfi borgarstjóra. Hjá
borginni var maður í daglegu sam-
bandi við stóran hóp embættis-
manna og gaf fyrirmæli um þetta og
hitt. Með vissum hætti má segja að
pólitísk völd borgarstjórans séu ei-
lítið meiri en forsætisráðherrans.
En pólitísk áhrif forsætisráðherra
eru mun öílugri en borgarstjórans.
Embætti forsætisráðherra er hægt
að laga svolítið í hendi sér. Það fer
eftir þeim mönnum sem eru þar
hverju sinni. Lagafyrirmælin eru
ekki mikil. Ef þú fengir handbók í
hendur um störf forsætisráðherra
þá fyndist þér þau vera harla litil.
Sjá um fánann og húsakost ráð-
herrabústaðarins og þess háttar
hluti.
í samanburði við starf borgar-
stjóra tekur það lengri tíma að sjá
árangur verka sinna sem forsætis-
ráðherra. Þess vegna nefndi ég þetta
áðan með ósýnileg verk. Samfellan í
starfinu sem mér hefur gefist hefur
haft gríðarlega þýðingu upp á að ár-
angur náist. Ef skipt er um forsætis-
ráðherra á fjögurra ára fresti fer
mikill tími til spillis. Þú þarft góðan
tíma til að vinna markvisst að mál-
um.“
- Ekki verður þú forsætisráð-
herra til eilífðamóns. Hvað get-
urðu hugsað þér að sitja lengi
enn í þessum stóli?
„Ég hef ekki hugsað það að öðru
leyti en því að allt bendir til að ég
sitji út þetta kjörtímabil. Síðan
verður framtíðin að ráðast. Meira
atvinnuöryggi hefur forsætisráð-
herra ekki - og á ekki að hafa.“
- Nú var þitt nafn sterklega til
umræðu í upphafi leitar að for-
setaframbjóðanda fyrir síðustu
kosningar. Gætirðu hugsað þér
að ljúka ferlinum á Bessastöðum
og taka við af Ólafi Ragnari?
„Ég var á sínum tíma skammaður
fyrir að hafa tekið mér tíma til að
hugsa um þetta embætti. En ég
gerði það og fann að þetta myndi
ekki henta mér. Ég hugsa að þjóðin
hafi verið mér sammála. Þannig að
þessi hugsun er að baki og henni
verður ekki velt upp aftur af minni
hálfu.“
Ráðherrar í ógöngum
án stuðnings
- Þú hefur haft sterk tök á þín-
um ráðherrum og virkað út á við
eins og þeir væru í spennitreyju.
Hvernig ferðu að þessu?
„Ég hef átt gott samstarf við
mína samráðherra, bæði í minum
flokki og eins í samstarfsflokknum.
Ég hef reynt að hafa eina megin-
reglu. Að ráðherrar nái alltaf til
mín, sama hvað ég er að gera. Þetta
hefur skapað mjög góð tengsl. Svo
reyni ég að fylgjast vel með því sem
þeir eru að gera. Ekki sem einhver
eftirlitsmaður heldur af áhuga. Get-
að þá stutt þá og samglaðst þeim.
Jafnvel komið mínum sjónarmið-
um að ef ég tel þá ekki vera á réttri
leið. í okkar stjómkerfi ráða ein-
stakir ráðherrar sínum málaflokk-
um, ekki forsætisráðherra, en þeir
taka margir tillit til þeirra sjónar-
miða sem forsætisráðherrann hef-
ur. Þó við höfum ekki fjölskipað
stjórnvald þá þurfa stærri ákvarð-
anir að hafa stuðning samráðherr-
anna. Annars getur ráðherra lent í
miklum ógöngum."
- Þú hefur augljóslega gripið
inn í nokkur mál í seinni tíð?
„Á nokkuð löngum tíma eru
þetta ekki mörg mál. Þó maður hafi
forystu um að breyta stefnunni ef
málsmeðferð er ekki alveg í lagi þá
er ekkert við því að segja. Þá á
maður um það gott samstarf við
viðkomandi ráðherra. Það er ekki
verið að lítilækka þá með neinum
hætti. Það kemur líka fyrir að aðr-
ir ráðherrar finni að því sem for-
sætisráðherra hefur gert. Við verð-
um allir að lúta því að við erum
saman í hóp að vinna að sama
markmiði. Ég hef lent i því oftar en
einu sinni í ríkisstjórninni að mín-
ar hugmyndir fá ekki meðbyr. Þá
verður maður bara að taka því vel,
það er niðurstaða.“
- Nú gafstu nýlega út þá yfir-
lýsingu að innan skamms mætti
vænta breytinga á skipan ríkis-
stjórnarinnar. Var það tímabær
yfirlýsing í ljósi þess að aðeins
eitt ár er til kosninga?
