Dagblaðið Vísir - DV - 26.11.1998, Blaðsíða 10

io nienning
FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1998 DV
1
í
9
I
c
9
dilun í sálarlífinu
Guðrún Helgadóttir
hefur verið vinsælasti
bamabókahöfundur á
íslandi í aldarfjórðung,
allt frá því að fyrsta
bókin hennar, Jón Odd-
ur og Jón Bjami, kom
út 1974. Þá höfðu
spennusögur fyrir börn
verið vinsælastar bóka
um margra ára skeið,
en Guðrún gerði
hvunndag bama og fjöl-
skyldna þeirra að sinni
sérgrein og sýndi eftir-
minnilega að daglegt líf
bama og fullorðinna er
fullt af ævintýram.
Undanfarin ár hafa
sögur Guðrúnar færst
nær spennubókum, og í
Aldrei að vita!
sem er ný-
komin út hjá
Vöku-Helga-
felli koma
bömin upp um
þjófa sem meira
að segja eru út-
lendir, en ekki þó
með áberandi ör.
Við spurðum Guð-
rúnu hvers vegna hún hefði
kúvendingu í vali á söguefni.
Gaman að reyna
eitthvað nýtt
„Mér fannst framboðið á spennandi af-
þreyingu fyrir böm svo gríðarlega mikið að
þau hættu kannski hreinlega að lesa bækur.
Ég vildi búa til efni sem gæti keppt við alla
þessa spennu."
- En nú vom sögurnar þínar af tvíburun-
um og systrunum í Hafnarfirði alveg nógu
spennandi þó aö þar væru engir glæpa-
menn ...
„Já,“ segir Guðrún eflns, „en maður verð-
ur líka að reyna eitthvað nýtt. Bömin vita
mætavel að alls konar fólk er alltaf að
brjóta lög að gamni sínu og það verður að
koma fyrir í barnabókum eins og öðrum
bókum.“
- Hvernig færðu þessar hugmyndir?
„Börnin í skólunum spyrja aÚtaf að því!
Ég veit það ekki - held helst að þetta sé of-
urlítil bilun í sálarlífinu. Eins og springi
fyrir! Stundum þarf ekki nema pínulítið at-
vik til að eitthvað fari í gang. En ég get
Guðrún Helgadóttir - vill veita myndböndum og tölvuleikjum harða sam-
keppni.
DV-mynd E.ÓI.
tekið þessa
aldrei byrjað aö skrifa fyrr en ég veit
nokkurn veginn hvernig bókin á að vera.
Stundum er ég búin að búa til graf af bók-
inni áður en ég byrja. En ég get ómögulega
skrifað eitthvað reglulega á hverjum degi
eins og margir rithöfundar tala um.“
- Ertu búin að búa til graf af næstu bók?
„Já, ég geng alltaf lengi með áður en ég
byrja. Og ég skal trúa þér fyrir því ef þú
segir engum að mig langar dálítið til að
skrifa almennilegan múrstein upp á 6-800
síður. Það eru allar bækur svo stuttar nú til
dags; mig langar að skrifa bók sem tekur
tvo mánuði að lesa.“
- Er þetta söguleg skáldsaga?
„Þetta er fyrst og fremst saga. Ég hef
aldrei séð neitt athugavert við að segja
sögu. Ég er ekkert að reyna mikið á mig til
að vera með óræða listræna tilburði - þar
með er ég þó ekki að segja að ég sé ekki list-
ræn! En ég vil að fólk skilji það sem ég er
að skrifa, mér finnst það ekki vera mitt
einkamál."
Óþolandi vanmat
- Bamabókahöfundar eru í uppreisn, óá-
nægðir með kjör sín og stöðu ...
„Já, það er þungt í
þeim þessa dagana og
satt að segja er það
ekkert skrítið,“ segir
Guðrún. „Samtök
þeirra, Síung, benda
á að á seima tíma og
menn leggja áherslu
á það í ræðu og riti
hve mikilvægt sé að
við höldum áfram að
tala íslensku þá geti
ekki talist lífvænlegt
að skrifa bækur
fyrir böm hér á
landi. Bama-
bækur em ódýr-
ari en aðrar
bækur og höf-
undar fá þar af
leiðandi minna
fyrir sitt starf,
en það er ekkert auð-
veldara að skrifa fyr-
ir böm en fullorðna -
nema síður sé. Eitt-
hvað þarf að koma í
staðinn til að bæta
þeim þetta upp.
Svo finnst barna-
bókahöfundum fram
hjá sér gengið við
veitingu islensku bókmenntaverðlaunanna;
þar hefur barnabók aldrei verið tilnefnd og
engar breytingar í sjónmáli þó að talað hafi
verið um að stofna sérstök íslensk barna-
bókmenntaverðlaun. Ykkar góða blað, DV,
úthlutar menningarverðlaunum árlega, þar
hefur held ég aldrei manneskja komið við
sögu sem fæst við barnamenningu. Og þetta
á ekki bara við hér á landi heldur alls stað-
ar. Það svífur yfir vötnum að þetta sé ekki
alvöru list. Ég vil ekki kvarta fyrir mitt
leyti, en ég skil fólk sem er orðiö lang-
þreytt á þessu vanmati."
