Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.1998, Blaðsíða 12

Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.1998, Blaðsíða 12
12 ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚNÍ 1998 DV Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. Stjðrnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaóaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVlK, SÍMI: 550 5000 FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999 GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777 Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/ Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.ls Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605 Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF. Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk. DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Fróðlegt sukk Bönd Landsbankamálsins hafa borizt aö bankaráðinu síðan lögmaður á þess vegum hvítþvoði bankastjórana og taldi eðlilegt að milda þeim starfslokin með fullum launum og fríðindum í átta mánuði, það er tuttugu miUj- óna króna verðlaunaveitingu af hálfu bankans. Svo margir aðilar eru orðnir flæktir í Landsbankamál- ið, að nauðsynlegt er, að Alþingi skipi rannsóknamefnd til að skilgreina flækjuna. Slíkar nefndir þykja sjálfsagð- ar í lýðræðisríkjum beggja vegna Atlantshafsins, þótt hér telji skelfdir ráðherrar þær ógnun við lýðræðið. AHs engar málefnaforsendur eru að baki æsingi for- sætis- og utanríkisráðherra á Alþingi vegna tillagna um rannsóknamefnd. í nágrannalöndum okkar eru slíkar nefndir taldar efla lýðræði með því að styrkja eftirlits- hlutverk þjóðþingsins, sem hér á landi er afar veikt. Ekki bætir úr skák, að eftirlit af hálfu Ríkisendurskoð- unar hefur reynzt takmarkað. Komið hefur í ljós, að Rík- isendurskoðandi er einn af strákunum og hefur verið önnum kafinn við að útvega sér sjálfum einkatekjur hjá fyrirtækjum, sem em undir eftirliti stofnunar hans. Laxavandræði hafa leynzt víðar í ríkisbönkunum og rangar upplýsingar víðar verið gefnar. Búnaðarbankinn er að minnsta kosti að nokkm leyti í sömu súpu og Landsbankinn, sem kemur á óvart, því hingað til hefur hann verið talinn betur og hóflegar rekinn banki. Rannsóknamefnd Alþingis gæti meðal annars reynt að finna, hve víðtæk sé spilling, sem felst annars vegar í óhóflegri sjálftöku stjómenda á fríðindum sér til handa og í röngum upplýsingum þeirra um málin, þegar þeir em orðnir hræddir um, að böndin berist að sér. Lindarmálið hefur leitt í ljós, að sumir ráðherrar vissu um það í smáatriðum fyrir nokkrum árum, en bankaráð- herrann vissi svo lítið á sama tíma, að hann svaraði fýr- irspum á Alþingi á þann veg, að ætla mætti að ekkert sérstakt hefði verið athugavert við það fyrirtæki. Núverandi bankaráðherra virtist ekki vita um sukkið í Lind, þegar hann var spurður um það á Alþingi. Hann virtist ekki heldur vita um laxasukk Landsbankans, þótt hann hefði verið í laxveiði með einum bankastjóranum á kostnað bankans. Hann virðist meðvitundarlaus. Rannsóknarnefnd Alþingis gæti meðal annars reynt að flnna, hve mikið sé um, að gælustrákar á vegum stjóm- málaflokka séu að sukka með fé almennings í skjóli meðvitundarleysis og hvort núverandi bankaráðherra sé starfhæfur, ef hann er árum saman meðvitundarlaus. í Landsbanka- og Lindarmálum hefur farið mikið fyr- ir meðvitundarleysi ráðamanna. Fyrrverandi formaður banakaráðs