Dagblaðið Vísir - DV - 01.10.1998, Side 10

10
lenmng
FIMMTUDAGUR 1. OKTÓBER 1998 DV
Ekki hægt að verða
leiður á Njálu
Kristján Jóhann Jónsson. Hann hefur nýlega gefið út bókina Lykilinn að
Njálu. DV-mynd Brynjar Gauti.
„Bókin mín
fjallar um það
hvemig nútíma-
maður getur nálg-
ast miðaldaverk á
borð við Njálu.
Fólki sem er ekki
vant að nálgast
efni af þessu tagi
Finnst stundum
persónur vera of
margar og at-
burðarás of flók-
in. Lyklinum að
Njálu er skipt upp í lestraráfanga og hver
sem er, sem langar til þess að lesa Njálu og
fmnst ef til vill að það sé svolítið óárenni-
legt, getur tekið fimm kafla fyrir í einu og
farið síðan í mína bók og fengið þræðina
sem eiga eftir að skipta máli fyrir söguna.“
Þetta segir Kristján Jóhann Jónsson en
hann hefur sent frá sér bókina Lykilinn að
Njálu sem bókaforlagið Vaka Helgafell gef-
ur út.
Kristján segir að þetta hafi allt æxlast
mjög einkennilega þegar hann er spurður
hver tildrögin hafi verið að bókinni. „Ég
hafði kennt Njálu sjö sinnum í röð í fram-
haldsskóla og stundum tvisvar á vetri. Svo
þurfti ég að skrifa lokaritgerð í kennslu-
fræðum og ákvað að skrifa um eitthvað
sem væri mér nærtækt. Því lá beinast við
að skrifa ritgerð um það hvernig ætti að
kenna Njálu vegna þess að ég hafði kennt
hana svo oft. Ég hafði óskaplega gaman af
því að skrifa ritgerðina og svo fór að henni
var breytt í bók.“
- Og hvernig heldurðu að nútímalesend-
um gangi? Nú var jafnvel talað um Njálu-
æði í vetur í tengslum við Njálunámskeið
Jóns Böðvarssonar.
„Jón Böðvarsson hefur vitaskuld lyft
grettistaki í því að kynna bókina fyrir
fólki og það er umtalsveröur áhugi til stað-
ar. Ég skal ekki segja um hvað veldur en mér hef-
ur oft fundist Njála hafa nokkurs konar Biblíu-
stöðu á íslandi. Hún er texti sem menn hafa viður-
kennt og það er fjöldi fólks sem les hana einu sinni
á ári eða lítur í hana með reglulegu millibili.
Njála er rit um fortíð okkar íslendinga og hverj-
ir við erum. Hún er hluti af sjálfsmynd þjóðarinn-
ar; því sem skilur okkur frá öðrum þjóðum og ger-
ir okkur jafnframt samkeppnishæf og sambærileg,
því bókin er eitt merkilegasta miðaldaverk í heimi.
Höfundur hennar heldur á undraverðan hátt utan
um sitt efni og það er alveg sama hvaða smáatriði
þú tekur, það skal vera einhver fótur fyrir því að
það er einmitt svona eins og það er.“
- Hefurðu komist að því hver höfundurinn er?
„Jón Karl Helgason segir að það hafi verið Ein-
ar Ólafur Sveinsson en ég ætla að halda því fram
að gamni mínu að það hafi verið allsendis óþekkt-
ur Benediktínusarmunkur sem skrifaði Njálu.
Benediktínusarreglan var munkaregla sem starf-
rækt var hér í nokkrum klaustrum á miðöldum.
Munkarnir höfðu meiri áhuga á sögu og alþýðleg-
um fróðleik heldur en tíðkaðist og báru
meiri virðingu fyrir þekkingu og skoð-
unum alþýðunnar. Þar er komin skýr-
ing á því hvernig höfundurinn getur
verið svona trúr frásögn sinni af heiðn-
um íslendingum, virt þá svo mikils í
frásögninni en jafnframt verið sanntrú-
aður. Verkið hefur tvo póla, annan
sannkristinn og áróðurslegan og hins
vegar dæmalausa virðingu og kurteisi
við heiðna menn og gerólíka hætti
þeirra. Tvísæið er eitt af því sem gerir
Njálu svo merkilega."
Kristján Jóhann segir að hingað til
hafi hann fengið mjög jákvæðar undir-
tektir við bókinni. Hann býst þó við að
einhverjir hafi sitt að segja um túlkan-
ir hans á einstökum atriðum, því fjöl-
margir hafa þaullesið verkið og telja sig
vita algerlega hvernig á að skilja það og
hvernig á að fjalla um það. Þegar Krist-
ján er spurður hvort fólk sé almennt
viðkvæmt fyrir túlkunum á þessari
hjartfólgnu bók segist hann hafa lítið
orðið var við það. Staðan sé miklu
fremur sú að menn hafi áhuga á því að
lesa og skilja verkið. Þjóðernisvið-
kvæmnin sem alltaf fylgdi lestri á Njálu
sé greinilega að hverfa.