- Væri sniðugt að gera verk-
fall?
„Einhver nefndi það á fundi
hjá Síung um daginn en tillagan
hlaut ekki miklar undirtektir,"
segir Guðrún og hlær. „Og þó að
kvartað sé undan því að böm lesi
ekki nóg þá held ég að þau séu dug-
legustu lesendurnir á þessu landi,
það sýna afnot af bókasöfnum. Kennarar á
öllum skólastigum eiga heiður skilinn fyrir
hvað þeir halda bókum að bömum, og það
var gaman að leikskólakennarar skyldu fá
viðurkenningu á Degi íslenskrar tungu á
dögunum.“
Dapurlegir Rússar
Trúlega var mígandi rigning-
in og rokið þess valdandi að
innan við fimmtíu manns sóttu
tónleika Camerarctica í Iðnó
síðastliðið þriðjudagskvöld. En
kannski mátti líka kenna efnis-
skránni um; kammermúsík eft-
ir Stravinskí, Schnittke og
Prokofiev er ekki beint vinsæl.
Tónleikarnir byrjuðu ekki
skemmtilega; fyrsta verk efnis-
skrárinnar, forleikur "um gyð-
ingalög eftir Prokofiev er ein-
hver leiðinlegasta tónsmið sem
heyrst hefur i langan tíma.
Sama ómerkilega stefið er spil-
að aftur og aftur, og til uppfyll-
ingar fléttast inn merkingar-
lausar hendingar sem gera
bara illt verra. Ekki ómerkari
maður en Schostakovich sagði í
endurminningum sínum að
Prokofiev hefði verið leiðinda karakter sem
hefði fallið í þá gryfju að vera með allskyns
effekta í tónlist sinni til að skapa áhrif og að
breiða yfir rýrt innihald. Vitaskuld em þó
mörg verk Prokofievs hin skemmtilegustu,
og nægir að benda á þriðja píanókonsertinn
og fiðlusónötumar því til stuðnings. Miklos
Dalmay píanóleikari og Camerarctica, sem
samanstendur af þeim Ármanni Helgasyni
klarínettuleikara, fiðluleikumnum Hildig-
unni Halldórsdóttur og Sigurlaugu Eðvalds-
dóttur, Guðmundi Kristmundssyni víólu-
leikara og Sigurði Halldórssyni sellóleikara,
léku verkið ágætlega, en náðu ekki að lappa
Tónlistarhópurinn Camerarctica.
Tónlist
Jónas Sen
upp á það og má því segja að flutningurinn
hafi farið inn um eitt eyraö og út um hitt.
Ekki lyftist stemningin við næstu þrjár
tónsmíðarnar, því Septett Stravinskís er lft-
ið annað en ómerkileg tilraunastarfsemi
sem hefur örugglega hljómað fmmlega á
sjötta áratugnum er hann var
saminn en er eins og hver önnur
gömul lumma í dag. Þrír einleiks-
þættir fyrir klarínettu eftir sama
tónskáld eru í svipuðum dúr, en
voru prýðilega leiknir af Ár-
manni Helgasyni. Kanon Snitt-
kes, sem var saminn í minningu
Stravinskis, er aðallega drauga-
leg andvörp á dempaða strengi
sem hafa enga stefnu né tilgang;
verkið var dauft út í gegn, en svo
skemmtilega vildi til að ágætlega
heyrðist i veðurgnýniun fyr-
ir utan, og dapurlegt gnauð-
ið í vindinum skapaði óneit-
anlega annarsheimslegt and-
rúmsloft sem var hægt að hafa
gaman af.
Skást var svíta úr Sögu dát-
ans eftir Stravinskí. Persónulega
finnst mér verkið fremur leiðin-
legt i heild sinni, en svíta meö fimm stutt-
um köflum úr því er vel áheyrileg. Dalmay,
Hildigunnur og Ármann spiluðu svítuna og
tókst flutningurinn vel. f heild er þó ekki
hægt að gefa þessum tónleikum góða ein-
kunn, spilamennskan var ágæt en flest tón-
verkin eiga bara heima á safni - ef það.
Camerarctica í Iðnó þriðjudag 24.11.:
Prokofiev: Forleikur um gyðingalög, op. 34,
Stravinskí: Septett, Snittke: Kanon in
Memoriam I Strawinsky, Stravinskí: Þrír
einleiksþættir fyrir klarínettu, Stravinskí:
Svíta úr Sögu dátans.
Nýbakaðir höfundar lesa
í kvöld lesa á Súfistanum fimm höfundar sem
senda frá sér sitt fyrsta skáldverk fyrir þessi jól.