Landsbankans reyndist hafa verið meðvit- undarlaus á vikulegum fundum í sjö ár með bankastjór- ununum, rétt eins og hann væri bankaráðherra. Öll málin, sem drepið hefur verið á hér að ofan, hverfa í skuggann fyrir því almenna vandamáli, að opinberir bankar og sjóðir hafa á þessum áratug tapað tugum millj- arða króna af almannafé í útlánasukki, meðal annars til gæludýra á vegum stjórnmálaflokka. Samanlagt eru mál þessi þannig vaxin, að linur ríkis- endurskoðandi kemst hæglega að raun um, að farið hafi verið eftir bókhaldslögumog ríkissaksóknari kemst hæg- lega að raun um, að engin lög hafi verið brotin. Þess vegna þarf Alþingi að skipa rannsóknarnefnd. Nefndin ætti að reyna að finna, hvemig sukk og spilling gátu þrifizt í bákninu og hvemig koma megi í veg fyrir, að slíkt endurtaki sig í náinni framtíð. Jónas Kristjánsson „Sá sem bor&ar meira en hann brennir veröur undantekningarlitiö feitur." Fagurt er hold fjarri beini OSita er orðin eitt af mestu heil- brigðisvandamálum í hinum vest- ræna heimi. Þessa staðhæfingu heyrði kjallarahöfundur utan að sér í miðri kosningabaráttunni. Fullyrðingin féll niður á þriðja meðvitundarplanið í heilanum en stakk upp kollinum aftur þegar Orlan kom á listahátíð og prédik- aði öðruvísileikann. í boðskap hennar fólst grundvallarspummg sem hljóðar svo: hversvegna má ég ekki vera öðruvísi? Fitueyðingariðnaðurinn Hve stórt er stórt heilbrigðis- vandamál? Er offita t.a.m. stærra heilbrigðisvandamál en ófeiti? Eða stærra en eiturlyfjavandinn, að meðtöldum ofdrykkju og reyking- um? Verða fleiri heilsulausir af offitu en íþróttaiðkunum, eða um- ferðarslysum? Hvar í röðinni á forgangslistanum er offita? Svo er það matið. Hvað er OFfita? Fyrir rúmu ári dvaldi ég um tíma á Heilsustofnun NLFÍ i Hveragerði. Mestur hluti dvalar- gesta var haml- aður á einhvem hátt en einn hópur skar sig nokkuð úr. í honum var til- tölulega ungt fólk, mest konur. Þetta fólk var vel í skinn komið, það puðaði daglangt í tækjum staðarins, synti meira og fór í lengri og hraðari gönguferðir en flestir aðrir gestir. Var i einu orði sagt eldhresst. Meðan ég dvaldi á hinum heilsuvæna stað gat ég ekki merkt neinar áberandi breytingar á ein- staklingum í þessum hressa hópi en sem heild vandist hópurinn vel og ekki var laust við að sú hugsun læddist að hvort þetta velískinn- komna fallega fólk ætti ekki bara að vera svona. Líklega er fitueyð ingariðnaðurinn nú einn ábata- vænlegasti atvinnu- vegur i hinum vest- ræna heimi. Meðan árangur- inn er ekki meiri er allt útlit fyrir að hann eigi eftir skapa ómældum fjölda fólks atvinnu. Það gerir hann með því að framleiða fjölda gagnlausra andfitu- lyfja, láta offeita sveitast blóðinu við að reyna að brenna ofurlitlu af offitunni, reyna að greiða úr sálarflækjum hinna offeitu, allt niður í börn í leikskólum, og svo eru auðvitað læknamir sem finna fjölda arð- vænlegra sjúkdóma í og undir spiklaginu. Allt meö litlum ár- angri. Erfðin breytast Frá því að maðurinn reis upp á tvo fætur fyrir nálægt 150 öldum hefur fæðuöflun verið meginvið- fangsefni hans. Það er ekki mjög langt síðan hann varð að leggja sér til munns nánast allt sem í kjaft varö komið. Því varð hann að alætu en auk þess bjó náttúran þannig um hnútana af visku sinni að ef hann bjó við allsnægtir um tíma safnaði hann forðanæringu, í formi fitu, sem nýttist á tímum skorts. Þegar dýrategund býr við allsnægtir að jafii- aði verða