Dagblaðið Vísir - DV - 26.11.1998, Blaðsíða 11

11
Að læra að telja
Grikkirnir Akkilles og Ajax spila kotru milli bardaga í Trójustríðinu. Mynd úr
Goðsögnum heimsins.
Einhver frjóasta uppspretta lista-
verka, hvort sem er á sviði mynd-
listar, tónlistar eða bókmennta, eru
goðsagnir. Þær hafa fylgt mannin-
um frá öndverðu, og með því að lesa
þær sjá nútímamenn hvemig menn
hafa á öllum öldum reynt að skýra
fyrir sér hið óskiljanlega í heimin-
um umhverfis sig og í eigin sálar-
lifi.
Áhugi á fornum goðsögum og
hlutverki þeirra í lifi fólks gegnum
aidimar hefur farið vaxandi á síð-
ari hluta þessarar aidar en bagalega
hefúr vantað á íslensku uppflettirit
um goðafræði og goðsögur ólíkra
heimshluta og trúarbragða. Nú er
komið út á íslensku ritið Goðsagnir
heimsins sem dr. Roy Willis ritstýr-
ir en tuttugu sérfræðingar leggja til
efni í það. Þeir bjóða lesandanum í
hnattferð þar sem skyggnst er inn í
hvern hugarheiminn af öðrum. Við
hefjum ferðina í Egyptaiandi og
kynnumst flóknu munstri goðsagna
þar í landi, þaðan er farið um Mið-
austurlönd, síðan til Indlands, Kína,
Tíbets, Mongólíu og Japans. Stór
hluti bókarinnar fjallar um Grikki
og Rómverja og goðsögur þeirra
sem hafa enn í dag djúpstæð áhrif á
listsköpuri í Evrópu. Heimur Kelt-
anna er skoðaður, einnig okkar nor-
ræna goðafræði og sú austur-evr-
ópska. Þá er farið um Norður-, Suð-
ur- og Mið-Ameríku, Afríku, Ástral-
íu, Eyjaálfu og Suðaustur-Asíu. Alls
staðar hafa rnenn mótað sinn sér-
staka goðsagnaheim sem virðist við
fyrstu sýn engum öðrum líkur - en
minnir þó þegar grannt er að gáð á
hugmyndir manna frá öðrum
heimshornum.
í inngangi sínum ræðir ritstjóri
bókarinnar helstu kenningar um
goðsagnir, tilurð þeirra, tiigang og
ólikar túlkunarleiðir. Hann á einnig
sérstakan yfirlitskafla um helstu
þemu goðsagna, sköpun heimsins,
uppbyggingu hans, skipan þeirra
vera, guða, manna og dýra sem
hann byggja, dauðann og annað líf
og endalok heimsins. Gátan um
upphaf veraldarinnar er þunga-
miðja allra goðsagna, hvar sem er í
heiminum, og er merkilegt að sjá
hve ólíkar skýringar manna á því
eru eftir því hvar þeir búa. Hins
vegar reynast sögur af sköpun
mannsins furðu fátæklegar.
Riflega 500 litmyndir eru í bók-
inni af gripum, höggmyndum, mál-
verkum, myndskreytingum,
veggskrauti og fleiru og aftast er at-
riðaskrá. Ingunn Ásdísardóttir
þýddi verkið en Mál og menning
gefur það út.
FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1998 menning
★ A
Nú hefur þriðja myndabók Berg-
ljótar Amalds litið dagsins ljós og
nefriist hún Talnapúkinn. Þar segir
frá púka sem býr í helli í miðju jarð-
ar. Frá hellinum liggja mörg göng,
ein að hverju landi heimsins. Talna-
púkinn er að læra að telja og til þess
að kynnast fleiri
tölum leggur hann
af stað út í heim-
inn. Þegar líður á
frásögnina fer púk-
inn einnig að fást
við einfold reikn-
ingsdæmi og auð-
vitað er ætlast til
þess að lesendur
spreyti sig á þeim
líka.
Þegar gerðar eru
bækur fyrir ólæs
börn þurfa höfund-
ar texta og mynda
að þjóna tveimur
ólíkum hópum les-
enda; börnunum
sem lesið er fyrir
og þeim fullorðnu
sem lesa upphátt.