Aðalsteinn Svanur Sigfússon les úr
ljóðabókinni Kveikisteinar, Auður
Jónsdóttir úr Stjórnlausri lukku, Auð-
ur Ólafsdóttir úr Upphækkaðri jörð,
Árni Sigurjónsson úr Lúx og Ámi Þór-
arinsson úr Nóttin hefur þúsund augu.
Það sérkennilega við þennan upp-
lestur er að hann er haldinn í sam-
vinnu við Félag heyrnarlausra og
verður túlkaður jafnharðan á táknmál. Hann hefst
klukkan 20.30 og er öllum opinn meðan húsrúm
leyfir.
Sjö skáld
Annað kvöld verður einnig upplestur úr nýút-
komnum skáldverkum á Súfistanum, Laugavegi
18. Þá munu 7 skáld lesa úr verkum sín-
um: Bjarni Bjarnason les úr Borginni bak
við orðin, Sindri Freysson úr Augunum í
bænum, Ásdís Óladóttir úr ljóðabókinni
Haustmáltíð, Einar Öm Gunnarsson úr
Tárum paradisarfuglsins, Sigfús Bjart-
marsson úr Vargatali, Huldar Breiðfjörð
úr Góðir íslendingar og Davíð Art úr Þeg-
ar ljóð era. Kynnir verður Helga Braga
Jónsdóttir leikkona. Lesturinn hefst klukkan 20.30
og er öllum opinn.
Bestu barnabrandararnir
Bókaútgáfan Hólar hefur sent frá sér bókina
Bestu barnabrandaramir - brjálað fjör, gamansög-
ur eins og krakkamir vilja hafa þær.
Þetta er þriðja bókin í flokknum.
Þama eru margar góðar - til dæmis
sagan af gömlu konunni sem er búin
að bíða lengi á gatnamótum og orðin
bæði hissa og ergileg: „Nú er græni
karlinn búinn að birtast þrjátíu
sinnum. Hvenær kemur eiginlega
röðin að okkur konunum?" Og
skólasögurnar alltaf vinsælar: „
þið, bömin góð, að á hverri mínútu er kona
fæða barn,“ segir kennarinn, og Rósmundur litli
stynur: „Aumingja konan!“
Fríða framhleypna
Skjaldborg gefur út níunda bindið um Fríðu í
ár, Flott, Fríða framhleypna, eftir Lykke Nielsen.
Hún er ennþá jafnframhleypin og skemmtileg,
stelpan, harkan uppmáluð í hlutverki sjóræn-
ingjadrottningar en getur svo dansað mjúklega
uppi á sviði. Hinn góðkunni Jón Daníelsson
þýðir.
Frá draumi til draums
Kammermúsikklúbburinn átti fertugsafmæli
1997 eins og aðdáendur hans vita fullvel og var tón-
leikaröð hans veturinn 1996-97 sérstaklega glæsi-
leg. Nú er úrval úr henni komið út á tveimur
hljómdiskum sem bera heiti strengjakvartetts Jóns
Nordals, Frá draumi til draums. Jón samdi þenn-
an kvartett að beiðni Kammermúsíkklúbbsins og
hann var framfluttur á sjálfúm af-
mælistónleikunum 9. febrúar 1997.
Önnur tónskáld sem verk eiga á
diskunum era Joseph Haydn, Carl
Nielsen, Brahms og Beethoven.
Flytjendur á diskunum era ís-
lenskir og erlendir tónlistar-
menn sem búa og starfa hér
landi, allir í fremstu röð á sínu sviði.
þeirra má nefna Sigiúnu Eðvaldsdóttur, Einar Jó-
hannesson, Bernardel-kvartettinn, Alinu Dubik og
Blásarakvintett Reykjavíkur.
Mál og menning gefur hljómdiskana út.
Fjósakona fór út í heim
Við sem eldri erum munum eftir sérkennilegri
konu á sjötta og sjöunda áratug aldarinnar sem kall-
aði sig Önnu frá Moldnúpi. Það var ekki dulnefni,
hún hét Anna, var Jónsdóttir og frá bænum Mold-
núpi undir Eyjafjöllum. Hún vann sér til frægðar að
ferðast víða um Evrópu og Bandaríkin og
skrifa um ferðir sínar fimm bækur - sem
þó eru ekki síður um hana sjálfa en ferða-
lögin.
Nú hefur Háskólaútgáfan gefið út bók-
ina Fjósakona fór út í heim. Sjálfsmynd,
skáldskapur og raunveraleiki í ferða-
sögum Önnu frá Moldnúpi eftir Sig-
þrúði Gunnarsdóttur, og kallast heiti
hennar á við fyrstu og frægustu bók
sjálfrar, Fjósakona fer út í heim,
sem kom út 1950. Þar er rýnt í feröasögumar með
hugmyndir ferðalangsins um sjálfan sig í brenni-
depli, en einnig skoðuð önnur skrif Önnu sem haföi
gaman af að rífast við mestu andans menn samfé-
lagsins á sínum tíma.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir
4