Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.1998, Qupperneq 31

www.simnet.is

m
wa
fmm
Si ms zmm
Léttu o^ur setja
Internetforrítin
í töluund þínn
Komdu með tölvuna þína tit okkar í nýja Þjónustuverió
Grensásvegi 3 og þú færð hana daginn eftir meó öllum
internetforritum uppsettum.
Sl^rédii þig \ símaHHlfiiTH
SÍMINNinternet
MANUDAGUR 12. OKTOBER 1998
Ummerki áður óþekktra dýrategunda finnast:
Ógnarstór
fjórfætt risaeðla
- þrammaði um Bólivíu fyrir nær 70 milljón árum
Vísindamaöur rannsakar 68 milljóna ára gömul fótspor risaeölutegundar
sem trítlaði um Kila Kila-svæðið í Bólivíu.
Bólivískir vísindamenn hafa til-
kynnt um enn eitt svæðið á bóli-
víska hálendinu þar sem finna má
fjölda risaeðlufótspora og steingerv-
inga. Þar á meðal eru fótspor
tveggja áður óþekktra risaeðluteg-
unda.
„Við getum staðfest að það eru
undarleg fótspor á mjög stóru svæði
sem kallast Kila Kila,“ segir David
Keremba, sem stjórnar risaeðlu-
rannsóknum á svæðinu. Ummerki
risaeðla á Kila Kila fundust fyrst
árið 1995 en Keremba hefur ekki
viljað tjá sig um niðurstöður rann-
sókna á svæðinu fyrr en að lokinni
mikilli rannsóknarvinnu.
Risavaxinn fjórfætlingur
Að hans mati eru hin áður
óþekktu fótspor merkilegasti fund-
urinn, þó vissulega sé athyglisvert
að rannsaka spor tegunda sem
menn höfðu áður vitað af. „Þarna
eru á ferðinni tvær tegundir fjórfæt-
linga,“ segir Keremba. „Annars veg-
ar er risavaxin fjórfætt eðla og hins
vegar önnur talsvert minni.“
Vísindamennimir telja hinn risa-
vaxna fjórfætling hafa verið allt að
20 metra að lengd, með mjaðma-
grind sem hefur verið um metri að
breidd.
Kila Kila er afskekkt fjallasvæöi í
2500 til 3000 km hæð yfir sjávarmáli
í um 650 km frá borginni La Paz.
Þar hafa fundist a.m.k. 50 staðir
með risaeðluummerkjum að undan-
fórnu. Á einum þessara staða hafa
fundist allt að 3000 fótspor sem
liggja í 250 slóðir og er hvergi í ver-
öldinni vitað um jafnmörg ummerki
risaeðla á jafnlitlu svæði.
Hubble-sjónaukinn sár lengra aftur í tímann:
Tólf milljarða ára gamalt Ijós
- frá stjörnuþokum á fyrstu mótunarstigum
Hubble-stjörnusjónaukinn hefur
sent myndir til jarðar sem veita
mönnum sýn lengra út í geim og aft-
ur í tímann heldur en nokkru sinni
áður. Meðal þess sem sést á mynd-
unum eru stjörnuþokur sem gætu
verið 12 milljarða ára gamlar, að
mati vísindamanna.
Stjömuþokurnar hafa þvi að öll-
um líkindum myndast skömmu eft-
ir að alheimurinn varð til. Þær em
svo langt í burtu að það hefur tekið
ljós þeirra 12 milljarða ára að kom-
ast til sjónaukans, sem er á spor-
baug um jörðu.
„Þetta er i fyrsta sinn sem við sjá-
um svo langt í burtu,“ segir Alan
Dressler frá Camegie Oservatories
sem hefur rannsakað myndirnar.
„Við sjáum þarna stjörnuþokur á
fyrstu mótunarstigmn sínum en þar
sem þær sjást frekar óljóst þá mun-
um við ekki getað rannsakað þær
að ráði að svo komnu. Það verður
að bíða betri tíma þegar við höfum
komið okkur upp fullkomnari
stjörnusjónaukum."

0 / #
* * ■m
# " 0'
0
■*. * *
* ^ •
% /
% •
y/ • !*■ •
•
Á hjara veraldar
Rodger Thompson, sem stjórnaði
þeirri rannsókn sem leiddi af sér
myndirnar, telur að lengra verði
ekki komist. „Elstu stjörnuþokurn-
ar á þessum myndum hljóta jafn-
framt að vera þær elstu í alheimin-
um,“ segir hann. „Ef við horfum
lengra aftur í tímann hefur það sem
þar leynist ekki haft tima til að
mynda ákveðin form úr efninu sem
sem varð til og kólnaði eftir Mikla-
hvell."
Þó svo ekki sé hægt að rannsaka
hinar nýuppgötvuðu stjömuþokur
að neinu marki má ýmsan lærdóm
draga af því einu að vita að þær séu
til. „Við getum nú sett saman mun
heildstæðari mynd af því hvemig
alheimurinn breyttist úr gasskýi í
það kerfi stjarna og stjömuþoka
sem við þekkjum í dag,“ segir
Thompson.
Horfið vandlega því hér sést
Ijós sem ferðaðist í 12 millj-
arða ára til að láta taka mynd
af sér.
LAUGAVEGUR 45 - SIMl 511 2555
UPPLÝSINGAR OG PANTANIR I

Opiö ð Vegas Reykjavík
Sunnudagalll fimmtudagakl. 21,00-01:00
Föstudaga og laugardaga kl. 21.00-03:00
Sjá textavarp RUV bls 669
LJOS
í miklu úrvítli!
2.555.-
RAFSOL
SKIPHOLT 33 • REYKJAVÍK
SÍMI: 553 5600
IOO ttvfki
E-PLUS
NATTORUIiIGT
E-VÍTAMIN
200 (io
E-vítamín eflir
varnir líkamans
Skólavörðustlg, Kringlunni, Smáratorgi
og Skipagötu 6, Akureyri