Dagblaðið Vísir - DV - 20.06.1998, Síða 22

LAUGARDAGUR 20. JÚNÍ 1998 UV
22 %sakamá!
*★*------
Pólsku hjónin og flóttamennimir
Komela og Joseph Ploch höföu lifað
af hörmungar og langan flótta í síð-
ari heimsstyrjöldinni, og að henni
lokinni gátu þau sest að á Englandi
og tekið upp eölilega lifnaðarhætti.
Komela þakkaði fyrir að þurfa ekki
oftar að óttast grimmilega meðferð
varða í fangabúðum í Síberíu, þar
sem hún hafði daglega orðið að þola
að hún og aðrir fangar væm leiknir
illa. Og Joseph þakkaði fyrir að
þurfa ekki aö berjast við nasista
framar eða vera innilokaður í
fangabúðum. Nú var kominn friður
og með aðstoð Rauða krossins höfðu
þau hjón fúndið hvort annað í ísra-
el.
Hamingjusöm í fjögur ár
Þau Kornela og Joseph vom frá
Nizankowice, litlum bæ nærri
landamæmm Póllands og Úkraínu.
Joseph, sem var tuttugu og fimm
ára og kenndi mannkynssögu,
kvæntist Komelu sem var fjórum
árum yngri. Það var árið 1935.
Þremur ámm síðar eignuðust þau
dóttur og hamingjan virtist blasa
við þeim, en þegar dóttirin var eins
árs gerðu Þjóðverjar innrás í Pól-
land.
Joseph var kallaður í herinn.
Hann varð liðsforingi og stóð sig
svo vel að hann fékk orðu fyrir hug-
rekki. En svo gerðu Rússar innrás í
austurhluta Póllands og gerðu hann
aö hluta Sovétríkjanna. Rétt á eftir
var Komela lýst „óvinur þjóðarinn-
ar“ af því að hún taldist til miðstétt-
arinnar.
Með dóttur sína á handleggnum
var hún dregin út af heimilinu og
sett um borð í lest sem fara skyldi
til Síberíu. Þar sem hún stóð við
lestargluggann og veifaði tU systur
sinnar, Emilíu, tók hún skyndilega
ákvörðun. Hún kastaöi litlu stúlk-
unni í hendur systur sinnar og
augnabliki síðar rann lestin út af
stöðinni.
III meðferð
Þegar í fangabúðirnar í Síberíu
kom var Komela barin hvað eftir
annað, ekki síst þar sem hún var
gift pólskum liðsforingja. En eftir að
hafa sætt þessari meðferð í tvö ár
hjálpaði prestur henni tU að flýja.
Ásamt öðm flóttafólki, ættuðu frá
Austur-Evrópu, tókst henni að kom-
ast aUa leið tU ísraels. Þá var kom-
ið fram á árið 1942. Þar hitti hún
svo mann sinn.aö stríðinu loknu.
Eftir að hafa dvalist um hrið i
ísrael ákváðu þau hjón aö halda til
Englands. Og í febrúar 1948 kom
Komela þangað og var vísað í sér-
stakar búðir fyrir Pólverja. Þær
vom nærri Sussex. Árið eftir kom
Joseph tU Englands.
Fyrsta heimUi þeirra var tveggja
herbergja íbúð í vesturhluta
London. Kornela fékk vinnu í
ítölsku fatafyrirtæki í New Bond
Street, en Joseph fékk sér vinnu i
bakaríi meðan hann lærði húsa-
teikningar tU að geta fengið sér
starf i byggingafyrirtæki.
Með tíð og tíma batnaði hagur
þeirra og þau keyptu sér hús.
Skömmu síðar hætti Komela að
vinna og gerðist húsmóðir.
Spádómurinn
Það eina sem skyggði á hamingju
þeirra hjóna var aðskilnaðurinn við
dóttur þeirra, Alinu. Hún hafði gifst
Rússa, en foreldmm hennar fannst
þeir ímynd þeirra hörmunga og Ulu
meðferðar sem þeir höfðu mátt þola
eftir að stríðið byrjaöi.