- Þú ert að gera bókina aðgengilega
fyrir alla. Heldurðu að nútíma íslend-
ingurinn hræðist fornar bókmenntir?
„Ég get auðvitað ekki svarað fyrir
alla en ég hef oft hitt fólk sem hefur
sagt við mig að það langi og hafi reynt
en fundist flækjurnar vera of miklar í
upphafi. Bókin mín á að leysa úr þeim
vanda og þar að auki er í henni nýr
lestur á Njálu. Sett fram ný tilgáta um
tilurð þessa verks og hvernig það er
hugsað en það er fyrst og fremst gert
með því að greina tilgang höfundarins.
Það er líka vitað mál að öll bókmennta-
verk verða fyrst til þegar lesandi mynd-
ar sér skoðun á þeim. Ég er einfaldlega að blanda
mér í þann leik.“
- Er ekki hægt að fá leið á Njálu?
„Nei það er eitthvað merkilegt við Njálu sem
gerir það að verkum að maður getur orðið leiður á
flestu öðru en henni. Ef maður byrjar að lesa í al-
vöru er eins og maður sogist inn í verk sem engan
endi hefur. Það er svo margvísleg merking í því og
það er svo einkennilega samsett og skemmtilegt að
alltaf er hægt að uppgötva eitthvað nýtt,“ segir
Kristján að lokum.
LYKII..I.1NN AÐ
NTÁLU
0
Listaklúbburinn í haust
Listaklúhbur Leikhússkjallarans,
undir dyggri stjóm Sigríðar Margrétar
Guðmundsdóttur, hefúr fyrir löngu fest
sig í sessi i menningarlífi höfuðborgar-
innar en hann tók til starfa í byrjun árs
1994 og á því flmm ára afmæli í vetur.
Nú hefur Sigríður Margrét snúið til
annarra starfa og Þóra Magnúsdóttir
tekið við framkvæmdastjórastöðunni.
Þóra er ekki alveg ókunnug meningar-
málmn því hún hefur staðið fyrir uppá-
komum á Seyðisfirði þar sem hún rak
gistihús og meðal annars var hún einn
skipuleggjenda dagskrárinnar Á seyði
sem vakti mikla lukku þar í sumar.
Listaklúhburinn tekur til starfa
mánudaginn 5. október og einhver upp-
ákoma verður síðan alla mánudaga í
vetur. Dagskrá haustsins hefur verið
kortlögð og þeir sem ríða á vaðið á
mánudaginn kemur eru Bandamenn,
sem lesa upp úr bréfasögunni Raf-
magnsmaðurinn - Nú birtir í býlunum
lágu, eftir Svejn. Einarsson, en bókin
kemur út nú í haust. Þetta er saga frá
fyrstu áratugum aldarinnar og segir frá
ungum bóndasyni sem vill læra til raf-
magns, kemst utan og verður rafmagns-
verkfræðingur í Berlín. Sögu hans og ferli er lýst
í bréfum milli hans og foreldra hans sem selja af
sér kotið svo hann geti lært.
Umsjón með verkinu hefur höfundurinn
Sveinn Einarsson, en Bandamenn skipa Ragn-
heiður Elfa Amardóttir, Þórunn Magnea Magn-
úsdóttir, Felix Bergsson, Jakob Þór Einarsson og
Fyrsta uppákoma vetrarins verður lestur Bandamanna á Rafmagns-
manninum - Nú birtir í býlunum lágu eftir Svein Einarsson. Hér eru
Bandamenn samankomnir við heimasnúrur Þórunnar Magneu Magnús-
dóttur.
stock, Tómas R. Einarsson og Ámi Heið-
ar Karlsson sem leika.
Þriðja mánudag haustsins standa
Konsertínur fyrir leiknum stuttum at-
riðum sem tengjast daglegu lífi. Inn í
þau spilar tónlist, skrautdans og óvænt-
ar uppákomur þar sem valinkunnir
listamenn koma í heimsókn. Konsertín-
urnar eru leikkonurnar Sigrún Sól
Ólafsdóttir og Katrín Þorkelsdóttir, en
af þeim sem leggja stúlkunum lið má
nefna Hilmi Snæ Guðnason og Auði
Haralds.
Næsta mánudag á eftir verður kynnt
nýtt verk Ragnars Amalds um Mikla-
bæjar-Solveigu, leikin verða atriði úr
verkinu, íjallað um þjóðsöguna að baki
þess og skyggnst i heimildir. Höfundur,
leikstjóri og hönnuður leikmyndar taka
þátt í umræðum um verkið.
Frakkar fá einnig sitt rúm í dagskrá
Listaklúbbsins því þann 2. nóvember
verður haídið franskt kvöld með tónlist,
ljóðlist -og léttum veitingum, þar sem
Sigurður Pálsson, Gerard Le Marques,
Karl Guðmundsson leikari og fleiri
skemmta með ýmsum uppákomum.
