Dagblaðið Vísir - DV - 25.03.1998, Blaðsíða 4

4
MIÐVIKUDAGUR 25. MARS 1998
Préttir
Krókabátar gulls Igildi og sveitarfélög 1 nauðvörn:
Barist um gullbáta
Bæjarstjórn ísafjarðarbæjar vill ganga inn f kaupsamning
að Unni ÍS sem seld var á 22 milljónir króna í desember.
Nú er talið að báturinn myndi seljast á tæplega 40 milljón-
ir króna. Myndir Skerpla
Hér má sjá einn dýrasta krókabát sem rær við íslands-
strendur. Hrönn ÍS er ekki til sölu en myndi kosta um 140
milljónir króna.
Krókabátar hafa allt aö tífaldast í
verði eins og DV greindi frá í gær.
Eftir að opnað var fyrir bátana inn
i kvótakerfið hafa einstakir
triilukarlar auðgast um milljóna-
tugi. Dýrustu bátamir kosta nú,
miðað viö 480 króna gangverð á
þorskígildi, um 140 milljónir króna.
Þannig má taka dæmi um Hrönn ÍS
á Suðureyri sem er með tæplega 253
þorskígildistonna kvóta. Hrönn er
að vísu ekki til sölu en verðmæti
hennar er fast að 140 milijónum
króna ef litið er til markaösverðs á
bátum og veiðiheimildum.
Barist um bát
Nýlega var krókabáturinn Unnur
ÍS, 5 tonna plastbátur, seldur frá
Þingeyri. Báturinn var í desember
sl. seldur á 22 milljónir króna með
tæplega 60 þorskígildistonnum.
Fiskfang hf. í Hafnarfirði keypti
bátinn en bæjarráð ísafjarðarbæjar
hafnaði því að neyta forkaupsréttar.
„Þetta verð heldur ekki vatni,“
segir Arthur Bogason, formaður
Landssambands smábátaeigenda,
um þá sprengingu sem orðið hef-
ur I verði smábáta sem ganga nú
á milfjónatugi sumir hvetjir.
Arthur hefur um árabil for-
dæmt kerfi sægreifanna og það
brask sem átt hefur sér staö með
aflaheimildir. Hann hefur líkt
aflamarkskerfinu við iligresi í
skrúðgaröi sjávarútvegsins sem
þurfi að slíta upp og efla þannig
siðferði innan greinarinnar.
Hann segir uppsprengt kvótaverð
ekki halda til lengdar.
„Þetta verð miöar alltof mikið
við ríkjandi kringumstæður.
Menn hafa verið aö fiska alveg
Það sýnir sprenginguna sem er að
ganga yfir í verði krókabátanna að
nú er talið að sami bátur með
sömu veiöiheimildum myndi selj-
ast á allt að 40 milljónum króna.
Nú hefur bæjarstjórn ísafjarðar-
ótrúlega mikiö og sumir eru meö
að meðaltali 5 og 6 tonn 1 róðri.
Ég hef lúmskan grun um að þetta
sé fiskiríið sem menn miða við í
áætlunum sínum í dag. Ég er
hræddur um að þegar aflabrögð
verða með eðlilegum hætti þá fari
menn aðeins að rakna úr rotinu
og gera sér raunverulegar hug-
myndir um kvótaverð."
„Hvað þaö varöar að reyta upp
illgresi þá get ég sagt að mér líð-
ur mun betur að vita af þessu
inni í smábátageiranum. Viö
erum með kerfi í gangi sem ekki
fæst hnikað til eins og sakir
standa. Meðan viö sitjum uppi
með þetta kerfi þá hef ég greint á
milli þess að vera á möti því og
bæjar ómerkt
ákvörðun bæj-
arráðs og
krefst þess að
ganga inn í
samninginn á
grundvelli for-
kaupsréttar-
ákvæða í lög-
uni. Hagsmun-
ir þeirra sem
knýja á bæinn
um að neyta
forkaupsrétt-
arins liggja
því í þeim 18
milljónum
króna sem
þarna ber í
milli auk þess að ná þeim veiði-
heimildum sem bátnum fylgja.