Árið 1971 kom Alina tU London
með hinum rússneska eiginmanni
sínum, en sá fundur varð foreldram
og dóttur tU lítUlar gleði og hittust
þau ekki eftir þetta.
Kornela og Joseph Ploch.
En lífið hélt áfram og af og tU
hittu þau hjón landa sína, gamalt
flóttafólk sem var komið á efri ár.
Þá fóm þau líka stundum í laut-
arferðir út fyrir London. Og þaö
var einmitt á einni slíkri ferð
nærri Greenvich að þau settust
við hlið konu sem reyndist vera
frá Austur-Evrópu eins og þau.
Hún var greinUega sígauni, og
þau fóm að ræða saman. Skyndi-
lega tók sígaunakonan hönd
Komelu, leit í lófa hennar og
hristi svo höfuðuð. „Treystið ekki
þeim sem virðast standa ykkur
nærri,“ sagði hún. Svo varð hún
þögul, stóð á fætur og gekk burt.
Komela var áttatíu og eins árs og
Joseph áttatíu og sex ára er þetta
gerðist.
Hættuleg kynni
Komela vissi ekki hvaö konan
gat átt viö. Joseph lét þau orð
faUa að líklega væri hún bara
gömul kona sem væri farið að
forlast. En það átti eftir að sýna
sig að sígaunakonunni var aUs
ekki farið að forlast, heldur þvert
á móti.
Aðfaranótt 22. júní 1996 barði
dauðinn að dyrum hjá þeim
Plochs-hjónum. Hann birtist í
gervi þriggja ungra Pólverja, Ro-
berts Maczka, sem var tvítugur,
Mariusz Maczka, sem var tuttugu
og tveggja ára, og Rafals Gut-
arewicz, sem var tuttugu og fjög-
urra ára.
Bræðumir Robert og Mariusz
Marta Michon.
höfðu komið til London rúmu ári
áður. Þeir voru sígaunar frá aust-
urhluta Póliands. Mariusz lét sem
hann væri að læra hagfræði við
pólskan háskóla, en Robert gaf
sig út fyrir að stunda áhuga-
mannahnefaleika. En þeir sem
þekktu þá vel vissu að þeir höfðu
andúð á því að vinna og sögðu
slíkt aðeins fýrir fávita.
í London kynntust þeir Rafal,
sem hugðist verða konsertpí-
anisti. Hnan hafði fiúið frá Pól-
landi til að komast hjá herþjón-
ustu og vann nú á hóteli. Þar út-
vegaði hann bræörunum starf við
hreingerningar og á barnum.
Saman tóku þeir svo á leigu litla
íbúð.
Orðrómurinn
Eftir að hafa búið saman um
hríð barst þremenningunum til
eyma að gömul pólsk hjón, Korn-
ela og Joseph Ploch, geymdu háa
fjárappnæð á heimili sínu. Og
kvöld eitt réðust þeir til inngöngu
hjá þeim. Komela sat í stofunni,
en hafði rétt tíma til að standa á
fætur áður en hún var slegin í
gólfið og sparkað var í höfuð
henni. Joseph náði heldur ekki
að grípa til neinna ráða. Peysu
var skellt yfir höfuð hans svo
hann gæti ekki séð árásarmenn-
ina, en síðan vora þau hjón bund-
in á höndum og fótum og kefluð.
Þá var þeim skipað að segja hvar
þau geymdu skartgripi og lausa-
fé.
Mariusz og Robert Maczka og Rafal Gutarewicz.
Ræningjunum þremur tókst að
finna 10.000 pund, jafnvirði rúmlega
milljónar króna, í seðlum og skart-
gripi Kornelíu. Svo fóm þeir, en
skildu gömlu hjónin eftir til að
kafna. Þau höfðu hins vegar ekki
sagt frá því að í kartöflupokum i
kjallaranum væri fjóram sinnum
hærri upphæð í seðlum en ræningj-
amir komust yfir.