„Ég taldi það mitt mat, án þess
að hafa bætt nokkru við það. Fjöl-
miðlar hafa síðan verið duglegir að
prjóna við þetta. Ég var spurður og
svaraði af einlægni. Var að tala fyr-
ir mína hönd og míns flokks. Það
mat mitt hefur ekkert breyst að
þetta geti gerst á næstu mánuð-
um.“
- Varstu að gefa mönnum gula
spjaldið?
„Nei, alls ekki. Ég hafði reyndar
á miðju síðasta ári svarað því til að
ég teldi ólíklegt að breytingar yrðu
á ríkisstjórninni á því ári. Það er
alveg jafngild yfirlýsing í hvora átt-
ina sem hún gengur."
- Nafn Friðriks Sophussonar
hefur ítrekað verið nefnt í þess-
ari umræðu. Er hann á leiðinni
út úr ríkisstjórn?
„Ég hef sagt það áður að ég ætla
ekki að fara nánar út í þessa sálma.
Ætla ekki að setjast í einhvern spá-
konustól eða ganga neitt lengra á
þessari stundu."
Gott samtal við Guðrúnu
- Yfir í borgarmálin aftxu-. Er
það rétt sem haldið hefur verið
fram að þú kallaðir Guðrúnu Pét-
ursdóttur á þinn fund til að ræða
framboðsmál í Reykjavík?
„Já, það er rétt að við Guðrún átt-
um samtal, ljómandi gott samtal.
Mér fannst það mjög gott því á dög-
um fyrr vorum við ekki alltaf sam-
mála um öll mál. Gátum farið yfir
það. Við vildum gjarnan koma að
sjónarmiðum flokksins eftir próf-
kjörið að það ætti að fjölga konum í
10 efstu sætunum. Nafn Guðrúnar
hafði komið upp og við ræddum
„Ég hef lent í því oftar en einu sinni í ríkisstjórninni að mínar hugmyndir fá
ekki meöbyr. Þá verður maöur bara að taka því vel, það er niöurstaða."
saman. Hún fann að það yrði engin
fyrirstaða af minni hálfu ef hún
hefði hug á að bjóða sig fram.“
- Þið hafið hist til að gera upp
fornar deilur?
„Við Guðrún höfum þekkst lengi.
Lékum t.d. saman i Bubba kóngi og
höfum birst í mörgum gervum.
Þarna kom hún til mín og við áttum
elskulegt samtal. Ég er feginn að
það hafi átt sér stað og tel að hún
muni styrkja lista flokksins.“
Afskipti ef ág kýs svo
- Fannst þér það vera í þínum
verkahring að hafa þama óbein
áhrif á skipan borgarstjórnarlist-
ans?
„Það er í mínum verkahring að
hafa afskipti af þeim málefnum
flokksins sem ég kýs. En ég verð að
fara varlega í það og trufla ekki
verk annarra. Formaður flokksins
verður að hafa þá stöðu að geta
komið að málum ef hann velur svo.
Með samtali mínu við Guðrúnu
vildi ég eingöngu gera það ljóst að
ég myndi ekki standa í vegi fyrir
því ef kjömefnd flokksins og/eða
Guðrún vildu ná saman um eitt-
hvert sæti á listanum."
- Fannstu fyrir óánægju innan
borgarstjórnarflokksins með
þessi afskipti þln?
„Nei, því fer fjarri."
- Og þú ert sáttur við þann
lista sem litið hefur dagsins ljós?
„Ég get ekki verið annað, er nú
sjálfur einu sinni á honum. í 30.
sætinu. Án gríns þá hefur tekist af-
skaplega vel til með skipan efstu
sæta. Það er of snemmt að fullyrða
að listinn nái að sigra borgina en ég
tel að hann eigi það skilið. Hann er
öflugur og mjög frambærilegur með
hugmyndaríku fólki. Á það skortir
hjá andstæðingunum."
Leggst ekki í langa fýlu
- í nærmyndum hefur verið
talað um að þú sért í senn
skemmtilegur, gáfaður, klókur,
góðviljaður, traustur, einstreng-
ingslegur, hefnigjam, óbilgjarn
og langrækinn. Ertu ósammála
einhverju af þessu?
„Ég held að allir menn séu
myndaðir af mörgum eiginleikum.
Ég vona að ég hafi einhverja þá
hæfileika til að bera sem réttlæta
að ég sé í því starfi sem ég er.