Umræddur bátur liggur þó ekki á
lausu því eigendur Fiskfangs
brugðust við ásókn bæjarins með
því að stofna til hlutafélags um
Arthur Bogason.
reksturinn á
Suðureyri
sem er í ísa-
fjarðarbæ eins
og Þingeyri. í
lögum um
stjórn fisk-
veiða segir að
bæjarstjórn
eigi forkaups-
rétt að skipum
og kvótum
sem seld eru
úr viðkom-
andi byggðar-
lögum. Þetta
ákvæði var á
sínum tíma
sett til að
tryggja að byggðarlög þyrftu ekki
að sjá á eftir skipum og kvótum
varnarlaus. Ákvæðið hefur þó
reynst haldlítið því kaupendur úr
öðrum héruðum hafa einfaldlega
fært fyrirtæki sin á þá staði sem
hvemig hægt er að gera vistina
bærilegri meðan þeir eru á annað
borð tnnan þess. Ef ég yrði gerð-
ur að sjávarútvegsráðherra í einn
dag, sem ég á síst von á, yröi þaö
mitt fyrsta verk að morgni fyrsta
dags að afnema kvótakerfið," seg-
ir Arthur.
„Ég verð einfaldlega aö sætta
mig viö það umhverfi sem ég er
að vinna meö umbjóðendur mína
í. Það er því miöur staðreynd að
þorskveiðiheimildir þessara báta
hafa verið skomar niörn- í ekki
neitt. Eitt af því sem þeir gátu
bjargað sér á var þetta framsal og
þá ætla ég ekki að stuðla að því
að það verði frá þeim tekið,“ seg-
ir Arthur. -rt
bátamir eru með lögheimili. Síðan
hafa fyrirtækin verið færð á
heimaslóðir aftur þar sem ekkert
bannar að fyrirtæki flytjist milli
landshluta.
Sægreifar áhugalausir
Fram að þessu hafa sveitarfélög
ekki þurft að hafa miklar áhyggjur
af sölu krókabáta þar sem verðlag
þeirra hefur verið hóflegt og veiði-
heimildir voru til skamms tíma
fólgnar í óffamseljanlegum kvóta
eða dagafjölda sem þeir máttu sækja
sjó. Einyrkjar rém síðan bátunum
og gömlu sægreifamir höföu engan
áhuga á atvinnutækjunum. Þetta er
nú orðið gjörbreytt eftir að eigendur
þessara báta mega kaupa og selja
kvóta að vild innan síns kerfis og að
auki færa til sín veiðiheimildir úr
gamla kvótakerfinu. Nokkur stór-
fyrirtæki hafa því tekið viðbragö og
kaupa alla þá báta sem bjóðast.
Þannig hefur Stakkavík hf., saltfisk-
verkun á Suðumesjum, á nokkrum
misserum keypt á þriðja tug króka-
báta og stórhagnast á miðað við
stöðuna í dag. Forsvarsmenn sveit-
arfélaga sem alla afkomu sína hafa
byggt á rekstri þessara báta era nú
að vakna upp við vondan draum og
það rennur upp fyrir þeim að þeir
þurfa að taka enn eina orrastu til að
verja lífsafkomuna. Nú er á mörg-
um vígstöðvum barist um gullbát-
ana sem fyrir örfáum árum vora
homreka í íslenskri útgerð. -rt
Smábátar kosta milljónatugi:
Verð sem heldur ekki vatni
- segir Arthur Bogason, formaður smábátaeigenda
Dagfari
Trillur á markaðsverði
Þar kom að því. Trillumar eru
loksins metnar að verðleikum.
Sérstaklega ef þær eru ónýtar.