Nágrannar undrast
Heil vika leið án þess að nokkruð
sæist til Plochs-hjónanna. Þá fór
fólk í næstu húsum að undrast um
þau og gerði lögreglunni aðvart.
Hún fór inn í húsið og kom að hjón-
unum látnum.
Tæknideildarmenn fundu fáar
vísbendingar sem líklegar voru til
þess að leiða í ljós hverjir bæru
ábyrgðina. Og hefði ekki tuttugu og
eins árs gömul stúlka talið það
skyldu sína að gera sitt til að koma
ábyrgð yfir þá seku kynni málið að
vera óleyst.
Marta Michon var vinkona Rafals
Gutarewicz og gerði hreint á hótel-
inu sem hann vann á. Hún hafði
heyrt þá þremenninga tala um
margt, og hafði sérstaklega lagt eyr-
un við því sem þeir höfðu rætt sín á
milli síðustu dagana. Morðið á
pólsku hjónunum veu fréttaefni og
því umræðuefhi, en einmitt dagana
eftir það höfðu þremenningarnir
farið aö kaupa sér ný fót, úr og dýr-
an rakspíra. Marta hélt til lögregl-
unnar.
Málið upplýst
„I fyrstu vildi ég ekki flækja mig
í þetta mál,“ sagði Marta þegar hún
lýsti grunsemdum sínum. „En svo
fór ég að hugsa að það hefði getað
verið móðir mín sem þeir heföu
myrt til að geta keypt sér gallabux-
ur og rakspíra."
Marta lagði líf sitt í hættu með
því að benda á þremenningana, en
ábending hennar varð til þess að
lögreglan handtók þá Robert, Mari-
usz og Rafal. Áður hafði Mörtu ver-
ið komið fyrir í athvarfi svo þeir
gætu ekki gert henni mein eða feng-
ið aðra til þess.
í júní í fyrra komu þeir Robert og
Mariusz Maczka fyrir Old Bailey
sakamálaréttinnn. Robert játaði á
sig bæði tvöfalt morð og rán, en
Maruisz játaði aöeins á sig rán. Báð-
ir vom sekir fundnir um að hafa af
gáleysi drepið Plochs-hjónin með
því að skilja þau eftir hjálparvana.
Báðir fengu þeir lífstíðardóma.
Rafal Gutarewicz var sýknaður af
morðákæranni. Hann kom hins veg-
ar aftur fyrir rétt í desember, þar
sem honum var gefið að sök að hafa
af gáleysi svipt Kornelu Ploch lifi og
rænt þau hjón. Hann var sýknaður
af manndrápsákærunni, en fékk ell-
efu ára fangelsisdóm fyrir ránið.
Mál Plochs-hjónanna vakti vera-
lega athygli. Kom þar ýmislegt til. í
fyrsta lagi var um að ræða fólk sem
hafði lifað af hörmungar síðara
stríðs, setið í fangabúðum af versta
tagi en tekist að flýja og komast á
endanum til Englands. Þar hefði
það ætíð unnið fyrir sér af dugnaði
og á heiðarlegan hátt. En engu að
síður hefðu þau hjón að lokum orð-
ið að láta í minni pokann fyrir ill-
mennum.
„Og hverjar voru mannleysurnar
sem urðu þeim að bana?“ var spurt.
Jú, ungir og fullfrískir menn sem
nutu þess að jámtjaldið var fallið og
þeim höfðu opnast tækifæri í hinum
frjálsa heimi. En hvernig nýttu þeir
sér þau? Jú, til afbrota af því „vinna
var fyrir fávita", svo notuð væru
þeirra eigin orð.
„Börðust menn í síðara stríði til
að svona menn gætu erft heiminn?"
var haft eftir eldri manni sem fylgd-
ist með réttarhöldunum.