flestir ein- staklingar tegundarinn- ar feitir og því meira sem fæðumagnið er fram yfír þörf, þeirn mun feitari verða þeir. Lifiiaðarhættir Vestur- landabúa stuðla að oflitu og þróunin, með stöðugt minnkandi lik- amlegri áreynslu og stöðugt vaxandi að- gengi að fæðu, ýtir und- ir þessa þróun. Að öðru jöfnu bendir ríkulegt holdafar á ríkulega lifii- aðarhætti og hlýtur því, þegar á heildina er lit- ið, að teljast af hinu góða. Þetta vissu forfeður okkar sem sömdu titil þessarar greinar í fúllri sátt við hið fagra hold. Erfðir breytast með tvennum hætti, með hægfara þróun eða stökkbreytingum. Við erfðum fitu- söfnunareiginleikann frá forfeðrum okkar og hann hefur ekki breyst í árþúsundir. Fitueyðingariðnaður- inn breytir þar engu. Sá sem borðar meira en hann brennir verður und- antekningarlítið feitur. Er þá ekki rétt að leita að ofíitugenunum og reyna að skipta á þeim og megurð- argenum? Ef við gerum það er hugs- anlegt að ofíitugenunum fylgi ein- hverjir eiginleikar sem við viljum ekki missa og svo tapast með þeim hæfileikinn til að safna forðanær- ingu í mögrum árum. Tiilaga mín er að við lítum á fit- una sem jákvætt heilbrigðisvanda- mál sem eðlilegast er að hver ein- staklingur glími við sjálfúr, án íhlut- unar heilbrigðisyfirvalda. Yfirvöld geta þá snúið sér að brýnni við- fangsefiium eins og að forða æsku landsins frá skaðlegustu meindýr- um nútímans, eiturlyfjasölunum, sem sagðir eru ganga lausir á lóðum grunnskólanna. Ámi Bjömsson „Tillaga mín er að v/ð lítum á fít- una sem jákvætt heilbrigðis- vandamál sem eðlilegast er að hver einstaklingur glími við sjálf■ ur, án íhlutunar heilbrigðisyfir- valda.u Kjallarinn Árni Björnsson læknir Skoðanir annarra Rökin og almenningur „Það má auðveldlega finna of mörg dæmi þess að stjómmálamenn hafi látið undir höfuð leggjast að rökræða við umbjóðendur sina. ... Skynsamlegar samræður stjómmálamanna og almennings hvíla vissulega á þeim mikilvæga grunni að síðamefndi hópurinn sé vel upplýstur um gang mála og geti fylgst með þróun þeirra. Þar er þáttur fjölmiðla lyk- ilatriði. En stjómmálamenn og fjölmiölar eru ekki einir um að bera hér ábyrgð. Það gerir almenningur líka.“ Hanna Katrín Friðriksen í Lesbók Mbl. 13. júni. Keikó og önnur sjávardýr „Meira er fiallað um háhyminginn Keikó á tveim dögum en um hvalveiðibannið á heilu ári. ... Uppi era miklar kröfur um að banna eigi fískveiðar og þótt þær kunni að hljóma hjárómareins og er kemur að því að taka verður þær alvarlega eins og farið er að vara við. ... Það er áreiðanlega náttúravænna að veiða hval og nýta en að fara eins hraksmánarlega með öflugt sjávarspendýr eins og háhyrninginn Keikó hefúr orðið að þola.“ Oddur Ólafsson í Degi 13. júní. Siðblindan til hliðar „Allur þorri fólks hefur þroskaða siðgæðisvitund og samvisku og finnur til samviskubits ef það gerir eitthvað rangt. Hvatimar era þó ágengar undir niðri og stundum sefur sigæðisvörðurinn á verðinum. Þá er mörgum hætt við breyskleika. Kynlíf, peningar og völd er það sem flestum hættir til að falla fyrir. ... Oftast er um tímabundna siðblindu að ræða þegar menn ganga á rétt náunga síns eða brjóta viðteknar reglur og siðalögmál samfélagsins. En veiti þessi hegðun nægilega umbun til lengri tíma, „borgi sig“, er hætt við að hún festist í sessi og siðgæðisvitund- inni sé ýtt til hliðar." Gylfi Ásmundsson í Mbl. 13. júní.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.