DV skýrir frá því í gær að trilla
frá Húsavík, sem legið hefur í
höfninni fyrir norðan eftir að
hafa sokkið og eyðilagst, hefur nú
verið seld fyrir áttatíu og þrjár
milljónir takk fyrir. Og nú ganga
sams konar trillur og smábátar út
eins og heitar lummur. Það hefur
oröið verðsprenging og sjáifsagt
eiga einhverjir eftir að hneyksl-
ast á þessu markaðsverði og tala
um sægreifa og kvótabrask.
Þessi verðsprenging er hins
vegar engin tilviljun. Hún dettur
ekki af himni ofan. Hún er afleið-
ing og árangur þaulhugsaðra
lagabreytinga og ríkisstjórnar-
ákvarðana meö tilstyrk þing-
manna og annarra ráöamanna
þjóðarinnar.
Auðvitað kom að því að
trillukarlar kæmust inn í kerfið
góöa sem kennt er við kvóta-
braskið. Það var engin hemja að
hafa þá út undan og láta skip og
togara ganga kaupum og sölum
fyrir milljónir og tugmilljónir og
hundruð milljóna meðan karla-
greyin með trillumar fengu ekk-
ert. Það var engin sanngimi í
þessu kerfi og trillukarlamir hafa
kvartað lengi og órettlætið hefur
blasað við og trillubátar voru
einskisvirði þegar þeir voru orðn-
ir ónothæfir.
Þetta gekk ekki öllu lengur.
Triflukarlar eiga sína kröfu í
kvótann og þeir eiga að geta
grætt á kvótabraskinu eins og
aðrir og þeir áttu að hafa leyfi til
að selja sína báta þegar þeir voru
ekki til brúks og lágu ónýtir í
höfn.
Braskið verður að ganga jafnt
yfir alla. Jafnræði verður að ríkja
í stéttinni. Jafnaðarmenn sáu
þetta og sjálfstæðismenn sáu
þetta, enda trillukarlar gangandi
og lifandi persónugervingar
einkaframtaksins og sjálfsbjarg-
arviðleitninnar og auðvitað styð-
ur Sjálfstæðisflokkurinn hverja
þá kerfisbreytingu sem gerir smá-
bátaeigendum kleift að græða á
því að útgerðin gengur ekki leng-
ur af því að báturinn er ónýtur.
Sokkinn.
Úr því menn eru á annað borð
búnir að innleiða kaup og sölu á
kvótum og löggjafarvaldið og
framkvæmdavaldið styðja þessa
stefnu að menn geti selt það sem
þeir eiga í sjónum og til að nýta
óveidda kvóta og til að gera smá-
bátaeigendur sjálfbjarga og full-
gilda á markaðnum, þá er það í
anda markaðshyggjunnar og hins
frjálsa framtaks að menn geti selt
sína báta og sinn kvóta á því
veröi sem gengur.
Að því leyti era stjórnmálaöflin
sjálfum sér samkvæm og sam-
ræming í kjörum útgerðarmanna
og allt er þetta sprottið af þeirri
eðlilegu forsendu að enginn getur
veitt fiskinn í sjónum nema þeir
sem eiga kvóta og enginn getur
átt kvóta sem ekki getur veitt.
Ergó: ef bátur sekkur kemst út-
gerðin á réttan kjöl og kvótinn í
réttar hendur þeirra sem hafa
efni á að kaupa kvóta, því þeir
geta afltaf selt hann aftur þegar
næsti bátur sekkur eða úreldist.
Og vitaskuld skiptir ekki máli
hvort hér er um að ræða togskip
eða trillubát. Allir hafa einhvern
tímann veitt og þeir sem ein-
hvern tímann hafa veitt eiga
kvótann, hvort sem þeir veiða
hann seinna eða ekki. Út á það
gengur systemið. Út á það gengur
réttlætið. Þjóðin verður að skilja
þýðingu þess að það er ekki sama
hvort maður á bát eða maður á
ekki bát.
Dagfari