Þann 9. nóvember verður síðan kvöld-
Stefán Sturla Sigurjónsson.
Þann 12. október er komið að Ijóðskáldunum
okkar og djassistunum að leggja saman í eitt.
Skáldin Kristín Ómarsdóttir, Hallgrímur Helga-
son, Sveinbjöm I.Baldvinsson, Haraldur Jónsson
og Sjón lesa splunkuný ljóð og djassistar koma
fram á milli atriða. Það em þeir Mathías Hem-
stund með nokkrum listamönnum sem flytja Ljóð
í mæltu máli eftir Jaques Prévert við tónlist eftir
Joseph Kosma og fleiri.
Greinilega margt að gerast sem vert er að at-
huga því alltaf má bæta blómum á mánudags-
kvöld í skammdeginu.
Berlínarsögur úr
nutimanum
Tímarit Máls og menningar, 3.
hefti 1998, er komið út. Aöalefni þess
heftis ber yflrskriftina Berlínarsög-
ur úr nútímanum en það sam-
anstendur af sex nýjum smásögum
eftir jafnmarga höfunda sem eiga
það sameiginlegt að búa og starfa í
Berlín og sækja gjaman yrkisefni
sitt þangað. Þannig er reynt fyrir til-
stuðlan skáldskaparins að gefa inn-
sýn í hugarheim Berlínarbúa nútím-
ans en frá falli Berlínarmúrsins árið
1989 hefur giiðarleg gerjun átt sér
stað í menningar- og bókmenntalífl
Berlínar og í raun Þýskalands afts.
Arthúr Björgvin Bollason ritar inn-
gang um Berlín sem „stendur á
heimssögulegum krossgötum" og
kynnir baksvið sagnanna sem á eft-
ir koma.
Um Þýskaland snýst heftið að
miklu leyti en einnig er hlutur ís-
lenskra bókmennta drjúg-^
ur og af umfjöll-_
un um þær má
nefna viðtal
Gerðar Kristnýj-
ar við Svövu Jak-
obsdóttur. Tilefni
viötalsins er að nú
fyrir jólin kemur út
ritgerðasafnið
Skyggnst á bak við ský
eftir Svövu, þar sem
hún ræðir meðal annars skáldskap
Jónasar Hallgrímssonar og þau er-
indi Hávamála sem fjalla um rán
Óðins á skáldskaparmiðinum.
Einnig ræða þær Gerður lífshlaup
Svövu, rithöfundaferilinn og alvar-
f leg veikindi hennar sem hún hefur
nú sigrast á.
Af islensku efni má líka nefna
bráðskemmtilega grein eftir Þor-
stein Gylfason heimspeking þar sem
hann fjallar um póstmódernisma og
lýsir eigin skilningi á hugtakinu.
Eins og fleiri sem stungið hafa nið-
ur penna hina síðari mánuði er Þor-
steinn á móti skilgreiningum Krist-
jáns Kristjánssonar kollega sins á
hugtakinu og heldur því fram að
það sem Kristján segi um póst-
módernisma sé „augljóslega fráleitt"
en það sé ekki fyrr en eftir „heilar
tíu greinar af skömmum, upp-
hrópunarmerkjum, uppnefnum,
háðsglósum og stóryrðum að við
fáum í eftirmála greinaflokksins
langþráða skilgreiningu á þessu
voðalega fyrirbæri".
Alltaf gaman að skoðanaskiptum
skemmtflegra manna.
Leiklistarblaðið
Þriðja tölublað Leiklistarblaðsins
á þessu ári er komið út. Blaðið er
gefið út af Bandalagi íslenskra leik-
félaga en ritstjóri þess er Bjami
Guðmarsson.
f blaðinu kennir margra grasa.
Þar er meðal annars fjallað um leik-
Ustarhátíðina í Harstad sem er ein
helsta skrautfjöður áhugaleikfélaga
á Norðurlöndum. Verkið Sálir Jón-
anna ganga aftur í uppfærslu Hug-
leiks var sýnt þar í sumar við góðar
undirtektir en sem frægt er orðið þá
hló einn áhorfendanna svo dátt og
tók slík bakfoll að hann hlaut við
það skurð á enni. Spjallað__
er við Einar Rafn _
Haraldsson for-
mann BÍL þar
sem hann ræðir
samningaumleitan-
ir félagsins við Fé-
lag leikstjóra á ís-
landi en þær hafa ver-
| ið býsna oft á dagskrá
* á fundum bandalagsins.
Einnig er rætt er við Völu Þórs en
hún er eini leikstjórinn á íslandi
sem þekkir hóbelsverðlaunahöfúnd-
inn Dario Fo og hefur sitthvað fleira
til brunns að bera þó að hún þyki
ekkl mjög hlýðinn leikari.
Hefð er fyrir því hjá Leiklistar-
blaðinu að birta nýjan einþáttúng
sem fylgir hverju hefti og að þessu
sinni er einþáttungurinn eftir Guð-
mund Braga Kristjánsson frá Stykk-
ishólmi.