Hefnigirni og langrækni eru ekki
bestu hæfileikarnir til að gegna
með svo flóknum leikjum að þeir
hafa oft oltið um þá sjálfir. 'Tilver-
an er með svo miklum ólíkindum
að það er ekki hægt að áætla fram-
tíðina með einhverjum klækja-
brögðum. Hins vegar geturðu sýnt
þolinmæði, gripið tækifæri sem þú
sérð og líka staðist freistingar. Ég
hef séð menn á þingi sem standast
ekki þá freistingu ef andstæðingur-
inn stendur höllum fæti, hversu
lítið sem það nú er, að höggva þá
þegar í stað. Það getur verið af-
skaplega heimskulegt því andstæð-
ingurinn man það. Menn verða að
hafa gát á bardagafýsn sinni og
klókindum.“
- Þú minntist á Matthildinga.
Er einhver von til þess að við
sjáum „come-back“ á þeim vett-
vangi á næstu misserum?
„Nei, en það hefur mikið verið
reynt. Miðað við höfðatölu líklega
jafn mikið og Bítlana. En ég er al-
farið á móti því. Þá yrðum við ekki
fyndnir heldur eingöngu hlægileg-
ir. Á því er verulegur munur. Það
yrði svipað og ef þrjár sjötugar
ballerínur kæmu til að sýna gamla
takta, með fullri virðingu fyrir
þeirri fótamennt."
Sjáið Helmut Kohl!
- Forsætisráðherra þarf aUtaf
að spá í ímynd sína. Þú hefur
farið í megrun og þér skipað að
breyta klæðaburði og þess hátt-
ar. Var þér skipað að fara í
megrun?
„Það hafði ekkert með pólitík að
gera að ég fór í megrun. Þetta var
orðið þannig að ég mæddist veru-
lega við það eitt að hlaupa upp þær
fáu tröppur sem liggja upp í
þingsalinn. Einhverju sinni stóð ég
móður og másandi í ræðupúltinu
eftir slíkt hlaup. Þetta gat auðvitað
ekki gengið. Ég man að Símon Per-
ez sagði mér að fólk kysi ekki feita
stjórnmálamenn, þess vegna ætti
maður að vera grannur. En ég
benti nú bara á Helmut Kohl!“
- í tilefni afmælisins er að
koma út mikil bók þar sem
margir pennar skrifa lærðar
greinar um ólík hugðarefni. Ég
geri ráð fyrir að bókin komi út
með þínu samþykki?
„Ég var svolítið hikandi fyrst
þegar ritnefndarmenn; Jón Stein-
ar, Þórarinn Eldjárn og Hannes
Hólmsteinn, komu að máli við mig.
Mér fannst meira við hæfi að
svona bók kæmi út þegar ég yrði
„Við Guðrún höfum þekkst lengi. Lékum t.d. saman í Bubba kóngi og höfum
birst í mörgum gervum," segir Davíð m.a. um fund þeirra Guörúnar P.
mínu starfi. Það er heldur ekki
gott að hafa menn sem muna ekki
neitt hvað hefur gerst. Ég veit ekki
hvort orðið langrækni sé rétt. Ég
hef stundum tekið mið af hundin-
um mínum. Ef þú sparkar í hann
einu sinni er ólíklegt að þú fáir að
klappa honum eftir það. Það getur
verið að hundurinn sé ekki lang-
rækinn en hann lætur ekki sparka
í sig tvisvar. Það er misskilningur
að halda að ég leggi lykkju á leið
mína til að hefna mín á fólki.
Ég hef þokkalega lund og leggst
ekki í langa fýlu. Hef alltaf átt gott
með að sjá aðrar hliðar á tilver-
unni en þær sem blasa við. Þann
'hæfileika hef ég líka ræktað, sam-
anber þætti okkar Matthildinga,
Þórarins og Hrafns.
Það er orðum aukið að ég sé
mjög klókur. Það er vafasamt þeg-
ar menn ætla að vera yfir sig klók-
ir. Ég hef séð suma stjórnmála-
menn reyna þetta og fara flatt á
því. Þeir hafa búið til slík plön,
sextugur ef hún ætti að koma út yf-
irleitt. En þeir höfðu aðra skoðun
og virðast hafa haft rétt fyrir sér.
Bókin varð nærri þúsund síður. Ég
hef ekki séð hana en heyrt að þar
séu stórmerkilegar og skemmtileg-
ar greinar."
- Svona að lokum, Davíð.
Hlakkarðu til að vakna upp á
sunnudagsmorgun, kominn þá á
sextugsaldurinn?
„Já, ég geri það. Vona að ég fái
að sofa út. Oftast nær vekur Tanni
mig um áttaleytið en þegar maður
segir „sunnudagur" þá fer hann
aftur og leggur sig.
Ég vona að þetta geti orðið góð-
ur áratugur. Maður veit reyndar
ekkert hvað maður lifir lengi. Það
er nú ekki langlífi karla sem að
mér standa. Annar afi minn varð
56 ára, hinn 59 ára og faðir minn 63
ára. Maður veit aldrei hvað maður
hefur þannig að það er um að gera
að njóta hvers dags.“
-bjb