Báðir verða að fá
eitthvað fyrir sinn
snúð eigi lestrar-
tíminn að vera uppspretta sameig-
inlegrar gleði. Fyrri bækur Bergljót-
ar eru skemmtilegar og lærdómsrík-
ar fyrir böm, en í þeim er einnig
heilmikið fyrir fullorðna. í Stafa-
körlunum er það einkum textinn
sem er hnyttinn og skemmtilegur,
en í annarri bókinni, Tótu og timan-
um, er boðskap bókarinnar beint til
fullorðinna og myndirnar gleðja
augu allra. Því miður er ekki sömu
sögu að segja um Talnapúkann.
Syni mínum, fimm ára gömlum,
fannst bókin stórsniðug og vildi
strax heyra hana aftur. Mömmunni
fannst hún hins vegar leiðinleg og
var treg í annan lestur.
í þessari bók er nánast ekkert
sem fullorðnir hafa gaman af. Sum-
ar myndir Ómars
Arnar Hauksson-
ar eru að vísu
fyndnar, en það
nægir einfaldlega
ekki. Bókin er
líka allt of löng.
Væri hún helm-
ingi styttri yrði
líðan foreldra
betri. Það eru
heldur ekki sömu
börnin sem eru að
læra að telja frá
einum og upp í tíu
og eru að stíga sín
fyrstu skref í
reikningi og því
finnst mér höf-
undur vera að
reyna að þjóna of
mörgum í einu.
Betra hefði verið
að skipta efhinu
upp í tvær bækur
og hafa þær styttri.
Flest böm á aldrinum þriggja til
sex ára ættu þó að hafa gaman af
sögunni um Talnapúkann. Það á
hins vegar ekki að vera leiðinlegt að
lesa fyrir börnin sín og því get ég
ekki mælt með þessari bók.
Bergljót Arnalds:
Talnapúkinn.
Ómar Örn Hauksson mynd-
skreytti.
Virago 1998.
Bókmenntir
Margrát Tryggvadóttir
Goðsagnir heimsins
gEÍslandiíHS
AKAI
FEROASTÆOA
■ Útvarp
• Goislaspilciri
1 Segulband
■ Fjarstýiint)
Kr. 15.900
AKAI
Kr. 10.900
_ _ • Stafraent útvarp
i m/stöðvaminnuin
FERDATÆKI * Giusl.ispitaii
• Seciulbancl
Kr. 14.900
oq qóð kaup!
FERDATÆKI
■ tltvai|)
1 Geislaspilari
1 Segulband
UNITED
- Stali.i-nt utv.up IIDDDQCC
iii/stiniv.imiiiiuim I UIIIIOðDU
* Goiskispil.in FERÐASTÆÐA
• Seiiiilbaml
Kr. 9.900
1 UNITED
FFRDATÆKI
1 Utvarp
Goislnspil.u i
1 Segulbancl
Kr. 7.900
Sjónvarpsmiðstöðin
rlEYKJAVlK: Heiinskringlan. tnnolunni VESIURLAND: Hljiinsýn. Akranesi. Kauplélag Eorglirðinga, Borgarnesi. Blómsturvellir. llEllissatiili. Guíni Hallotimssu Gntndarfirði.VESTFIRBIfl: Rafbúi) Jónasar Mts, Palteksliröi. Póllinn. Isalitii.
NORÐURLAND: (f Steingrímsfjarðar. Hólmavík. KFV-Húnvetninga. Hvammstanga. KF Húnvetninga. Blnnduási. Skagfirðingabúð. Sauöárkrúki. KEA. Dalvík. Ljúsgjalinn. Akureyri. If Þingeyinga, Húsavik. Urö. Raufarhöfn.AUSTURLAND: B Héraösbúa.
Egilsstnöum.Verslunin Vík. Neskaupssfaö. Kauptúa Vognafiröi. KF Vopniitöinga Vopnafiröi. KF Héraðsbúa. Seyöisfiröi.Tumbræöur. SevöisriröLKF Fáskrúösfiaröar, Fáskrúösfiröi. KASK, Djúgavngi. KASK, Hófn Homarröi. SUÐURLAND: Halmagnsverkstæði
KR. Hvolsvelli. Mosfell. Helltt. Heimstækni. Selfossi. KÁ, Selfossi. Hás. Potlákshöfn. Btimnes. Vestmannaeyjum. BEYKJANES: Rafborg. Grindavík. Raflagnavinnust. Sig. Ingvarssnnar. Gatöi Hafmæiti. Halnarfirði. Túnbotg. Kúpavogi.